Duopolie | Regels voor Astro-tv

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022
Serie: ,

COLUMN - Rambam had vorige week een uitzending waarin de programmamakers infiltreren bij de paranormale advieslijn Astro-tv. Met een paar goedgekozen ‘paranormale’ clichés  in hun sollicitatiegesprek sleepten ze een contract als medium in de wacht. Eenmaal aan de slag, ontdekten ze dat veel bellers serieuze financiële of medische problemen hebben. Door deze kwetsbare mensen met banale adviezen tegen 90 cent per minuut aan het lijntje te houden draait Astro-tv een miljoenenomzet.

Hoewel het hilarische televisie oplevert, vragen veel mensen zich af of er niet iets tegen zulke geldklopperij ondernomen moet worden, bijvoorbeeld in de vorm van een verbod. Er zijn precedenten voor dit soort acties. De Belgische minister van Media en Armoedebestrijding verbood Astro-tv in 2012 omdat het vooral ‘de zwaksten in de samenleving’ zou treffen. Ebay verbood in datzelfde jaar de verkoop van metafysische objecten en adviessessies, omdat zulke transacties vaak “complicaties” opleveren.

Hoewel een verbod tegemoetkomt aan een (terecht) gevoel van morele verontwaardiging, moet voor het verbieden van vrijwillige transacties tussen privépersonen wel een hele goede reden bestaan. Het OM zou bijvoordeeld kunnen kijken of er sprake is van oplichting. Artikel 326 van het Wetboek van Strafrecht spreekt van oplichting als iemand door middel van een ‘valse hoedanigheid’, ‘listige  kunstgrepen’ of een ‘samenweefsel van verdichtsels’ een ander geld of goederen afhandig maakt met het oogmerk om zichzelf te bevoordelen.

Waarschijnlijk is het moeilijk te bewijzen dat Astro-tv aan deze voorwaarden voldoet.  Ten eerste doet Astro-tv geen concrete beloften, en geeft zelfs (enigszins verstopte) waarschuwingen: Aan het einde van een korte promotievideo voor elk medium op de website wordt gesteld dat het geen substituut voor een arts is. Ten tweede is het moeilijk te bewijzen dat de mediums niet daadwerkelijk in hun advies geloven en dus met valse intenties handelen. Het medium Jomanda werd vrijgesproken in de geruchtmakende zaak Millecam, omdat het hof een opzettelijke benadeling van haar cliënt onbewezen achtte. Tenslotte: het initiatief gaat uit van de bellers, en het is niet uit te sluiten dat zij een zeker mate van troost beleven aan een luisterend oor, ondanks (of juist door) de onzinnige adviezen.

Zelfs als een verbod op andere rechtsgronden mogelijk zou zijn, roept het nogal wat praktische vragen op: moeten we ook gokspelletjes, religieuze rites, horoscopen,  en allerlei vormen van niet-wetenschappelijk advies verbieden? Hoewel Astro-tv schrijnende slachtoffers maakt, lijkt een algemeen verbod dus geen aantrekkelijke optie. Dit verklaart wellicht waarom een eerdere infiltratie-uitzending wel tot Kamervragen maar niet tot politiek resultaat heeft geleid.

Veelbelovender, hoewel juridisch ook niet eenvoudig, is onderzoek naar lichtere vormen van regulering. Een voorbeeld is een verplichting om bellers met grote psychische of financiële problemen naar een specialist te verwijzen. Het naleven van zo’n zorgplicht kan steekproefsgewijs worden gecontroleerd. De overheid kan ook een prominente bijsluiter voor paranormale diensten eisen in de trant van ‘lenen kost geld’ of  ‘rokers sterven jonger’. Een bellijn van Astro-tv zou bijvoorbeeld de boodschap ‘Deze dienst is niet gekwalificeerd voor medisch of financieel advies, en kost 90 cent per minuut’ kunnen laten horen. Zo’n boodschap zal de meeste bellers waarschijnlijk niet afschrikken, maar ze kan wel grenzen aan de gevolgen van een consult stellen.

Met deze maatregelen wijst de overheid klant en medium met enige nadruk op hun verantwoordelijkheid, zonder terug te vallen een paternalistisch en juridisch moeilijk hanteerbaar verbod.

Reacties (15)

#1 Kalief

Ik betwijfel of Astro-TV tussen al haar zwakzinnige bellers die ene echte van die kassa.vara.nl-link had opgemerkt. Waarom zou die ene zwakzinnige meer een slachtoffer zijn dan een andere beller die teveel geld verbelt dan goed voor haar is? Of anders bekeken: Astro-TV is niet de zwakzinnigheid van haar bellers aan te rekenen en is niet verantwoordelijk voor de geldverspilling van iemand die niet in staat is voor zichzelf te zorgen zoals die zwakzinnige dochter.

  • Volgende discussie
#2 Krekel

Misschien kunnen we een moreel appel op John de Mol doen?

*slaat zichzelf op knie*

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 analist

Astro-TV is niet de zwakzinnigheid van haar bellers aan te rekenen en is niet verantwoordelijk voor de geldverspilling van iemand die niet in staat is voor zichzelf te zorgen

Wel als Astro-TV geld aanneemt van diezelfde dochter.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Kalief

@3 Wel als Astro-TV geld aanneemt van diezelfde dochter.
Waarom? Astro-TV levert een beldienst zoals een bakker een brood levert en hoort daarvoor gewoon betaald te worden. Als die dochter in éen maand voor 900 euro aan brood en gebak koopt is die bakker toch ook geen oplichter.

Natuurlijk zijn zwakzinnigen kwetsbaar. Maar wie merkte op dat die dochter ruim 17 uur verbelde naar dat ene tv-nummer? Daaruit blijkt dat niemand let op wat die dochter aan het doen is. Ze mogen blij zijn als die belkosten het enige probleem waren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Derpjan

Het lijkt me een beetje vechten tegen de bierkaai: er zullen altijd domme dingen zijn waar domme mensen geld aan uitgeven. Er is geen beginnen aan om dat allemaal te verbieden en er worden vast ook wel oprechte verlangens mee bevredigd, dus wie zijn wij om voor anderen te beslissen dat iets een dommere manier is om je geld te besteden dan de 1001 andere hobby’s en diensten op de markt?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 analist

@4: Waarom? Astro-TV levert een beldienst zoals een bakker een brood levert en hoort daarvoor gewoon betaald te worden. Als die dochter in éen maand voor 900 euro aan brood en gebak koopt is die bakker toch ook geen oplichter.

Zeg dat maar tegen Steeph met zijn beleggingshypotheek. De hele woekerpolis-affaire was zeker ook geen oplichterij.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Kalief

@6 Ik weet niet waar je op doelt maar als een woekerpolis oplichterij was dan zal het wel strafbaar zijn geweest. Brood verkopen, malle tv-programma’s maken of mensen tegen betaling laten inbellen is niet strafbaar. En mensen in flauwekul laten geloven verschilt niet van godsdienst.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 analist

@7: Wat een cirkelredenering!

als een woekerpolis oplichterij was dan zal het wel strafbaar zijn geweest

Ge-niaal! Goed = legaal, fout = strafbaar. Alle morele dilemma’s opgelost!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 analist

Wat meer on-topic: terugkijkend zijn bijna alle betrokkenen bij de zgn woekerpolis-affaire (klanten, verkopers en de wetgever) het erover eens dat deze in veel gevallen neerkwamen op legale oplichterij.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Derpjan

@6:

Het was een modern sprookje, net als Icesave, of de Cyprus-spaarders of de mensen die dachten het godgegeven recht te hebben risicoloos dikke winst te maken op huizen. Hebzuchtige mensen die denken slapend rijk te kunnen worden zonder risico, zich nooit afvragend waar die rijkdom dan vandaan moet komen en waarom niet de hele wereld het doet als het zo makkelijk is. je kunt veel van die lui nog een perpetuum mobile verkopen en dan nog gaan ze klagen dat ze “opgelicht” zijn omdat je de blauwdrukken van het apparaat niet hebt laten zien… Ondertussen lachen ze wel allemaal om mensen die naar astro-tv bellen, want die zijn pas dom: “90 cent per minuut geef je toch niet zo roekeloos uit?”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 lurker

“‘Deze dienst is niet gekwalificeerd voor medisch of financieel advies, en kost 90 cent per minuut”

Dat gaat mij niet ver genoeg. “Niet gekwalificeerd” lijkt mij voor mensen die in paragnosten geloven eerder een aanbeveling. Want wetenschappers hebben een gesloten blik enzo en je kunt nu eenmaal niet alles in een laboratorium verklaren.

Ik voel meer voor een waarschuwing zoals bij advertenties voor erotieklijnen en SMS-diensten. Die moeten tegenwoordig ook in hele kleine lettertjes toegeven dat het gaat om “fictieve profielen” waarmee “geen echte afspraken mogelijk” zijn. Gewoon de waarheid dus, ook al kost dat misschien bellers.

In de kleine lettertjes van Astro TV zou bijvoorbeeld kunnen staan dat de presentatoren niet echt helderziend zijn en dat hun advies vooral is bedoeld als entertainment.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Inkwith Barubador

Er hangen vandaag spanningen in de lucht, Joel van der Weele. Komt doordat Venus en Mars oorlog voeren. Het voordeel: je kunt de frictie gebruiken om vooruitgang te boeken met creatieve projecten. Op zoek dus naar een manier om er constructief mee om te kunnen gaan.

Er staat deze week een volle maan op het program in de relatiezone van je horoscoop. Dat kan je humeurig, emotioneel en ontevreden maken, Joel. Het goede nieuws is dat Mars en Venus (te vinden in jouw sterrenbeeld Steenbok) op donderdag zorgen voor een sexy vibe. Een prima dag dus om te daten. Ook fijn: op zondag bereikt de zon de geldzone van je horoscoop, wat je de komende maand helpt om je inkomsten te verhogen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Joël van der Weele

@12: Dank voor de gratis horoscoop (ook al is ie zonder bijsluiter)! Ik ben alleen een stier en geen steenbok, mag ik alsnog gaan daten?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Joël van der Weele

@11 Ik ben het op zich wel met je eens, maar de rechtszaak die je ongetwijfeld aan je broek krijgt door zo’n boodschap af te dwingen, zal denk ik moeilijk te winnen zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Inkwith Barubador

@13: Oeps, sorry. Dit is de correcte versie, speciaal gericht op de datende Stier:

Er hangen vandaag spanningen in de lucht, Joel van der Weele. Komt doordat Venus en Mars oorlog voeren. Het voordeel: je kunt de frictie gebruiken om vooruitgang te boeken met creatieve projecten. Op zoek dus naar een manier om er constructief mee om te kunnen gaan.

Er staat deze week een volle maan op het program in de relatiezone van je horoscoop. Dat kan je humeurig, emotioneel en ontevreden maken, Joel. Het goede nieuws is dat Mars en Venus (te vinden in jouw sterrenbeeld Stier) op donderdag zorgen voor een sexy vibe. Een prima dag dus om te daten. Ook fijn: op zondag bereikt de zon de geldzone van je horoscoop, wat je de komende maand helpt om je inkomsten te verhogen.

  • Vorige discussie