De publieke omroep is vernieuwd: nieuwe omroepen, nieuwe programma’s. De bedoeling was dat dit de representativiteit van de publieke omroep vergroot. Neigt de publieke omroep naar links of naar rechts? Nodigen omroepen met name mensen uit van hun eigen politieke kleur? De NRC.NEXT leverde ruim een week geleden een interessante dataset om hier naar te kijken. Alle talking heads die in September op televisie waren verschenen in de nieuws- en praatprogramma’s bij de publieke omroep waren geturft: ook politici inclusief partij-lidmaatschap. Welke patronen zitten er in de data?
De eerste laag van de analyse kijkt naar welke partijen vaker worden uitgenodigd en welke programma’s veel partijen uitnodigen. De aandacht die een partij krijgt is grofweg proportioneel aan het aantal zetels dat ze hebben (correlatie van 0.84). Natuurlijk zijn er uitzonderingen: er worden bovengemiddeld veel CDA’ers uitgenodigd: ze zijn goed voor 14% van de zetels maar voor bijna 30% van de talking heads. Dat is ook wel logisch want dit was de periode van de grote onrust in het CDA. De VVD levert net iets meer talking heads dan zetels. Alle andere partijen leveren minder talking heads dan ze zetels hebben. Met name de SP verschijnt minder op de televisie dan je op basis van hun zetelaantal zou verwachten. Over het algemeen is ‘rechts’ (CDA, VVD, SGP en PVV) dus in deze periode oververtegenwoordigd. Ze hebben ongeveer 50% van de zetels, maar zijn goed voor 66% van de media-optredens. Dat is niet gek in een periode dat er een rechtse regering wordt geformeerd.
En bij welke programma’s verschijnen politici? Er zijn twee grote programma’s: Nieuwsuur, het belangrijkste nieuwsprogramma van Nederland en Pownews, dat alle politici een camera in hun gezicht duwt. Beide programma’s verschijnen dagelijks. Samen zijn ze goed voor bijna 50% van de talking heads. Veel programma’s zijn veel kleiner: VARA, EO en WNL delen samen een moment in de week (met het programma Uitgesproken) en leveren dus veel minder talking heads.
Dit lijken interessante gegevens maar ze vervormen de data ook: als we willen kijken naar algemene patronen dan komen we tot heel basale conclusies: bijna alle partijen verschijnen het meest bij of Nieuwsuur of PowNews, en de meeste programma’s nodigen CDA’ers en VVD’ers uit. CDA’ers, CU-mensen, D66’ers en VVD’ers verschijnen het meest bij Nieuwsuur. GL’ers, PvdA’ers, PvdD-mensen, PVV’ers en SP’ers verschijnen het meest bij PowNews. Het CDA staat bij bijna alle programma’s boven aan. Alleen bij VARA programma’s DWDD en Uitgesproken komen meer PvdA’ers en bij WNL programma’s Ochtendspits en Uitgesproken komen meer VVD’ers.
We kunnen hiervoor controleren en dan kunnen we kijken of in bepaalde programma’s bepaalde partijen bovenmatig worden uitgenodigd1. De meest opvallende uitkomsten betreffen kleine partijen die bovengemiddeld vaak bij kleine programma’s komen: De ChristenUnie komt 17 keer vaker bij Uitgesproken EO dan je zou verwachten. Dat past binnen het beeld van een verzuilde omroep. De SGP echter komt 10 keer vaker dan je zou verwachten bij Altijd Wat (NCRV) en bij Uitgesproken VARA, dat zou je niet verwachten.
Er zijn ook kleinere disproportionaliteiten: CDA’ers die al vaak op televisie komen komen dat vaker bij Moraalridders, Knevel & Van den Brink en Uitgesproken EO. Echter seculiere D66’ers verschijnen vaker bij de Moraalridders. GroenLinksers maken vaker hun zondagmiddag vrij om in Buitenhof te komen. PvdA’ers komen bovengemiddeld vaak bij DWDD en Uitgesproken VARA. Ochtendspits nodigt vaker kleinere partijen uit: CU, D66, GL en PvdD. PowNews heeft bovengemiddeld vaak PVV’ers. VVD’ers verschijnen uitzonderlijk vaak bij Uitgesproken WNL. En SP’ers bij Uitgesproken VARA.
We kunnen deze disproportionaliteiten grafisch weergeven2. Dat is in het figuur hierboven gedaan. Het lijkt het geval te zijn dat er twee dynamieken zijn: tussen PowNews en andere programma’s. In PowNews verschijnen er veel meer PVV’ers en PvdD’ers dan in andere programma’s. Dat komt omdat deze partijen niet uitgenodigd worden of niet op uitnodigingen in gaan maar wel antwoorden als er een PowNews camera voor hun neus verschijnt. Alle andere partijen en alle andere programma’s zitten in de tweede dimensie. Hierin is een heldere rechts/links dynamiek te zien. Aan de ene kant PvdA, SP en GroenLinks (links) en dan CU en D66 (centrum-links), vervolgens VVD en CDA (centrum-rechts) en dan SGP (rechts). Ook de PvdD en PVV passen in dit patroon. Aan de linkerkant staan de programma’s Uitgesproken VARA, DWDD, Altijd Wat, Buitenhof en Ochtendspits. Aan de rechterkant staan K&B, Uitgesproken WNL, EenVandaag en Moraalridders. De neutrale programma’s NOVA en Nieuwsuur en P&W, de kroon van de Nederlandse nieuwsprogramma’s van de VARA, zijn heel gebalanceerd.
Zitten hier dynamieken in, qua omroepen? De VARA (met name DWDD, Uitgesproken en Buitenhof) nodigt vaker linkse partijen uit. De EO (Uitgesproken, Moraalridders en K&B) nodigt vaker Christelijke partijen uit. Wakker Nederland is uitzonderlijk ’s ochtends nodigt ze vaker linkse partijen uit en ’s avonds rechtse partijen.
Omroepen tonen zich in grote mate verzuild: De VARA richt zich op linkse partijen en de EO op christelijke partijen. De nieuwe ‘rechtse’ omroepen (PowNed en WNL) vormen een opmerkelijke uitzondering. PowNews is als enige in staat om de PVV voor de camera te krijgen. Wakker Nederland laveert, soms neigt ze naar links en soms naar rechts.
1Hierbij vergelijken we de proportie dat een partij verschijnt bij een programma met de proportie dat een partij verschijnt bij alle programma’s. Hierbij komt het zelfde uit als dat we de proportie dat een programma een partij uitnodigt met de proportie dat er mensen verschijnen bij dat programma van alle programma’s.
2In dit figuur zijn de extreme disportionaliteiten van de SGP en de ChristenUnie niet behandeld: want dan zouden we met name een dynamiek tussen SGP en ChristenUnie vinden. Alle disproportionaliteiten boven de 10 zijn vervangen door de gemiddelde verwachte waarde. In de twee dimensies is 50% van de variantie opgenomen.
Reacties (8)
Mooie analyse. Als ik het goed begrijp is het vrijwel alleen aan POWNews te ‘danken’ dat de PVV een nette & representatieve score haalt aan talking heads? Bij de anderen partijen komen ze – eigen keuze – nooit in beeld.
Ik vraag me af of Wilders dus erg blij is met de toetreding van POWNed tot het Hilversumse subsidieinfuus, dankzij Rutger & co zijn er heel wat akkevietjes rond de partij op straat komen liggen.
Qua periode is het deze uitslag helemaal logisch.
Richting de verkiezingen hadden ze dit moeten doen.
Dat was nog eens interessant geweest.
Maar goed , leuk overzicht.
Toch nog een GROOT bezwaar en fout in mijn beleving;
Als je het nou gaat relateren aan het aantal kijkers???
Wie kijkt er nou naar wakker nederland en 10 minuten pownews, telt dat even zwaar mee als iedere dag primetime pvda’en bij DWDD?!
@2: Het gaat toch om het aanbod? Als dat gebalanceerd is kunnen mensen gebalanceerd hun opinie bepalen, onafhankelijk van de kijkcijfers.
Toch wel leuk om te lezen, dat al die rechtse mensen blijkbaar liever naar DWDD kijken dan naar Wakker Nederland of Pownews, waardoor het aantal kijkers naar linkse politici hoger zou zijn dan naar rechtse politici. Is dat een brevet van onvermogen voor WN en Powned, of doen ze dat, omdat ze zich dan zo heerlijk kunnen ergeren aan de socialistische omroepvereniging?
Pedro , ik denk allebei. Ten eerste hebben WNL en Pownews totaal geen basis. Als je de vara talenten 4, 5 euroton betaald of voor tonnen een glazenhuis met 3 dikbetaalde dj’s dan is dat heerlijk om tegen te ageren. Daarom ben ik ook zo blij met dit kabinet dat van die symbooltjes afpakt/aanpakt.
Het in beeld zijn alleen zegt weinig over invloed. Dat vraagt veel diepgaander onderzoek. Niet elke politicus is in staat de media effectief te gebruiken. Journalisten zijn ook nog in staat een mogelijk effect onderuit te halen. Er zijn politici die louter aversie opwekken bij delen van het publiek. Kortom, ik zie de betekenis van deze cijfers nog niet helemaal.
@5: ik moet aan Menno ter Braak denken….
Maar dan ben je gelijk je pleziertje kwijt (“heerlijk om tegen te ageren”) en moet je weer wat ander zoeken om tegen aan te trappen.
Damn, Pedro, hier had ik nog geen rekening mee gehouden.
Misschien kantklossen of punniken als hobby eens onderzoeken