De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
Voor mijn part word ik arm, heb ik het nooit meer warm
Voor mijn part moet ik verder leven zonder blinde darm
Maar er is een ding wat ik nooit zou willen missen
En dat is vissen
Aldus Leen Jongewaard in de Nederclassic ‘Vissen’. Zelf heb ik in totaal misschien vijf keer geprobeerd te vissen. De laatste keer was toen ik ongeveer tien jaar was en in het kader van een ouderwets stukje vader-zoon bonding. Na twee uur sloegen we een heel erg klein visje aan de haak. Dat haakje bleek toen veel lastiger te verwijderen dan we hoopten. Na een kwartier worstelen kregen we het kreng er dan toch uit en lieten we het spartelende beestje weer te water. Tot mijn afgrijzen bleef de vis aan het oppervlak drijven, mij beschuldigend aankijkend met één oog. Zelden heb ik mij zo ellendig gevoeld. Na een half uur daar gelegen te hebben zwom het visje dan toch nog weg: er was blijkbaar niets aan de hand, maar de vis wilde mij erg grondig een lesje leren. Dat hielp: ik heb sindsdien nooit meer een hengel aangeraakt.
Vissen als sport kent al jaren even fanatieke voor- als tegenstanders. De meeste sportvissers behandelen -uit eigen initiatief of geholpen door wet en regelgeving- de gevangen vissen voorzichtig genoeg. Ook worden de vissen hier bijna altijd teruggegooid. Een erg desastreus effect op het ecosysteem van de Nederlandse slootjes heeft het dus in de regel niet. De discussie over het hengelen spitst zich vaak toe op een enkele vraag: voelen vissen pijn?
Om dit verder te onderzoeken voerden een aantal wetenschappers een niet al te diervriendelijk experiment uit. Ze bevestigden hitteafgevend folie op een aantal goudvissen. De helft van de goudvissen was geinjecteerd met Saline, de andere helft met Morfine. Na verhitting van de visjes leek er in eerste instantie geen groot verschil tussen de visjes. Maar na afloop gedroegen de Saline-vissen zich ‘defensief, angstig en nerveus’.
De resultaten lijken te bevestigen wat Britse onderzoekers in 2003 vonden: Nadat zij de lippen van een aantal vissen hadden ingespoten met een gif vertoonden de vissen stress-reacties en wreven hun lippen in het zand of tegen de glazen wand.
Al met al lijkt het er dus wel op dat vissen die geconfronteerd worden met wat wij pijnlijke prikkels zouden noemen reacties vertonen die wij onprettig zouden noemen. Maar is dat wel hetzelfde als ‘pijn voelen’ en kunnen we vissenpijn wel vergelijken met mensenpijn. Vissers hebben de steun van professor James Rose. Hij beargumenteert in een flinke paper uit 2002 (.pdf) dat vissen wel een reactie op pijn kunnen hebben, maar dat ze de neuropsychologische structuren missen om het ‘psychologische aspect’ van pijn te ondergaan.
En hier komen we op een zeer lastig punt. Pijn is namelijk één van die klassieke filosofische probleemgevallen. Hoe kunnen we bepalen of iemand ‘écht’ pijn voelt en kunnen we dat kwalificeren in dezelfde termen als bij onszelf? Als dit al lastig is voor mensen onderling, dan is het voor de mens-vis relatie schier onmogelijk.
Helaas moeten we dus met een open vraag eindigen: wellicht leuk voor een felle discussie hieronder? Ikzelf heb in dezen in ieder geval een traumatische ervaring als moreel kompas. En daarbij, of ze nou échte pijn voelen of niet, ik vind het voor mezelf ook onprettig om die lieve visjes onnodige stress te bezorgen.
Reacties (15)
Eerste alinea is treffend trouwens. Heb een zelfde ervaring, alleen ging een kat er dan met de hengel plus vis vandoor.
Sindsdien blijf ik verre van vis en vissers.
Ja, ik zie de lol er dus ook niet zo van in. Ik eet natuurlijk wel gewoon vis, dus al te hard mekkeren doe ik niet. Maar om nou voor mn ontspanning dieren te lopen stressen, ik weet niet…
Ik heb eens een cursus proefdierkunde gevolgt (om daarna met proefdieren te mogen werken, ook al niet aardig). Daar kwam dat onderwerp ook ter sprake; in hoeverre voelen dieren pijn en kunnen we dat dan vergelijken met wat wij mensen pijn noemen en als pijn ervaren.
De conclusie was; we kunnen dat nooit echt weten; we kunnen zelfs van een ander mens niet weten of hij/zij pijn hetzelfde en/of erger/minder erg ervaart. Van dieren en zeker van vissen is dat nog veel moeilijker. Het is een feit dat mensen meer psychologische aspecten van pijn kennen (angst voor pijn, maar ook juist het weten dat sommige pijnen over gaan en niets ernstigs signaleren), is onze pijnervaring absoluut anders dan die van dieren; maar of dat dan juist erger of soms ook beter is is maar de vraag.
Dus bij proefdieren wordt om toch iets te kunnen zeggen de regel aangehouden dat alles wat bij ons pijn doet ook wordt verwacht pijn te doen bij de dieren.
Het hengelhaakje in de lip van een vis zou opgeschaald naar ons een kleine staaf door de lip betekenen en ja, dat doet pijn! Heel veel pijn (zeg ik gelukkig niet uit ervaring). Dus dan kunnen we er voorlopig maar vanuit gaan dat dat bij de vis ook pijn doet.
De vraag is natuurlijk al een mensengeschedenis lang beantwoord. Alles wat een mens als lager dan zijn soort ziet, mag gebruikt worden voor al het menselijk gerief. Of dat nou een hobby is of onderzoek in het kader van “de vooruitgang”.
Vind ik dat zelf ook? Nee. Een waarljk onafhankelijk mens doet aan zelfexploitatie. Levert zijn eigen energie, experimenteert met zichzelf en eet zichzelf op.
Dat is een onhaalbare utopie. Dus rest ons slechts selectiviteit. Doe alleen dat wat echt nodig is. Uit het water hengelen van vissen. om ze er weer in terug te gooien valt daar echt niet onder.
Dan blijft alleen de vraag over of je een vis mag pijnigen om hem op te eten.
“Dus rest ons slechts selectiviteit.”
Rake analyse.
Mensen die voor de lol met zoontjelief visjes een haak door de bek halen vraag ik wel eens of ze hun kroost ook leren zeehondjes kapot te knuppelen. Dat schijnt dan toch weer ‘anders’ te zijn.
Waar komt toch die gedachte vandaan dat vissen GEEN pijn voelen? Pijn is een natuurlijk beschermingsmiddel dat een dier beschermt tegen schade/dood. Waarom wordt deze discussie nog gevoerd?
Ik heb nog nooit een vis horen gillen. Dus het zal wel meevallen. Wel heb ik pasgeleden een 5 jaar oude goudvis gered uit het mini-aquarium van wat kennissen en hem in onze prachtvijver losgelaten teneinde de evolutie een handje tegen te werken; alle oranje goudvissen waren namelijk inmiddels opgegeten door slechtziende carnivoren die de zwarte nakomelingen vergaten op te eten.
Maargoed, daar gaat het allemaal niet om. Met een hengel vissen is het punt niet. Een zeehondje in 1 keer doodslaan zal het beest ook wel niet veel leed berokkenen. Zwaargehavende vissen teruggooien, daarentegen, dat is onvisselijk. Sla dat beest in godsnaam gewoon zo snel mogelijk dood en eet het op.
Midas doet het voor.
@Zmooc: sja, zou dat misschien komen omdat een visje geen stembanden heeft?
Het doodknuppelen is helaas wel heel pijnlijk, want ze knuppelen hem wel, maar meestal niet dood. Het beest ligt nog lang te creperen en is soms zelfs nog niet dood als ie van zijn vel wordt ontdaan.
joh!
@7/8: Maar zeehondjes voelen toch geen pijn (waarom zeehondjes wel en vissen niet, het zijn immers allebei gewervelde dieren met zenuwstelsels die in het water zwemmen), dus wat maakt het uit als je ze levend vilt? Of klopt de redenatie van zmooc toch niet helemaal?
Vergeten dat ze allebei ook niet “auw” zeggen als je een haak door ze heen haalt.
@Bismarck: Op welk moment zou een zeehondje precies pijn moeten voelen als je hem in 1x dood slaat? Daar heeft ie helemaal geen tijd voor.
Persoonlijk vind ik stress bij wilde dieren bullshit om het zomaar te zeggen.
Een wild dier leeft nu eenmaal 24uur per dag met stress, in de waterwereld is het eten of gegeten worden en dat 24uur per dag, als vissen stress konden krijgen zoals wij zouden er al geen vissen meer bestaan :-)
voelen vissen pijn daar hoefde ik als kind maar 1 seconde over na te denken ja!!! nog steeds weet ik zeker dat ze pijn voelen net als een insekt welk dier loopt/zwemt er nu een vuurtje of vulkaan in dan overleef je toch nooit als soort
Inderdaad. Topics na verloop van tijd uitzetten heeft zijn voordelen.