WW: EPO 3.0 en het geheime molecuul

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Hij was dé revelatie in deze editie van de Tour de France: Riccardo ‘Il Cobra’ Riccò. Wat ging dat vervelende Italiaantje toch magnifiek hard de bergen op. Haast onmenselijk… En ja hoor, het derde dopingschandaal van de Tour 2008 bleek niet veel later een feit. Riccò’s urine -afgetapt na de vierde rit- bleek positief te testen op CERA, een derde generatie EPO. Iedereen weet dat valsspelen niet mag en Riccò en zijn ploeg Saunier Duval mochten de Tourkaravaan inderdaad gedag zeggen. Minder bekend is wat EPO nou precies is, wat die derde generatie inhoudt en hoe Riccò eigenlijk gepakt is.

EPO (Erythropoëtine) is een door de nieren geproduceerd hormoon, dat wil zeggen dat het dus van nature in het menselijk lichaam voorkomt. EPO stimuleert de aanmaak van rode bloedlichaampjes. De rode bloedlichaampjes worden ondere andere gebruikt voor transport van zuurstof van de longen naar de spieren en organen. Hoe meer je ervan hebt, hoe meer zuurstof er dus bij je spieren komen en hoe beter de spieren hun werk kunnen doen. Dat voorkomt dat je spieren aan de anaerobe verbranding moeten en verzuren. En reken maar dat dat van pas komt als je de Alpe d’Huez opmoet.

Meer bloed
Het gebruik van EPO heeft nog een tweede voordeel voor sporters: het verhoogt ook het totale bloedvolume (dus hoe meer EPO, hoe meer bloed in je lichaam). Dit komt van pas bij het sporten in warm weer: afkoeling van het lichaam gebeurt voornamelijk door meer bloed naar het huidoppervlakte te sturen (rood aanlopen), waarna oa. door middel van zweten de warmte in het bloed afgevoerd kan worden. Dit gaat wel ten kosten van de hoeveelheid bloed in je organen en spieren wat weer leidt tot slechtere prestaties. Dus hoe meer bloed je tot je beschikking hebt, hoe meer je over hebt voor je spieren terwijl je toch voldoende warmte afvoert.

Generatie 1 en 2
EPO wordt al sinds eind jaren 70 gebruikt voor nierpatienten en wordt gebruikt om bloedarmoede tegen te gaan. In 1977 lukte het voor het eerst EPO te isoleren uit de urine van aplastische anemie patienten. Dit was de eerste generatie EPO. De tweede generatie EPO wordt sinds 1987 gemaakt door zogenaamde recombinant DNA technieken. Hierbij wordt een stukje menselijk DNA dat een stof aanmaakt, in een bacterie geplaats. Deze bacterie kan dat DNA dan gewoon aflezen en maakt de stof (in dit geval EPO) vrolijk en in grote hoeveelheden aan. Een uitkomst voor bloedarmoede-patienten (in 2007 in Nederland zo’n 12.700) en natuurlijk wanhopige sporters!

EPO 3.0
En nu horen we dus voor het eerst van het in 2007 ontwikkelde EPO 3.0: CERA dat verkocht wordt onder de merknaam MIRCERA. Deze derde generatie EPO is een uitkomst voor oprechte patienten die aan bloedarmoede leiden. Deze vorm van EPO hoeft nog maar eens in de drie à vier weken toegediend te worden. Een voordeel voor de sporters is dat EPO 3.0 geen sporen in de urine achterlaat. Zo kan je dus moeiteloos die berg op en kan je daarna vrij van angst in het potje plassen bij de dopingcontroles, zo dachten Riccò en de zijnen. Groot was dan ook de verbazing onder de overtreders en journalisten toen hij tòch gepakt werd, hoe was dat mogelijk?

Het geheime molecuul
Op die vraag is nu een antwoord gekomen. John Fayey, de baas van anti-dopingsinstantie WADA vertelde vandaag aan de pers dat zijn stiekeme plannetje gewerkt had. In samenwerking met fabrikant Roche Pharmaceuticals was er aan het medicijn een geheim molecuul toegevoegd aan de CERA. Dit molecuul was wel degelijk te traceren in de urine van de gebruikers en zo wisten de deskundigen van de WADA precies wie er van de EPO gesnoept hadden en wie niet. Een meesterzet natuurlijk, maar wel eentje die een aantal vragen oproept: wat is dat geheime molecuul dan? Moet dat niet bekend zijn bij artsen en patienten van CERA? Mag je wel al die duizenden mensen een onbekend molecuul toedienen om valsspelers bij een spelletje op te sporen?

Het lijkt erop dat Roche zich ook bewust is van deze vragen en frappant is dan ook dat ze vandaag met het bericht naar buiten komen dat Fayey de boel uit zijn duim gezogen heeft: “Dat van een geheim molecuul is een broodjeaapverhaal” “We kunnen geen onnodige stoffen toevoegen aan onze medicijnen. Die moeten loepzuiver zijn.” aldus een woordvoerder van de fabrikant. Misschien is het molecuul dus geheimer dan we al denken. Een mysterie dus, maar wel één waar Ricco zich vast niet mee bezig zal houden, die zal het te druk hebben met de vacaturesectie van de krant doorspitten.