Waar in West-Europa de keuze voor een groene en linkse partij nog simpel is, wordt dat in Midden-Europa een stuk lastiger. Links is in Midden-Europa besmet met het communistische verleden, daardoor komen groene, progressieve en linkse politiek niet samen in één partij.
Tsjechië was onderdeel van de Tsjechoslowaakse socialistische republiek, een communistische Oost-blok staat. Behalve een korte periode van een vrijzinniger, menselijker communisme eind jaren ’60, was Tsjechoslowakije een klassieke gesloten communistische dictatuur, waar ieder verzet werd onderdrukt. In 1989 viel het doek voor het communisme en 1992 viel het doek voor Tsjechoslowakije. Er zijn in Tsjechië drie partijen die of wel groen, links of progressief zijn: de groenen, de sociaal-democraten en de communisten.
De Groene Partij is wel groen, maar heeft een centrum-rechtse economische koers. In voormalige communistische staten is een links economisch beleid vaak gekoppeld aan steun voor voormalige communistische regime, terwijl steun voor de vrije markt wordt gekoppeld is aan democratie en toenadering tot het Westen. De Groene Partij is een kind van de anti-communistische democratiseringsbeweging en heeft dus een centrum-rechts profiel.
De Groenen maakten recent echter een spectaculaire sprong: bij de laatste parlementsverkiezingen sprongen ze van niets naar 6% van de stemmen. Ze werden ook meteen kingmaker omdat noch het rechtse blok noch het linkse blok een meerderheid had. De Groenen kozen voor rechts en sloten zich aan bij een centrum-rechts kabinet van conservatieven en christen-democraten met een neo-liberale economische agenda.
Wie een sociale, linkse koers wil varen, is aan het goede adres bij de Communistische Partij. Dit is een van de weinige communistische partijen in Midden-Europa die zich niet na de val van de muur heeft hervormd tot een sociaal-democratische partij. De partij wordt door velen gezien als een anti-regime partij die terug zou willen naar het Stalinistische regime. De communisten hebben zich echter hervormd en gedemocratiseerd. Haar programma legt sterk de nadruk op een sterke rol voor de overheid in de economie en democratisering van bedrijven. De partij verzet zich sterk tegen ‘verwestelijking’ van de Tsjechische samenleving en zij sprak zich uit tegen toetreden tot de Europese Unie. Daarnaast appelleert de partij aan anti-Duitse sentimenten. Geen optie dus voor progressieve, pro-Europese politiek.
Dan resten slechts de sociaal-democraten. Zoals veel sociaal-democratische partijen in Midden-Europa nam deze het Derde Weg programma van de West-Europese sociaal-democraten over, met haar nadruk op technocratisch management van de markteconomie. De sociaal-democraten zijn anders dan de communisten een systeem partij: ze steunden het toetreden tot de Europese Unie en traden toe tot coalitieregeringen met centrum rechts. Al met al zijn de sociaal-democraten een gematigd centrum-linkse partij.
In Tsjechië heb je dus de keuze tussen of Groenen, die wel groen en progressief zijn, maar rechts, communisten die wel links zijn maar niet vooruitstrevend en sociaal-democraten die gematigd zijn in hun progressieve en linkse politiek.
Dit artikel verscheen ook in de OverDWARS winter 2008.
Reacties (7)
Hoezo is groen progressief? De meeste groenen willen terug naar een middenjongsteentijdelijke landbouwsamenleving. En als ze niet per se terug willen, propageren ze een rem op de economie, op de wetenschap, op de vooruitgang dus.
Wout, dat heet transitie. Niet terug naar. De huidige middelen en kennis ombuigen naar een duurzamere toekomst.
Een beetje jammer dat een artikel uit 2008 niet echt meer up to date is, “bij de laatste parlementsverkiezingen sprongen ze van niets naar 6% van de stemmen” en intussen zijn de groenen weer uit het parlement verdwenen.
Politiek draait toch wel een beetje om actualiteit, je weet toch.
Een “D66”, een “SP” en een “PvdA”. Ja, dan mis je een Groenlinks in dat rijtje :)
@2
Brrr, wat een mooi voorbeeldje newspeak. Transitie, ombuigen, duurzaam.
Veel plezier met de transitie van lithium-ionaccu naar aardappelbatterij, es kijken hoe handig je iPhonePadPod dan nog is.
@1: Ik moet anders de groene partij nog tegenkomen die wil korten op wetenschap. Daarvoor moet je toch echt bij andere (ongroene) partijen zijn. Partijen die inderdaad ook blijven hangen in het (bijna) afgelopen fossiele brandstoffentijdperk.
@1: oei, doemdenken. Als we eventjes iets minder snel vooruit gaan, doordat we op de ren trappen, stopt meteen de hele vooruitgang.
Nee, we moeten gewoon vol gas blijven. Recht zo die gaat. En die doemdenkers, die zeggen, dat er verderop een muur op de weg staat, die hebben waarschijnlijk ongelijk. We zijn nog nooit tegen een muur aan gereden, dus muren bestaan niet.