Ceci n’est pas un plaidoyer de Royal

Aanstaande zondag gaat Frankrijk stemmen voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. En een ding is zeker: het beloofd reuze spannend te worden. Wordt het de rechtse hardliner Nicolas Sarkozy of toch de interessante, maar inhoudsloze linkse Ségolène Royal. In de eerste ronde won Sarkozy, maar Royal was een goede tweede.

Vroeger, toen alles beter was, was Frankrijk voor mij het land van de grote vakantie. Een zonovergoten en belachelijke groot land waar ik me zonder zorgen een paar weken per jaar bevond. Natuurlijk had ik wel van ‘zwarte zaterdag’ en files gehoord, maar de planning van de vertrekdatum was niet aan mij, dus was ik als kleine man nog steeds de spreekwoordelijke zorgeloze god in Frankrijk. Zelfs òf we iets vergeten waren mee te nemen, was voor mij niet belangrijk. Ík voerde slechts de paklijst uit van mijn vader.

Eenmaal op de plaats van bestemming veranderde dat eigenlijk niet. Het halen van het ochtendstokbrood was de grootste verantwoordelijkheid in die periode. Het onthouden van het bijpassende vragende zinnetje ?unepaintroisbagette? was mij een gruwel. Want als ik deze, voor mij toen onbegrijpelijke, riedel onderweg naar de campingwinkel vergat, moest ik vol schaamte terug naar de tent. En vervolgens mon père en ma mère lief aankijken of ze het alsjeblief nog één keer wilden herhalen. Wat moest ik ook al weer halen? ‘Une pain, trois bagette’. In woorden dacht ik echter nog niet, de klank overheerste: unepaintroisbagette.

Enfin.

Van banlieues, ‘disaffected youth’, massawerkloosheid, vergrijzing, een 35-urige werkweek, matige economische groei en ontvolking van het platteland had ik dus nog niet gehoord. Frankrijk een economisch zorgenkind van Europa? Een vastgelopen verzorgingsstaat met een machtloze president aan het roer? Deze feitjes waren mij destijds onbekend, maar nu niet meer. De problemen zijn daar tegenwoordig te groot voor en de verkiezingsstrijd daarvoor te spannend. Maar wat gebleven is, is het tegenstrijdige beeld van Frankrijk in mijn eigen hoofd.

Het grootste probleem van het huidige Frankrijk is zonder twijfel de integratie van etnische minderheden. Na de onfortuinlijke dood van een jongen in een elektriciteitshuis in oktober 2005 maakte Frankrijk een van de ergste serie rellen in jaren mee. Kansarme jongeren in de buitenwijken van Franse steden gingen toen massaal de straat op. Anders dan veelal beweerd werd, was dit echter geen voorbeeld van de ?clash of civilizations? tussen verschillende bevolkingsgroepen. Veel meer was het een ouderwetse klassenstrijd, waarin de have nots opeisten wat ze dachten te kort te komen. Het onderscheid tussen niet moslims en niet-moslims was niet aanwezig: slechts jong tegen oud, en arm tegen rijk, telde.

Integratie is in Frankrijk een ander probleem dan in Nederland. Het Franse beleidsmodel dat vanuit het Élysée gepropageerd wordt, voorziet niet in culturele assimilatie van een immigrant. Er wordt natuurlijk wel erkend dat een nieuwkomer andere culturele normen en waarden met zich mee brengt, maar dit doet volgens het Franse model niet ter zake. Frankrijk heeft namelijk een systeem van ‘civic nationalism’, van burgerlijk nationalisme, waarin je Frans bent als je je als een Franse modelburger gedraagt. Je leert, je werkt, je stemt, je spreekt de taal, je houdt kerk en staat strikt gescheiden en je betaalt je belastingen. Meer niet, maar ook niets minder.

In Nederland denken we anders over integratie. In tegenstelling tot Frankrijk wil de Nederlandse politiek dat de nieuwkomer de Nederlandse normen en waarden overneemt. Je hoeft geen spruitjes te lusten, zover gaat het nou ook niet, maar je moet wel ‘gewoon’ doen. Dat is immers al gek genoeg.

Terug naar zondag.

Royal zou president moeten worden. Begrijp me niet verkeerd, dit is geen pleidooi vóór Royal, maar veel meer eentje tegen Sarkozy. Want Sarkozy is enger dan Stoiber, en enger dan Pim op zijn slechte dagen. Zij is de minst slechte kandidaat in deze tweede ronde. En met haar heeft Frankrijk tenminste nog een kans om van zijn geïmplodeerde ?multiculturele samenleving? weer een échte samenleving te maken. Een samenleving waarin mensen daadwerkelijk samen willen leven. Voordat het nog erger wordt in Clichy-sous-Bois, voordat het echt misgaat, moet Royal de boel bij elkaar proberen te houden. Van Sarkozy valt in dat opzicht weinig te verwachten.

ps. Meneer Cohen, hoe goed is uw Frans eigenlijk?