Het Zaanse straatmuzikantencollectief ‘de Kift’ heeft een nieuwe cd uitgebracht, getiteld: ‘Vier voor Vier’. Op deze vierde cd bewijst de groep rondom voorman Ferry Heyne dat het in staat is een nieuwe dimensie aan eigen kunnen toe te voegen. De groep was altijd al meer een orkest te noemen dan een doorsnee popband, nu heeft men een Nederlandse opera gemaakt. Misschien is het wel de eerste Nederlandstalige opera allertijden, maar dat durf ik niet met zekerheid te zeggen omdat ik geen deskundige ben op het gebied van de opera. Modern is deze zeker wel omdat de Kift haar eigen geluid niet verloochent en de punktraditie laat weerklinken naast de klassieke muziek. Naast de Kift verzorgen Mariecke van der Linden en Jeroen Manders de zang en zorgt André van der Hout voor de filmische ondersteuning. Met deze laatste maakte de Kift eerder al de speelfilm ‘de Arm van Jezus’.
Het libretto is gebaseerd op het toneelstuk ‘Elisabeth Bam’ van de Russische schrijver Daniil Charms. In het toneelstuk wordt Elisabeth Bam door de autoriteiten beschuldigd van de moord op Ene, terwijl Ene samen met Andere haar komt arresteren. Dit leidt tot een reeks absurdistische twistgesprekken waarbij de waarheid voortdurend wordt verdraaid. Het verhaal lijkt een soort kruisbestuiving tussen ‘het Proces’ van Kafka, en ‘Hondehart’ van Boelgakov. Maar dan met muziek eronder!
Het toneelstuk werd in 1928 opgevoerd tijdens een avond die ‘Drie linkse uren’ werd genoemd, georganiseerd door de kunstenaarsvereniging Oberioe (waarvan Charms deel uitmaakte). Deze vereniging kwam in opstand tegen de repressieve kunststroming onder het bewind van Stalin. Hierbij stond de experimentele kunst centraal. Door toedoen van datzelfde bewind was de vereniging geen lang leven beschoren.
Met zijn ultrakorte, paradoxale verhalen, zijn dada-achtige gedichten en groteske toneelteksten werd Charms (1905-1942) de belangrijkste vertegenwoordiger van het Russisch absurdisme. Tijdens zijn leven werd zijn werk als subversief beschouwd en moest hij vaak vanuit het ondergrondse opereren. In augustus 1941 werd hij opgepakt door de politie en in februari 1942 overleed hij in een gevangenisziekenhuis. Pas na de jaren zeventig verspreidden zijn verhalen zich in Europa.
Reacties (3)
Ik hoorde het laatst ’s nachts op de radio. Het was eem integrale uitzending van de opera, of in elk geval werden er lange stukken uit gedraaid. Ik vond het fantastisch.
Over Nederlandstalige opera’s: De componist Willem Pijper schreef rond de oorlog een paar opera’s, met libretto’s (tekst) van onder meer Nijhoff en Vestdijk. Dit even uit het hoofd. Er zullen denk ik wel meer Nederlandstalige opera’s verschenen zijn, bijvoorbeeld van Jurriaan Andriessen (?). Wie tijd heeft googelt het maar even op.
Louis Andriessen moest het natuurlijk zijn, met De Materie, maar Sargassolezers zijn cultuurbarbaren, dat blijkt weer. Schrijf iets over over poep of pies of kut, lul, kont of desnoods iets opruiends over krakers of polletiek en er komen minimaal dertig reacties, maar als Sik (whoever he may be) weer zo’n prachtstuk schrijft over Cultuur reageert alleen die ouwe Bosboom. Ga door Sik, al deed je het maar voor mij.