ELDERS - Duitsland was deze maand in de ban van de tragische geschiedenis van Gustl Mollath, de klokkenluider die gek werd verklaard en zeven jaar opgesloten zat in psychiatrische inrichtingen. Hij is nu vrijgelaten in afwachting van de herziening van zijn proces.
Ongeloof en afschuw wekte het vijf kwartier durende gesprek op Duitse televisie vorige week donderdag in het programma van Reinhard Beckmann met Mollath, zijn advocaat, een journalist van de Süddeutsche Zeitung en een psychiater. Een voor een werden de fouten en nalatigheden van justitie en de psychiatrie besproken. Mollath vertelde zijn verhaal kalm, feitelijk en vrijwel zonder enige emotie. Was dat nu de gewelddadige, paranoïde man waarvoor de maatschappij beschermd moest worden? Hoe kon dit gebeuren in een ontwikkeld land als Duitsland?
Het verhaal van Mollath begint in 2002 als zijn vrouw hem aangeeft bij de politie. Hij zou geweld tegen haar gebruikt hebben. Het echtpaar staat op het punt om te scheiden. In het proces dat volgt beschuldigt Mollath zijn vrouw en de bank waar zij werkt van fraude. De HypoVereinsBank zou grote sommen zwart geld naar het buitenland doorgesluisd hebben. Hij wordt niet geloofd, maar paranoïde verklaard.
En dan begint een Kafkaïaans scenario. In april 2004 stelt een keuringsarts vast dat Mollath lijdt aan ernstige psychische afwijkingen. Mollath wordt opgenomen, maar komt later weer vrij. In 2006 spreekt de rechtbank in Neurenberg hem vrij wegens ontoerekeningsvatbaarheid, maar de rechter gelast wel opname in een gesloten psychiatrische inrichting. Pogingen tot herziening van het vonnis halen niets uit. Totdat eind 2012 uit een tot dan toe geheim gehouden intern rapport uit 2004 van de HypoVereinsBank blijkt dat Mollath de waarheid heeft gesproken. De Beierse Justitieminster Merk, die eerder verklaarde dat de bankzaak geen rol speelde bij het opsluiten van Mollath, kan nu niet meer onder de politieke druk van zowel links als rechts uit en zij laat het Openbaar Ministerie in Regensburg een nieuw onderzoek doen naar de gang van zaken. Uit dit onderzoek komen opmerkelijke fouten en nalatigheden van zowel aanklagers, rechters als psychiaters naar voren. Zo blijkt een rechter zelf de belasting benaderd te hebben met de mededeling dat Mollath niet goed wijs is, oftewel: je hoeft bij die bank niets te onderzoeken. Ook psychiaters hebben steken laten vallen. De rechtbank in Regensburg is aanvankelijk nog niet overtuigd, maar een hogere rechter in Neurenberg besluit uiteindelijk: dit proces moet over. Mollath wordt op 6 augustus voorlopig in vrijheid gesteld.
De ontrafeling van deze hele geschiedenis in het tv-programma van Beckmann is onthutsend. Naast de tunnelvisie van aanklagers en rechters onthult psychiater Hanna Ziegert dubieuze praktijken van haar collega’s bij de keuring van verdachten. Het is een klein kringetje van experts die de opdrachten van Justitie krijgen. Aanklagers kennen alle beschikbare psychiaters en selecteren ze voor de gewenste uitkomst van de keuring. Veel psychiaters zijn financieel afhankelijk van deze keuringen en willen goede vrienden blijven met de aanklagers. „Ich weiß nicht, ob ich mich wirklich begutachten ließe“, zei Ziegert. Het zijn ernstige beschuldigingen die Mollath’s weigering mee te werken aan psychiatrische keuringen ondersteunen. Maar waarmee Ziegert in haar omgeving geen vrienden gemaakt zal hebben.
Mollath heeft de psychiatrie nooit vertrouwd. Hij eiste bij onderzoeken altijd een eigen getuige en dat werd niet toegestaan. Diverse rapporten zijn over hem geschreven door psychiaters die hem zelf niet hebben gezien, laat staan onderzocht. Ook dat is de praktijk volgens Ziegert. Het komt vaker voor dat psychiaters in hun rapporten volstaan met het overschrijven van bevindingen van hun collega’s. Het rapport van de psychiater die wel in wilde gaan op Mollath’s voorwaarden werd overigens door Justitie genegeerd.
In Duitsland is men voorlopig niet uitgepraat over deze affaire. Minister Merk (CSU) is een dankbaar object in de aanloop naar de verkiezingen in september. De oppositie eist dat er lessen worden getrokken uit deze zaak. Woensdag dook er een nieuw, overeenkomstig geval op van een man uit Landshut (bij München) die 13 jaar in de psychiatrie belandde vanwege stalking.
Buiten Duitsland is de kwestie-Mollath minder bekend. Falen elders psychiaters nooit? Toevallig kwam deze week in Nederland de jeugdzorg in het nieuws vanwege kritiek op rapportages aan kinderrechters. Meningen worden als feiten gepresenteerd, informatie is niet altijd naar de bron te herleiden is en aantoonbaar onjuiste passages worden niet aangepast, zegt onderzoeker Ido Wijers. Eén op de tien uitspraken van kinderrechters over uithuisplaatsingen zou onzorgvuldig zijn. Hier gaat het dan om onzorgvuldigheden die te herleiden zijn op overijverige maatschappelijk werkers, bevreesd om de kous op de kop te krijgen als er weer eens een geval van kindermishandeling 0f -moord in het nieuws komt. Maar is het risico op slordigheden en onzorgvuldigheden van voor Justitie keurende psychiaters hier niet ook aanwezig?
Reacties (14)
Ik ben niet verbaasd. Een vriend van me heeft -ivm burnoutellende- een keer een gesprekje gehad met een psychiater, ‘in het kader van aanvullend onderzoek’. In het gespreksverslag stond een anekdote van een gebeurtenis die niet ter sprake was gekomen, en die hem ook helemaal niet was overkomen. En meer van dat soort dingen. Dat hele onderzoek had ook een stevige ‘u vraagt, wij draaien’-insteek.
Daar werd heel makkelijk overheengelopen: ‘ach, zo’n arts heeft het nu eenmaal druk, dat soort dingen gebeuren wel eens.’ Waarna d’r wel werd gewapperd met de resultaten van dat onderzoek, want die waren toch wel valide.
Ook leuk:het Rosenhan Experiment.
Lees eens wat. Hier is uitgebreid over gepubliceerd; mede vanwege de vreemde TBS praktijk in Nederland, dat iemand voor onbepaalde tijd kan worden opgesloten. Een probleem alleen al is dat rapporten hier vaak door psychologen worden geschreven, die uiteindelijk allemaal in dienst zijn van Justitie. Want waar in nabije buitenlanden psychiatrie gewoon onder gezondheidszorg valt, is er in Nederland dus die ene uitzondering. Gekke gevangenen worden beoordeeld door een eigen keuringsdienst, die onder Veiligheid en Justitie valt.
In Nederland zijn er bij Jeugdzorg soortgelijke praktijken .”Experts”,”gedragsdeskundigen” en psychologen/psychiaters die worden geraadpleegd door jeugdzorg zijn vaak financieel van ze afhankelijk.Rapporten die worden opgesteld staan vaak vol leugens en verdichtingen,nooit wordt Jeugdzorg tegen de haren ingestreken want dat zou wel eens toekomstige opdrachten in gevaar kunnen brengen.
Zelfs als onwaarheden bij de kinderrechter aan het licht komen beinvloed dat de uitspraak van die kinderrechter niet of nauwelijks.Nooit wordt Jeugdzorg zelfs maar aangesproken op deze praktijken ,ze stellen ze vrijwel altijd in het gelijk.
@2: Juist Gronk, ijzersterk! Dat onderzoek wordt ook aangehaald door Adam Curtis in: The Trap.
(Een van de grootste charlatans op dit gebied die ik ooit ben tegengekomen was ene Th.B. Kraft, werkzaam als psychiater in het Gemeenteziekenhuis en het. Diaconessenhuis in Arnhem. Platspuiten, electroshocks, niets waar dat stuk ongeluk zich niet aan schuldig heeft gemaakt)
Daarom moet men altijd gesprekken opnemen als ze zich niet zeker voelen bij de gang van zaken. Als overheden zoiets mogen, waarom wij niet?
Meningen worden als feiten gepresenteerd
En ziedaar, een welhaast sluitende omschrijving van een flink deel (niet alles!) van de psychiatrie in het algemeen:p
Peter van Koppen heeft hier toch ook eea over geschreven? Ik weet even niet meer in welk boek, maar ook daar komen dergelijke zaken naar boven.
Oa is er vaak een duidelijke cirkelgang in de bewijslast. De psychiater krijgt de opdracht om ‘gegeven het feit dat de fraude niet bestaat’, te onderzoeken of de verdachte paranoide is. Of ‘gegeven het uitgangspunt dat de verdachte persoon X om het leven heeft gebracht.’ En ja, de conclusie dat iemand die dingen ziet die niet bestaan paranoide is, of iemand die zeer gewelddadig een ander vermoord een stoornis heeft, is enigzins houdbaar.
Maar dan… wordt ditzelfde omgedraaid: ‘gegeven de constatering van de psychiater dat de persoon paranoide is, kunnen we stellen dat de fraude niet bestaat’, of ‘gezien de ernstige stoornissen geconstateerd door de psychiater is het erg aannemelijk dat verdachte de moord heeft gepleegd.’
Zo bewijst de ene redenering de andere, en dat is buitengewoon kwalijk.
In Duitsland hebben ze de afgelopen jaren wel meer fouten gemaakt. Groot nieuws is daar nu bv. de NSU-affaire. Ter opfrissing van het geheugen: Het gaat om en stel rechtsextremisten die over de loop van zes jaar in totaal 10 moorden en een bomaanslag pleegden (met name op Turkse kebabtenthouders). Waarom ze zo lang door konden gaan? Systematisch Versagen van de Polizeibehörden! Enig racisme is zelfs niet uitgesloten:
“Die Opfer der neun Ceska-Morde, aber auch die Opfer des Bombenanschlags in Köln, waren Menschen ausländischer Herkunft. Damit war für die Ermittler an allen Tatorten immer sofort klar: Es handelt sich um eine Abrechnung im kriminellen Milieu. Und immer nur in diese Richtung ermittelten sie dann.”
@7 erger nog: van een flink deel van de huidige maatschappij in zijn algemeen!
@Maggi, #10: Is dat een feit? :-)
Over een onderwerp zijn Sargasso en GeenStijl het nu eens
http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2013/07/kafka_continues.html
@12: Komt vaker voor dan je denkt. Bijvoorbeeld ongeveer elke keer dat Opstelten en/of Teeven het onderwerp zijn.
@12: Los van het feit dat “Sargasso” geen mening heeft kan ik deze conclusie niet delen. De stelligheid waarmee op grond van één case de hele jeugdzorg wordt afgebrand durf ik me hier gezien ons oorspronkelijke motto (…by the way, waar is dat trouwens gebleven?) ook niet te permitteren.