Het was al weer onderzocht door de onvermijdelijke duider van ons onderbuikgevoel: had de PvdA een probleem, was Job Cohen het probleem of allebei? En we wisten het wel: een kwart vond Cohen een probleem, een meerderheid vond het een probleem van partij en leider. Het is een slaapverwekkende uitkomst van Maurice de Hond, maar wat is er nu aan de hand? Ik probeer een schetsje te geven van de dingen die aan de orde zijn.
Mensen in het land ‘wisten hun plaats’, vroeger; de samenleving schiep orde. Dat is veranderd door de democratisering en de vervaging van de klassenstructuur. De individu kreeg een minder vaste plek in de samenleving. De verzorgingsstaat heeft dat ook sterk bevorderd; je hoeft niet meer onderdanig te zijn voor het behoud van je dagelijks brood. Dat danken we aan de sociaal-democratie.
Maar dit is ook het probleem van de sociaal-democratie. De verbinding tussen geschiedenis en utopie en utopie en arbeid is zoekgeraakt. De produktiekrachten worden destructief, de plannings- en beheersingsinstrumenten storend en vervreemdend. Uit heel Europa komen goedkope arbeidskrachten en de werkgevers ontduiken de regels over gelijke betaling. De PvdA worstelt daarmee. Het oude socialistische wereldbeeld lijkt obsoleet geworden: hoe vinden de socialisten nieuwe verhoudingen tussen markt en overheid?
Het communicatieve landschap heeft zich bij die nieuwe verhoudingen aangepast: de pacificatie van geschillen in sigarenwalm in de rookkamer is vervangen door de mediale aandacht voor 140 letters van een Tweet, de zorgvuldig betoogde positie is vervangen door de soundbite, de fatsoenlijke confrontaties van visies is vervangen door de botsing van retorisch onfatsoen. De ICT revolutie heeft onze wijze van communiceren versneld en hijgerig gemaakt.
In die wereld stapte Job Cohen binnen. Hij was burgemeester, staatssecretaris en jurist. Toen Wouter Bos bij vrouw en kind wilde zijn, was hij beschikbaar. Hij was van de fatsoenlijke samenleving, van de verbinding tussen mensen. Een groot strateeg of theoreticus was hij niet, maar dat stond ook niet in het profiel. Zijn kennisniveau en intellect waren prima, maar de snelle weetjes voor het straatgevecht had hij niet paraat. Het is allemaal niks nieuws. Ik heb hem verdedigd tegen alle gesar: hij mag hakkelen, maar het is een intelligente, rustige en uitermate fatsoenlijke man.
Maar had Job Cohen ook een verhaal? Hij meende van wel: “helder, maar niet simpel”. Hier gaat het een beetje mis. De partij waarvan hij de leider moest zijn heeft geen heldere strategie. Dat was het probleem en dat is het nog steeds. Het gesar van Wilders is vervelend, maar trefzeker en het verweer is schamel. Voor het beleid jegens de EU en de euro is de PvdA trouw bondgenoot van Rutte en de Jager, de bedrijfspoedel dus. Het beleid van genadeloos bezuinigen is uitermate kil voor de perspectieven van de gewone Grieken: hoe solidair is de PvdA eigenlijk? Zelfs de Duitse Minister Schauble toont inmiddels gevoel voor de arme Grieken.
Job Cohen was geen geboren oppositieleider. Hij heeft geen campagne gevoerd en is niet op straat gevormd. Maar zijn partij heeft hem niet aan een helder verhaal geholpen. Zijn vertrek richt de aandacht op de man of de vrouw die in zijn vacature moet voorzien. Dat moet ook wel, maar de tragiek is dat de PvdA een beter verhaal moet hebben. Cohen zelf was de motor van het “VanWaarde’-project van de WBS, waarin de oude beginselen over de huidige werkelijkheid zouden worden gelegd. Geheel in stijl leverde dat tot op heden veel papier, maar weinig vernieuwing op.
De Kamerfractie, zo zou je denken, zou moeten bestaan uit mensen die een actief beheer kunnen voeren over het sociaal-democratisch gedachtengoed, en die uit dat actieve beheer een maatschappelijke strategie kunnen ontwikkelen. Mogelijk kunnen ze dat, maar zelfs de pogingen daartoe hebben ze tot dusver zorgvuldig verborgen gehouden.
Ze lijken geselecteerd op hun vermogen lekken te organiseren (hoe komt de mail van Timmermans in de openbaarheid?), theater te maken en te overleven in de slangenkuil van het Binnenhof. De PvdA heeft geen goed personeelsbeleid. Recruteren van politici is een kerntaak van een politieke partij. Job Cohen is aan aandacht voor die taak niet toegekomen. Daarvoor zijn verontschuldigingen aan te voeren; maar de bestuurder Cohen had daaraan meer kunnen en moeten doen.
Reacties (6)
“Lodewijk Asscher is de nieuwe voorzitter van het curatorium van de Wiardi Beckman Stichting. Het partijbestuur van de PvdA heeft hier op 17 mei mee ingestemd.”
Dat is dus al weer 9 maanden gelden. Ik heb hem ook nog geen deuk in een pakje boter zien slaan.
Het is voor de voorzitter van de WBS misschien niet meteen een verdienste als hij deuken in pakjes boter begint te slaan.
Maar als bestuurder laat hij zien dat hij zaken naar zijn hand kan zetten en dat hij visie en een strategie heeft. Of dat allemaal genoeg is, moet nog blijken. En of hij een nieuw samengestelde fractie aan kan en tot inspiratie kan bewegen ook.
Uitstekende analyse:
“de tragiek is dat de PvdA een beter verhaal moet hebben.”
Bestuurders die proberen de zaken naar hun hand te zetten zijn er al genoeg.
Ik denk niet dat de PvdA wat opschiet met een soort tweede Verhagen.
@3; blij dat het we het eens zijn, Harm. Maar niet geheel: ik denk dat er niks mis is met bestuurders die hun rol proberen te gebruiken en iets te bereiken.
En die sociaal-democratie? Het is een stroming, die tegen het communisme koos, maar sociale doelen trachtte te realiseren door parlementair te werken. Dat is nog steeds goed.
Nu moeten we er nog achter zien te komen waarom het sociale uit de hoofden is verdwenen: de basishouding is ‘what’s in it for me?’, zoals iemand hier schreef.
De zogenaamde sociaal-democratie is een stroming die tegen het socialisme koos.
“Critici te linkerzijde van de sociaaldemocratie oordelen dat het kapitalisme als zodanig te zeer buiten beschouwing blijft in de sociaaldemocratie, dat het meer in vraag gesteld zou mogen worden, en dat de sociaaldemocratie daarom geen socialisme meer is maar veeleer sociaal-liberalisme.”
http://nl.wikipedia.org/wiki/Sociaaldemocratie
Dat is nog steeds fout.
Overigens heeft de PvdA alle ideologische veren afgeschud, dus ik veronderstel dat de aanduiding voor die partij nu dient te zijn:
democratische opportunisten.