Zweden doet het anders

ELDERS - Zonder strikte lockdown hoopt Zweden Covid-19 op den duur toch de baas te worden

De Walpurgisnacht van 30 april op 1 mei wordt in Zweden traditioneel gevierd met kampvuren, koorzang en toespraken ter ere van het begin van de lente. Het feest zorgt vooral in studentensteden als Uppsala en Lund voor massa’s uitgelaten mensen op straat. In de stad Lund hebben de autoriteiten dit jaar een bijzondere maatregel genomen om mensen weg te houden van de festiviteiten. Het park waar traditioneel vreugdevuren worden ontstoken is bewerkt met kippenmest. Goed voor het gras, maar minder aangenaam voor bier drinkende studenten.

Zweden vaart in de bestrijding van het coronavirus een geheel eigen koers. De regering vertrouwt vooral op de eigen verantwoordelijkheid van de bevolking. Het advies is onder meer afstand houden, ook in winkels en horecagelegenheden die nog steeds open zijn,  en verder druk openbaar vervoer en grote bijeenkomsten te mijden. De Zweedse vicepremier Isabella Lövin (Groenen) verdedigt het beleid dat afgestemd is op de lange termijn: het is een marathon en geen sprint. We nemen het coronavirus wel degelijk serieus, maar we passen onze maatregelen aan onze eigen situatie aan, zegt ze. Met te harde maatregelen houd je het niet lang genoeg vol. Mensen zullen ze op den duur minder gaan respecteren. We willen niet te veel van de bevolking vragen. Er is nu ook al een oplopende werkloosheid.

Want ook zonder lockdown ontkomt Zweden niet aan de economische crisis die het gevolg is van de pandemie. Economen voorspellen een daling van het BNP met 7%. De regering heeft gisteren bijna vier miljard euro uitgetrokken om bedrijven die schade lijden te compenseren.

‘Alternatief universum’

In Zweden zijn de straten dus niet leeg, zoals in alle omringende landen. De bevolking wordt hier niet gemaand om zo veel mogelijk thuis te blijven. Een Amerikaan met Zweedse roots die dezer dagen terugkeerde naar zijn geboorteland schrijft: ‘het was alsof ik in een alternatief universum aankwam. Er vond geen enkele screening plaats. Er waren geen pamfletten over de voorzorgsmaatregelen voor COVID-19. Het was alsof COVID-19 Wuhan, China, nooit had verlaten.’

Het effect van de Zweedse aanpak is op dit moment nog moeilijk te beoordelen. Het land telt deze week ongeveer 20.000 bevestigde besmettingen en 2.500 doden. Dat is meer dan de omringende landen waar een strenge lockdown wordt gehanteerd. Maar op het inwonertal is het weer minder dan bijvoorbeeld in Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje en Italië.

In de Verenigde Staten, het land met tot nu toe het hoogste aantal gemelde coronadoden zien conservatieve libertariërs wel wat in de terughoudende opstelling van de Zweedse regering. Maar het wantrouwen in de staat dat hen drijft staat diametraal tegenover het grote vertrouwen dat de Zweden hebben in hun staat en de vele publieke voorzieningen die daar al jaren voor welvaart en welzijn zorgen.

Gokken

Het land voert dan ook geen ‘libertair’ beleid, verzekeren de Zweden die het beleid van hun land steunen. Het is ook geen kwestie van nalatigheid. “We zijn absoluut niet aan het gokken met levens”, zegt een van de experts. “We proberen het beste te doen wat we kunnen met de kennis die we hebben. En als je kijkt naar de voorspellingen, dan heeft het Zweedse model veel beter gewerkt dan mensen hadden gedacht. Ze zeiden dat de Zweedse gezondheidszorg een maand geleden al zou instorten. Dat gebeurde niet. Het blijft werken.”

De Amerikaanse radioloog en volksgezondheidexpert Dr. Pradheep Shanker meent dat de Zweden wel in zekere zin een gok nemen. “Als een vaccin voorlopig niet algemeen verkrijgbaar is,” zegt hij tegen Politico,  “komt Zweden er goed uit, omdat hun bevolking veel sneller groepsimmuniteit zal bereiken. Maar als we tegen dit najaar een vaccin krijgen, dan hadden ze al deze ziekten en sterfgevallen die misschien niet nodig waren.”

Bejaardenhuizen

Over het algemeen steunen de Zweden het beleid van hun regering, opvallend genoeg ouderen meer dan jongeren. Maar er zijn ook critici die met name wijzen op het aantal sterfgevallen in bejaarden- en verpleeghuizen. Dat was niet nodig, zegt een van hen. “Ik zie de besmetting zich verspreiden. Er bestaat geen twijfel over. En we hebben het over het leven van mensen, niet alleen over cijfers.” De Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Ann Linde (Sociaaldemocraten) ziet in het hoge aantal ouderen in bejaardenhuizen onder de doden een inschattingsfout van de regering. Inmiddels zijn de afstandsregels bij het bezoek aan de tehuizen aangescherpt.

Lof van de WHO

Tot slot. De WHO prijst Zweden voor de gekozen aanpak. Dr. Mike Ryan: “Ik denk dat er een perceptie is dat Zweden geen controlemaatregelen heeft genomen en alleen heeft toegestaan dat de ziekte zich verspreidt. Niets is minder waar.” Want: “Partnerschap is het sleutelwoord. Zweden vaardigt niet alleen grote bevelen uit en legt boetes of arresteert degenen die ongehoorzaam zijn. In plaats daarvan proberen Zweedse leiders samen te werken met haar burgers. Ze geven ze informatie en vragen hen zich verantwoordelijk te gedragen.”