Jammer dat je je moet aanmelden voor het artikel. Overigens zou ik wel eens benieuwd zijn naar een soort teller waarop we de schade van mislukte speculaties met financiële hocuspocusproducten voor onze samenleving cumulatief oploopt. Het zou ook eens de moeite waard zijn om mannetjes, pardon mensen, die hiervoor verantwoordelijk zijn eens echt aan te pakken.
#2
DJ
@frankw, de FD is eens per dag/pc in te zien, probeer het morgen nog eens
Derivaten zijn diep in de publieke sector doorgedrongen. Ook Groningen Seaports verliest er miljoenen op.
Het was de afgelopen jaren voor de publieke sector normaal geworden om de wereld van de rentederivaten te betreden. Maar inmiddels overheerst het beeld dat derivaten een spoor van vernieling hebben getrokken in publieke sector: woningcorporaties, universiteiten, mbo-scholen en ziekenhuizen hebben ingewikkelde financiële producten gekocht en krijgen nu de rekening gepresenteerd.
Strop op ‘renteswaps’
Ook Groningen Seaports, met een omzet van bijna € 24 mln in 2011, dacht er goed aan te doen om voor € 210 mln renterisico op leningen af te dekken. Veel van de leningen zijn uiteindelijk nooit aangegaan en de haven heeft nu onnodig een strop op ‘renteswaps’ van ruim 10% van de omzet. Door de dalende marktrente heeft de haven daarnaast in één jaar tijd (tot september 2012) € 18 mln aan zekerheden moeten storten op een geblokkeerde rekening bij de Franse bank Société Générale. Meer dan alle bedrijfskosten in 2011 samen.
Fokterrein voor konijnen
Toen Groningen Seaports de swaps kocht, waren de havengebieden in Delfzijl en de Eemshaven, om in de woorden van omwonenden te spreken, ‘nog een fokterrein voor konijnen’. ‘Een groot deel van onze inkomsten bestond nog uit het afgeven van jachtvergunningen’, zegt Harm Post, ruim tien jaar directeur van de havens. In 2004 kwam daar verandering in.
De provincie Groningen werd gepositioneerd als de ‘Energy Valley’ van Nederland. En Groningen Seaports, geheel in handen van regionale en lokale overheden, kwam opeens op de radar van energiemaatschappijen. Giganten als RWE en Nuon togen naar het noorden om er nieuwe centrales te bouwen.
Renterisico
De haven moest aan de bak om de energiereuzen te kunnen bedienen. ‘Er waren nog geen kades, geen riolering, geen ICT-infrastructuur’, zegt Post. ‘We moesten in een heel kort tijdsbestek € 275 mln investeren.’ Dat geld moest worden geleend. En daar kwamen de renteswaps om de hoek kijken. ‘Omdat we voor een langere tijd geld moesten lenen, vroegen onze aandeelhouders zich af wat voor renterisico er gelopen werd’, verklaart Post de entree van de swaps. De investeringen moesten rendabel zijn, ook als de rente flink zou stijgen. Het bestuur van de havens kreeg van provincie en gemeenten dan ook een opdracht mee: dek het renterisico af.
Geringeloord
Post realiseerde zich dat zijn organisatie weinig ervaring had met grote financieringen. Hij wilde zich niet door de bankiers laten ringeloren en nam adviesbureau Montesquieu in de arm dat ook andere havens bijstond. Na wat gepuzzel waren ze eruit. Er zouden geen leningen met een vaste rente worden aangetrokken, maar swaps worden gekocht. Dat was goedkoper. Het principe is simpel: sluit een lening af met een variabele rente (euribor) en daarnaast een renteswap. Streep de ontvangen en betaalde rentes tegen elkaar weg en wat overblijft, is een vast bedrag dat je kwijt bent over het geleende bedrag.
Groningen Seaports kocht de swaps niet klakkeloos bij de huisbankier, maar speurde naar de goedkoopste aanbieders. Dat bleken Société Générale en Deutsche Bank. Het was Post gelukt. De investeringen konden met gerust hart van start: de financiering was goedkoop zonder dat hij door de grote banken was geringeloord.
Zak met cash
Ook de kredietcrisis in 2008 kreeg Groningen Seaports niet klein. Sterker, door de malaise in de bouw werd de aanleg van infrastructuur zelfs een stuk goedkoper. ‘We dachten we € 93 mln kwijt te zijn, maar door de crisis bleek het voor € 55 mln te kunnen’, stelt Post tevreden vast. Daarnaast wilde een energiebedrijf de grond onder zijn centrale kopen, in plaats van jaarlijks erfpacht te betalen. Dat leverde een flinke zak met cash op, die plots op de bankrekening van de Seaports stond. Wat een meevallers. Door lagere kosten en meer eigen geld hoefde er veel minder te worden geleend.
Maar de renteswaps maakten snel een einde aan de feestvreugde. Want ook al zijn de leningen niet nodig, het swapcontract blijft staan: een vast bedrag wordt betaald en een variabel bedrag wordt ontvangen, zonder dat er een lening met een variabele rente tegenover staat. De haven die zich wilde indekken tegen renteschommelingen bleek er opeens heel afhankelijk van te zijn. Want hoe lager de rente, hoe meer Groningen Seaports betaalt. Op het teveel aan swaps dat Groningen Seaports in 2011 in bezit had, kostte dat per saldo € 2,7 mln.
Schemergebied
De dalende rente brengt nog een tegenvaller. Société Générale was bereid swaps goedkoper aan te bieden als Groningen Seaports garanties wilde afgeven. Het heeft een derivaat dat van 2014 tot 2042 voor € 100 mln aan leningen moet afdekken. Met de huidige rentestand ontvangt Seaports op dit contract weinig, maar betaalt wel het vaste hoge bedrag. Een financieel risico van miljoenen euro’s per jaar. De bank wil er zeker van zijn dat Groningen Seaports dit kan betalen: hoe lager de rente, hoe meer geld de bank als borgsom op een geblokkeerde rekening wil hebben staan. Op dit moment moet Groningen Seaports een borg storten van € 18 mln.
De bank is echter niet de enige die achterdochtig is. Binnenlandse Zaken is dat ook. Semipublieke instellingen mogen alleen derivaten kopen als er een lening tegenover staat. Anders is er sprake van speculatie met overheidsgeld. Groningen Seaports heeft in 2011 kasgeldleningen afgesloten van € 130,6 mln, terwijl voor € 210 mln aan swaps waren afgesloten. Hierdoor is de haven in een schemergebied gaan opereren. Mag de haven deze € 80 mln swaps waar geen lening tegenover staat wel behouden? Daar is geen eenduidig antwoord op. Ook de accountant en de directie breken er hun brein over. ‘We kregen een boze brief van het ministerie: dat mag niet’, zegt Post. Binnenlandse Zaken wil zelf niet reageren op de kwestie. Volgens Post is de toezichthouder gerustgesteld.
Schaars moment van vertwijfeling
Hoe? Door een ongebruikelijk boekhoudkundig trucje. Als de rente op de swaps een paar dagen eerder wordt betaald, dan mag dit volgens Groningen Seaports als ‘afkoopsom’ worden gezien, er is dan geen sprake van rentebetaling. Het derivaat mag dan voor een lager bedrag in de boeken worden gezet. Het lijkt dan alsof Groningen Seaports evenveel derivaten als leningen heeft. De oplossing is goedgekeurd door accountant KPMG.
Harm Post liet al in de aandeelhoudersvergadering van 2009 blijken dat het niet gaat om financiële details. ‘Ik beveel iedereen die in een schaars moment van vertwijfeling verkeert, aan om naar de Eemshaven te rijden, de raampjes open te draaien om te horen wat daar allemaal aan het gebeuren is. Dat tart iedere verbeelding.’
Reacties (4)
Jammer dat je je moet aanmelden voor het artikel. Overigens zou ik wel eens benieuwd zijn naar een soort teller waarop we de schade van mislukte speculaties met financiële hocuspocusproducten voor onze samenleving cumulatief oploopt. Het zou ook eens de moeite waard zijn om mannetjes, pardon mensen, die hiervoor verantwoordelijk zijn eens echt aan te pakken.
@frankw, de FD is eens per dag/pc in te zien, probeer het morgen nog eens
Hier het artikel:
Derivaten zijn diep in de publieke sector doorgedrongen. Ook Groningen Seaports verliest er miljoenen op.
Het was de afgelopen jaren voor de publieke sector normaal geworden om de wereld van de rentederivaten te betreden. Maar inmiddels overheerst het beeld dat derivaten een spoor van vernieling hebben getrokken in publieke sector: woningcorporaties, universiteiten, mbo-scholen en ziekenhuizen hebben ingewikkelde financiële producten gekocht en krijgen nu de rekening gepresenteerd.
Strop op ‘renteswaps’
Ook Groningen Seaports, met een omzet van bijna € 24 mln in 2011, dacht er goed aan te doen om voor € 210 mln renterisico op leningen af te dekken. Veel van de leningen zijn uiteindelijk nooit aangegaan en de haven heeft nu onnodig een strop op ‘renteswaps’ van ruim 10% van de omzet. Door de dalende marktrente heeft de haven daarnaast in één jaar tijd (tot september 2012) € 18 mln aan zekerheden moeten storten op een geblokkeerde rekening bij de Franse bank Société Générale. Meer dan alle bedrijfskosten in 2011 samen.
Fokterrein voor konijnen
Toen Groningen Seaports de swaps kocht, waren de havengebieden in Delfzijl en de Eemshaven, om in de woorden van omwonenden te spreken, ‘nog een fokterrein voor konijnen’. ‘Een groot deel van onze inkomsten bestond nog uit het afgeven van jachtvergunningen’, zegt Harm Post, ruim tien jaar directeur van de havens. In 2004 kwam daar verandering in.
De provincie Groningen werd gepositioneerd als de ‘Energy Valley’ van Nederland. En Groningen Seaports, geheel in handen van regionale en lokale overheden, kwam opeens op de radar van energiemaatschappijen. Giganten als RWE en Nuon togen naar het noorden om er nieuwe centrales te bouwen.
Renterisico
De haven moest aan de bak om de energiereuzen te kunnen bedienen. ‘Er waren nog geen kades, geen riolering, geen ICT-infrastructuur’, zegt Post. ‘We moesten in een heel kort tijdsbestek € 275 mln investeren.’ Dat geld moest worden geleend. En daar kwamen de renteswaps om de hoek kijken. ‘Omdat we voor een langere tijd geld moesten lenen, vroegen onze aandeelhouders zich af wat voor renterisico er gelopen werd’, verklaart Post de entree van de swaps. De investeringen moesten rendabel zijn, ook als de rente flink zou stijgen. Het bestuur van de havens kreeg van provincie en gemeenten dan ook een opdracht mee: dek het renterisico af.
Geringeloord
Post realiseerde zich dat zijn organisatie weinig ervaring had met grote financieringen. Hij wilde zich niet door de bankiers laten ringeloren en nam adviesbureau Montesquieu in de arm dat ook andere havens bijstond. Na wat gepuzzel waren ze eruit. Er zouden geen leningen met een vaste rente worden aangetrokken, maar swaps worden gekocht. Dat was goedkoper. Het principe is simpel: sluit een lening af met een variabele rente (euribor) en daarnaast een renteswap. Streep de ontvangen en betaalde rentes tegen elkaar weg en wat overblijft, is een vast bedrag dat je kwijt bent over het geleende bedrag.
Groningen Seaports kocht de swaps niet klakkeloos bij de huisbankier, maar speurde naar de goedkoopste aanbieders. Dat bleken Société Générale en Deutsche Bank. Het was Post gelukt. De investeringen konden met gerust hart van start: de financiering was goedkoop zonder dat hij door de grote banken was geringeloord.
Zak met cash
Ook de kredietcrisis in 2008 kreeg Groningen Seaports niet klein. Sterker, door de malaise in de bouw werd de aanleg van infrastructuur zelfs een stuk goedkoper. ‘We dachten we € 93 mln kwijt te zijn, maar door de crisis bleek het voor € 55 mln te kunnen’, stelt Post tevreden vast. Daarnaast wilde een energiebedrijf de grond onder zijn centrale kopen, in plaats van jaarlijks erfpacht te betalen. Dat leverde een flinke zak met cash op, die plots op de bankrekening van de Seaports stond. Wat een meevallers. Door lagere kosten en meer eigen geld hoefde er veel minder te worden geleend.
Maar de renteswaps maakten snel een einde aan de feestvreugde. Want ook al zijn de leningen niet nodig, het swapcontract blijft staan: een vast bedrag wordt betaald en een variabel bedrag wordt ontvangen, zonder dat er een lening met een variabele rente tegenover staat. De haven die zich wilde indekken tegen renteschommelingen bleek er opeens heel afhankelijk van te zijn. Want hoe lager de rente, hoe meer Groningen Seaports betaalt. Op het teveel aan swaps dat Groningen Seaports in 2011 in bezit had, kostte dat per saldo € 2,7 mln.
Schemergebied
De dalende rente brengt nog een tegenvaller. Société Générale was bereid swaps goedkoper aan te bieden als Groningen Seaports garanties wilde afgeven. Het heeft een derivaat dat van 2014 tot 2042 voor € 100 mln aan leningen moet afdekken. Met de huidige rentestand ontvangt Seaports op dit contract weinig, maar betaalt wel het vaste hoge bedrag. Een financieel risico van miljoenen euro’s per jaar. De bank wil er zeker van zijn dat Groningen Seaports dit kan betalen: hoe lager de rente, hoe meer geld de bank als borgsom op een geblokkeerde rekening wil hebben staan. Op dit moment moet Groningen Seaports een borg storten van € 18 mln.
De bank is echter niet de enige die achterdochtig is. Binnenlandse Zaken is dat ook. Semipublieke instellingen mogen alleen derivaten kopen als er een lening tegenover staat. Anders is er sprake van speculatie met overheidsgeld. Groningen Seaports heeft in 2011 kasgeldleningen afgesloten van € 130,6 mln, terwijl voor € 210 mln aan swaps waren afgesloten. Hierdoor is de haven in een schemergebied gaan opereren. Mag de haven deze € 80 mln swaps waar geen lening tegenover staat wel behouden? Daar is geen eenduidig antwoord op. Ook de accountant en de directie breken er hun brein over. ‘We kregen een boze brief van het ministerie: dat mag niet’, zegt Post. Binnenlandse Zaken wil zelf niet reageren op de kwestie. Volgens Post is de toezichthouder gerustgesteld.
Schaars moment van vertwijfeling
Hoe? Door een ongebruikelijk boekhoudkundig trucje. Als de rente op de swaps een paar dagen eerder wordt betaald, dan mag dit volgens Groningen Seaports als ‘afkoopsom’ worden gezien, er is dan geen sprake van rentebetaling. Het derivaat mag dan voor een lager bedrag in de boeken worden gezet. Het lijkt dan alsof Groningen Seaports evenveel derivaten als leningen heeft. De oplossing is goedgekeurd door accountant KPMG.
Harm Post liet al in de aandeelhoudersvergadering van 2009 blijken dat het niet gaat om financiële details. ‘Ik beveel iedereen die in een schaars moment van vertwijfeling verkeert, aan om naar de Eemshaven te rijden, de raampjes open te draaien om te horen wat daar allemaal aan het gebeuren is. Dat tart iedere verbeelding.’
Hebzucht is een derivaat van de menselijke natuur.