Een complottheorie komt zelden alleen

Klimaatverandering bestaat niet, Corona is maar een griepje, MH17 is een hoax en de aarde plat. De NWO/WEF/moslims/George Soros/joden proberen onze maatschappij over te nemen en Poetin is eigenlijk heel ok, maar wordt zwart gemaakt door de rest van de wereld. En ik kan nog wel even doorgaan, er zijn inmiddels bijna meer mainstream complottheorieën dan wetenschappelijke theorieën, lijkt wel. Galileo De aanhangers zijn natuurlijk 100% overtuigd dat zij de waarheid in pacht hebben. Zij zien als één van de weinigen in dat het anders zit, en dat ze verketterd worden is daar zelfs het bewijs van. De weinige complotten die wel waar bleken worden de critici in het gezicht gegooid, en als mensen wetenschappelijke complottheorieën verspreiden komt de naam 'Galileo' veel voorbij. Werd hij niet ook verketterd, maar bleek hij het uiteindelijk niet bij het juiste eind te hebben? En dat klopt. Maar in de tijd van Galileo bestond de wetenschap zoals wij hem kennen niet, en feitelijk was het conflict dat hij had niet met andere wetenschappers, maar met de kerk. Tegenwoordig hebben eenlingen het zo goed als altijd fout, net als waarschijnlijk toen. De Galileo-theorie is alsof je een lot in de loterij koopt en dan verwacht dat die van jou ook winnend is omdat er ooit iemand was die ook gewonnen heeft. De succesvolle eenling Maar dit is allemaal tot daar aan toe. Het is en blijft niet uitgesloten dat iemand toch gelijk heeft, ook al roeit hij tegen de stroom in. De kans is klein, zeer klein, maar niet nul. Soms blijken complotten echt te bestaan en de wetenschap heeft theorieën moeten herschrijven omdat een eenling ze overhoop gooide. Alleen, een complottheorie komt zelden alleen. Als iemand in één van bovenstaande theorieën gelooft, dan gelooft hij er gegarandeerd in meer, meestal ook nog eens totaal ongerelateerd. Zo is er een grote overlap tussen het ontkennen van klimaatverandering en er 'andere' ideeën op nahouden over Corona (Hoi Marcel!). En er is een overlap tussen coronasceptici en mensen die Poetin een toffe gast vinden. En vaak is het in de tijdlijn van klimaatontkenners ook niet heel lang zoeken naar een xenofobe tweet. Totaalpakket van theorieën Het probleem met het combineren van deze standpunten op verschillende vakgebieden is dat het al onwaarschijnlijk is dat je één keer gelijk hebt, laat staan twee, drie of zelfs meer keer. Dan lijken de theorieën vooral een vooropgesteld doel te dienen, en niet een middel te zijn om iets te verklaren. En dat maakt het verschil tussen de theorie van een Galileo en die van een complotdenker: Een echte Galileo komt niet met een totaalpakket van ongerelateerde theorieën. Een echte Galileo die komt wel alleen.

Door: Foto: Wutthichai Charoenburi (cc)
Foto: Guido van Nispen (cc)

Maagdenhuis: patstelling in de kenniseconomie

, door

ANALYSE - Wat is het probleem van het Nederlands hoger onderwijs?

We hebben sinds de democratisering van het hoger onderwijs (HO) te maken met het herinrichten van de HO volgens economische maatstaven. Die democratisering, het massaal toegankelijk maken van hoger onderwijs, is onderdeel van de grote missie om in Nederland een kenniseconomie waar te maken. Economisering en democratisering van het hoger onderwijs gaan dus hand in hand, maar niet zonder problemen.

Hogescholen hebben hun geboorte gevonden binnen de kaders van dit programma van de kenniseconomie na de Tweede Wereldoorlog. Ook klassieke universiteiten zijn zichzelf gaan hervormen volgens kennis-economische modellen. De huidige problemen die de universiteiten tegenkomen zijn systeemproblemen die ontstaan wanneer ‘kennis’ en ‘economie’ niet de gewenste, voor vanzelfsprekend aangenomen, combinatie opleveren.

Niet alle kennis, kennisactiviteiten en kennisontwikkeling zijn te vertalen naar economische maatstaven van efficiëntie, haalbaarheid, optimalisering en winstgevendheid. De Homo Sapiens, de naar kennis zuchtende mens, en de Homo Economicus, de calculerende zelfzuchtige mens, lijken zelfs vaker in strijd met elkaar te belanden. Leuzen als ‘kennis boven winst’ geven uitdrukking aan zulke systeemconflicten van de kenniseconomie. De lijn van academisch scoren die Diederik Stapel heeft uitgezet duidt ook op zo’n problematische koppeling.

En het gedoe en mythes over de geesteswetenschappen

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.