Gebrek aan kennis en kunde heeft jou niet verhinderd om je bek over allerlei zaken open te trekken. Datzelfde geldt voor vrijwel iedereen op Sargasso. Beetje zwak om dan nu te beginnen over wie wel of geen recht van spreken heeft.
Dat is wel een goed punt, want je hebt Marx en Marx, en ook nog Marx (nou heb ik niet genoeg gelezen om dat zelf te weten, het kwam gisteren toevallig voorbij tijdens een borrel van een links in het spectrum wonende politieke partij. Waarna we het ook nog over Sargasso hadden, ongerelateerd).
Twee dingen die ik mooi vind in dit artikel:
“…though corporations book nominal profits, I’d suggest a significant component of that “profit” is artificial, earned by transferring value, rather than creating it.”
en
“and while Marx’s prescriptions were poor, perhaps, if we’re prepared to think subtly, it’s worthwhile separating his diagnoses from them.”
Twee dingen die we wel mogen onthouden.
#2
Sjiek
Wanneer?
#3
Harm
“and while Marx’s prescriptions were poor, perhaps, if we’re prepared to think subtly, it’s worthwhile separating his diagnoses from them.”
Dat Marx’ oplossing in Nederland niet zal werken , lijkt mij ook.
Volgens Marx zou de opheffing van het kapitalisme gebeuren door het proletariaat , dat als klasse zich bewust wordt van de , in het kapitalisme ontstane , zelfvervreemding van de mens , omdat het eronder lijdt , en hierdoor als klasse een macht vormt , die het kapitalisme daadwerkelijk kan opheffen.
Maar als ik naar werkend Nederland kijk , dan zie ik tevreden consumenten , die helemaal geen aspiratie hebben om hun (arbeids)omstandigheden te verbeteren , hooguit afgunst hebben jegens anderen (hogeren én lageren) in betere omstandigheden , die echter min of meer door de democratie wordt opgevangen en geneutraliseerd.
#4
JSK
Immiseration. Marx claimed that capitalism would immiserate workers: he meant that labor would be “exploited” — not just in a purely ethical sense, but in a narrower economic one: that real wages would fall, and working conditions would deteriorate. How was Marx doing on this score? I’d say middlingly: wages in many advanced economies — notably, the most purely capitalist in a financialized sense — have failed to keep pace with productivity; not for years, but for decades. (America’s median wage has been stagnant for roughly 40 years.) In macro terms, labor’s share of income has plummeted, while the lion’s share of growth has accrued to those at the very top.
Dit zou een argument voor Marx als de afname van het aandeel van de loonsom in het nationaal inkomen gelijk was aan de toename van het aandeel van het kapitaal inkomen. Dat is volgens mij niet het geval. Vooral het aandeel van de pensioenbetalingen en uitkeringen voor ziektekosten is het laatste decennium sterk gestegen. Wat een klassiek Marxistisch probleem lijkt, is eerder de economische gevolgen van de vergrijzing.
I’d say middlingly: wages in many advanced economies — notably, the most purely capitalist in a financialized sense — have failed to keep pace with productivity; not for years, but for decades.
Ik zou zeggen volledig. Want de fout in de redenering ligt in het separaat bekijken van de nationale economieen, terwijl voorbij wordt gegaan aan de globalisering van de economie in het genoemde tijdvak. Bekijk je het mondiaal, dan is de ontwikkeling zondermeer schrikbarend.
Daarbij is het opvallend dat het economisch succes van Brazilie in de afgelopen jaren juist te danken is aan het sturen in de tegenovergestelde richtig door de socialistische regering van Lula. Helaas zonder dat daarbij al teveel gedaan is aan fundamentele veranderingen in de structuur van de economische sector zelf.
En natuurlijk gaat het niet om een “klassiek Marxistisch probleem”, zoals JSK dat formuleert, maar om een klassiek kapitalistisch probleem.
Het is iedereen bekend dat in de meeste ontwikkelde landen de mediane loongroei stagneert. Maar dat bekent niet perse dat kapitaal(bezitters) een groter deel van de koek pakken. Naar mijn mening heeft de loonstagnatie voor de modale burger twee redenen:
1). door globalisering hebben werkgevers, maar ook de hogere beroepsgroepen, meer economische macht. In die zin heeft Marx gelijk: de arbeiders in de derde wereld dienen als een soort “reserve leger” dat het modale loon in het centrum drukt
2). in de V.S. stagneert het netto loon inkomen: het inkomen uit pensioen en uitkering is de laatste tien jaar grofweg verdubbeld. de modale arbeider houdt minder over omdat hij (via de overheid) steeds meer inactieven moet onderhouden. dat heeft vrij weinig (zeg maar: niks) met Marxistische economie te maken.
Wordt mondiane loon niet bepaald aan de hand van brutoloon? Dan zouden belastingen, pensioenbetalingen en ziektekosten daar geen vertekening in geven. Daarnaast spreekt hij over een stagnatie over een 40 jarige periode. Dus ook stagnatie in tijden van lage werkeloosheid.
Wat het onderscheid bruto-netto betreft heb je gelijk. My bad. Maar die veertig jaar durende stagnatie hangt echt af van de bron data die je gebruikt. Een publicatie van de FED uit 2004 die gebruik maakt van BLS gegevens zegt:
A striking feature of the current expansion is the unusually low share of national income being earned
by labor. According to recent Bureau of Labor Statistics data, labor’s share of income is at a post–World
War II low
(…) Our analysis yields three basic conclusions. First, the “historic lows” in labor’s share are observed only
in the nonfarm business sector series produced by the Bureau of Labor Statistics. Other measures of
labor’s share—for example, for the nonfinancial corporate business sector or the macroeconomy more
broadly—are currently near their averages over the last several decades.
Het mediane loon blijft achter, maar dat betekent niet perse dat kapitaalbezitters (kapitalisten)/werkgevers een (veel) groter deel van de koek pakken. In plaats daarvan is vooral spreiding in het loongebouw toegenomen. Een relatief kleine groep van internationaal actieve juristen, bankiers, wetenschappers, ontwerpers en artiesten heeft hun inkomen sterk zien stijgen.
Dat klinkt als potato-po-tah-too maar is het niet: Marx had het duidelijk over de overaccumulatie van kapitaal die de arbeidende klasse in toenemende armoede zou storten. Hier is er eerder sprake van een “ontkoppeling” binnen de arbeidersklasse (namelijk: mensen die hun inkomen vergaren met arbeid) zelf.
Dank voor de uitleg. Maar een ander punt gezien je reactie:
Een relatief kleine groep van internationaal actieve juristen, bankiers, wetenschappers, ontwerpers en artiesten heeft hun inkomen sterk zien stijgen.
Dat lijken mij typisch de groep die Marx tot de petit bourgeoisie zou rekenen. Vallen die niet buiten de groep van uitgebuitte arbeidersklasse? Wel zei Marx dat de petit bourgeoisie langzaam zou oplossen in het proletariaat. Is daar sprake van?
Inactieven consumeren ook. Te weinig, net als de actieven, omdat ze geen van allen geld hebben en de kredietmogelijkheden uitgeput zijn.
Lula heeft in Brazilie daarentegen gezorgd voor een betere verdeling van de inkomens en een programma om de allerarmsten te ondersteunen. Gevolg: 15 jaar geleden hadden veel mensen geen televisie en stond er eentje op het dorpsplein, waar iedereen zich verzamelde om te kijken. Tegenwoordig heeft iedereen zelf televisie. Dat als voorbeeld (dat je letterlijk kunt nemen) natuurlijk.
Nee, dat heeft niets met Marxistische economie te maken. Maar het is wel zo dat Marx voorspeld heeft dat de verschilende tussen arm en rijk steeds groter zullen worden en de gevolgen die dat met zich mee zal brengen.
Zoals ik al schreef heeft Lula helaas verzuimd fundamentele veranderingen in de structuur van de economische sector zelf aan te brengen. Het gaat dus om een tijdelijke verbetering, niet om een oplossing.
Het helpt natuurlijk grondstoffen te hebben waarin de koopkrachtige Chinezen grote interesse hebben. En zoals je zelf zegt: Lula (of: de regering Lula) volgt een orthodox macroeconomisch beleid.
Rather, I mean: “Was there maybe a tiny mote of insight or two hidden in Marx’s diagnoses of the maladies of industrial age capitalism?”
Tja in Amerika staat Marx misschien gelijk aan de duivel en is het schokkend zoiets te zeggen maar elke opgeleidde europeaan weet dat Marx een briljante sociaal wetenschapper was die allerlei problemen van het kapitalisme aan de kaak stelde (al was zijn oplossing ook kut) – en dat maakt deze column tot een wel erg makkelijk inkoppertje.
Prima joh: Karl Marx stierf in 1883. Dus wat zou kunnen gelden als “in de laatste jaren van zijn leven”? De laatste drie jaar? De laatste acht jaar? Nou vooruit, ik ben ruimhartig en ik reken alles vanaf 1870 tot “de laatste jaren” van Marx’ leven.
Het Communistisch Manifest is uit 1847-’48, en het eerste deel van Das Kapital werd gepubliceerd in 1967, dus dan blijven er nog twee delen van Das Kapital over voor jou om uit te putten om aan de hand van citaten (met exacte bronverwijzing uiteraard) te laten zien dat Marx leed aan ‘machtshonger’.
#8
JSK
@su: Maar de kleine burgerlijk zou volgens Marx oplossen omdat ze niet kan concurreren met het grootkapitaal. Daar is weinig sprake van lijkt mij. In de woorden van Marx wat er gebeurt is dat een klein deel van de arbeidersklasse/kleine burgerij het grootkapitaal als hefboom kan gebruiken. Denk aan Steve Jobs – groot gebracht in een middenklasse gezin – die zijn uitzonderlijke intelligentie combineerde met venture capital tot Apple.
Apple was incorporated January 3, 1977[8] without Wayne, who sold his share of the company back to Jobs and Wozniak for $800. Multi-millionaire Mike Markkula provided essential business expertise and funding of $250,000 during the incorporation of Apple.[27][28]
Ja, van krantenjongen tot miljonair en Johan Cruyff is ook als straatvoetballer begonnen.
Het kapitalisme biedt iedereen gelijke kansen.
De staatsloterij ook.
Maar hij is niet geboren met kapitaal. Impliciet in de voorspelling van Marx is dat uiteindelijk iedereen zonder kapitaal een “subsistence loon” verdient: net genoeg voor de arbeider om in leven te blijven en zich te reproduceren. Dat is zeker niet uitgekomen.
Die veronderstelling was ook juist in de 19e eeuw. Vervolgens heeft de dreiging van militant socialisme de bourgeoisie en het kapitaal gedwongen om arbeiders meer inspraak en deel van de koek te gunnen. Een tijd lang in ieder geval. In de jaren ’80 wordt die ontwikkeling gekeerd.
Het gevolg hiervan laat zich raden: degenen die aan de buitenkant komen te staan, komen in opstand. En de bourgeoisie komt met rationalisaties waarom het de ‘eigen schuld’ is van hen die er buiten vallen of onderaan de maatschappelijke ladder terecht komen.
Ik dacht trouwens dat Marx zei dat de petit bourgeoisie vervangen zou worden door industriële innovaties, wat ongetwijfeld als concurrentie kan worden gezien. Voor sommige beroepen is dat denk ik al waar, en voor anderen een kwestie van innovatie. Er zijn bijvoorbeeld een stuk minder onafhankelijke meubel- en kleermakers voor jan modaal dan vroeger. Veel minder onafhankelijke banken. En met robot- en CG-technologieën kan er in de toekomst minder vraag naar doctors en filmacteurs ontstaan.
Ik ben niet bekend met wat Marx zei over innovatie. Ik dacht dat bij hem vooral de focus lag op schaalvoordelen: de industriële kapitalist kan de ambachtsman wegconcurreren alleen op prijs. Uiteindelijk blijven er geen ambachtslieden over, iedereen wordt gedwongen te werken voor een minimum arbeidersloon. Behalve als je kapitaal bezit.
The lower strata of the middle class — the small tradespeople, shopkeepers, and retired tradesmen generally, the handicraftsmen and peasants — all these sink gradually into the proletariat, partly because their diminutive capital does not suffice for the scale on which Modern Industry is carried on, and is swamped in the competition with the large capitalists, partly because their specialised skill is rendered worthless by new methods of production. Thus the proletariat is recruited from all classes of the population.
Zie de kruidenier die wordt weggeconcurreerd door grote supermarktketens. De Walmartificatie van de middenstand. Sommige kleine ondernemers pakken het trouwens wel slim aan, die laten zich inlijven door een grotere keten, zoals mijn sigarenboer, die onderdeel wordt van Primera.
Eh ja, hij heeft het over de schaalvoordelen van industrie tov de ambachten (“scale on which Modern Industry is carried on”). Leuke theorie, maar op grote delen van de economie niet toepasbaar. Zie wederom een Steve Jobs en Steve Wozniak die in hun woonkamer een computer in elkaar draaien.
Lees new methodes of production als inovation in production. Het gaat niet om slechts schaalvergroting, maar dat wat door innovatie wordt verwezenlijkt. De monopolie van de craftsman moet doorbroken door de handelingen voor een relatieve leek te automatiseren.
Steve Jobs
Klassen, geen individuen. Marx heeft het niet over individuen.
#9
Tjerk
Nee Marx heeft niet gelijk, komt ondermeer door zijn geloof in de arbeidswaardetheorie en historicisme.
Met ‘historicisme’ bedoel je vermoedelijk het idee dat de geschiedenis volgens bepaalde universele wetmatigheden verloopt en daardoor een noodzakelijk-logische uitkomst heeft, hetgeen Marx aan Hegel ontleende.
Dit lijkt me inderdaad een onjuiste veronderstelling van Marx; bovendien is de geschiedenis anders verlopen dan Marx dacht.
Maar dat van die ‘arbeidswaardetheorie’ behoeft wel enige uitleg. Wat behelst volgens jou Marx’ arbeidswaardetheorie, en waarom klopt dat niet?
Het lijkt me dat als jij de waarde van arbeid relateert aan de sociale noodzakelijkheid ervan, dat je met een cirkelredenering te maken krijgt. Want hoe stel je die sociale noodzakelijkheid vast? Die volgt niet een of andere objectieve natuurwet.
Ik heb geen idee wat “de waarde van arbeid relateren aan de sociale noodzakelijkheid ervan”, zelfs ook maar betekent.
Dus ik probeer het gewoon nog een keer: *Wat behelst volgens jou Marx’ arbeidswaardetheorie, en waarom klopt dat niet?*
En om de communicatie wat te stroomlijnen stel ik ook meteen maar even een format voor waarin je je antwoord zou kunnen gieten. Bijvoorbeeld:
“Marx’ arbeidswaardetheorie houdt in dat… blablabla… Volgens Marx zou dit-en-dat, en zo, omdat zus-en-zo. Maar dat klopt niet, omdat…. blablabla, reden 1, reden 2, reden 3, etc.”
De ‘sociaal-noodzakelijke arbeid’ is toch echt een vrij bekend begrip uit het marxistische repertoire. De niet-sociaal-noodzakelijke arbeid wordt, volgens Marx, namelijk uitgebuit omwille van de fetisjproduktie: louter omwille van winstbejag.
Marx baseerde zich op de arbeidswaardeleer van Adam Smith: dat alleen arbeid waarde oplevert.
Het zal best dat het een bekend begrip is uit het marxistische repertoire. Maar met termen smijten verklaart niets, en is inhoudelijk volkomen hol.
Dus leg het eens uit in Jip-en-Janneke taal, zodat je kleine zusje en je lieve grootmoeder het ook kunnen begrijpen, en er over na kunnen denken:
1. Wat behelst Marx’ idee van ‘sociaal-noodzakelijke arbeid’ en waarom is dat volgens jou juist of onjuist?
2. Wat behelst de arbeidswaardeleer van Adam Smith (hoezo levert alleen arbeid volgens hem waarde op?), en waarom is dat volgens jou juist of onjuist?
Als je namelijk een inhoudelijke discussie wilt over de ideeën van iemand, zul je namelijk zijn ideeën eerst moeten beschrijven. Anders is het poker spelen met termen en frasen.
Men gooit er een term in, en dan zeg je daar iets over, en dan hoop ik dat mensen daar overheen babbelen. Als ze de bewering in twijfel trekken, kan de spreker vervolgens eindeloos om de term en z’n betekenis heen springen, en als iemand het waagt te vragen wat daar nu eigenlijk mee bedoeld is, suggereer je dat hij een domoor is, omdat iedereen die een beetje verstand heeft van de materie, wel weet wat er mee bedoeld is.
Je kunt ‘sociale noodzakelijkheid’ niet in jip en janneketaal vertalen omdat Marx zelf al aangaf dat dit een abstractie is. Het komt overeen zegmaar met de welvaart (waarde) die aan iedereen toekomt als iedereen arbeid produceert volgens de juiste ‘historische gemiddelden’. Volgens Marx worden arbeiders uitgebuit als er sprake is van overproductie of onderproductie die afwijkt van wat ‘normaal’ zou moeten zijn. Mijn probleem met Marx: hoe weet hij wat historisch normaal is? Om dat te onderzoeken heb je een systeem van prijzen nodig, maar zo’n systeem vereist dan weer dat mensen het recht op eigendom moeten hebben.
@Tjerk; doe dat linkje van Su eens lezen. Wat daar staat komt namelijk goed overeen met wat ik in Trotski’s bloemlezing uit Het Kapitaal heb gelezen over ‘sociaal noodzakelijke arbeidsduur’, en dat wijkt wel af van de interpretatie die jij er aan geeft.
Marx heeft het als hij spreekt over de ‘sociaal noodzakelijke arbeidsduur’ namelijk niet over de welvaart die aan iedereen toekomt als iedereen arbeid produceert volgens de juiste ‘historische gemiddelden’. Ik heb geen idee waar je dat vandaan haalt, maar ik wil wedden dat je daar geen citaat van Marx bij hebt, en dat het gewoon je eigen
Wat Marx omschrijft als ‘sociaal noodzakelijke arbeidsduur’ is dat er een bepaald aantal uren zijn van een arbeidsdag, waarop de productie die de arbeider draait de kosten van loon, grondstoffen en aanschaf van machines compenseert. Alles wat die arbeider daarboven aan uren maakt en daarin aan productie draait, is pure winst voor de kapitaalverstrekker, die de machines heeft aangeschaft, de grondstoffen heeft ingekocht, en de arbeiders heeft ingehuurd. Die extra productie noemt Marx ‘surplus-waarde’ (in gewoon Nederlands: pure winst).
Die arbeider deelt dus niet in de surplus-waarde / winst van het bedrijf, terwijl hij zich wel 12 uur per dag het leplazarus staat te werken voor wat in Marx’ z’n tijd nog het absolute minimum was dat nodig was om de volgende dag weer op te komen draven en 12 uur lang hetzelfde werk te doen. Let wel: niet het minimum om een menswaardig bestaan te hebben – arbeiders leefden in de 19e eeuw in pure ellende namelijk – maar om de volgende dag weer op te komen draven, en dat dertig jaar lang, totdat je lichamelijk volkomen op was, niet meer kon functioneren, en dan huurde de fabrieksbaas gewoon weer een ander in die twaalf uur per dag voor een hongerloontje kon werken; voor jou 100 anderen, want de poel van half-alfabete arbeiders die hetzelfde werk konden doen was schier oneindig.
Dat is namelijk de rechtvaardigheid van de (arbeids)markt: er is een schier oneindige voorraad aanbod van arbeid(ers) en de vraag is beperkt, dus de marktconforme prijs voor arbeid blijft lekker laag.
Die dynamiek levert een nogal oneerlijke en schrijnende situatie op volgens Marx, namelijk dat de mensen die het werk verzetten dit moeten blijven doen voor een hongerloontje, willen ze overleven, terwijl de bezithebbers daar in welvaart en luxe van kunnen leven.
Welnu, dat is eigenlijk natuurlijk feodalisme in een ander jasje, waarbij grootgrondbezitters een leger horigen uitbuiten, en in weelde van de opbrengst van hun arbeid leven, terwijl degenen die het werk verzetten (die horigen) het werk verzetten.
Zie je wat een voordelen die Jip-en-Janneke taal biedt? Het is zo helder dat je zusje en je grootje de concepten en principes erachter nog kunnen begrijpen, en iedereen weet waar je het over hebt, en kan dus na gaan of je Marx’ z’n ideeën goed hebt uitgelegd, of dat je maar wat interessanterig loopt te kakelen.
Sociaal noodzakelijk betekent toch dat het kapitaal accumuleert in de juiste verhoudingen met arbeid? En dan zegt Marx dat in een kapitalistische economie deze verhouding niet meer opgaat: door overproductue en onderproductie stroomt er winst weg naar de kapitalisten. Maar wat als we niet in een kapitalistische economie leven, hoe weet Marx dan dat kapitaal op de juiste verhouding accumuleert met arbeid?
@Tjerk; “Sociaal noodzakelijk betekent toch dat het kapitaal accumuleert in de juiste verhoudingen met arbeid?”
Je blijft maar praten in pseudo-academische gibberish, waardoor niet precies duidelijk wordt wat je bedoeld (waarschijnlijk omdat je een en ander zelf niet helder hebt; en dat komt vermoedelijk omdat je helemaal niet thuis bent in de materie). Maar het klinkt geleerd, en je kan altijd achteraf zeggen: ‘Ja, maar dat zei ik nou de hele tijd al’.
Daarom mijn herhaaldelijke verzoek om helder te zijn. Wat Marx omschrijft als ‘sociaal noodzakelijke arbeid’ is de investering in arbeidskracht (=loonkosten) die nodig is om een bepaald goed te produceren. Zijn kritiek is niet dat er veel meer geproduceerd wordt dan de ‘sociaal noodzakelijk arbeid’ (of zoals jij schrijft: dat er overproductie is), maar dat degenen die het werk verzetten niet naar verhouding meeprofiteren van die winst. De kapitaalverstrekker kan, door gebruik te maken van de ijzeren wetten van de markt, de arbeiders inhuren voor een hongerloontje, ellendige arbeidsomstandigheden en twaalfurige werkdagen (denk: sweatshops in Azië; illegalen die werken in Europa en de VS), en hen bovenop de sociaal noodzakelijke arbeid om de kosten van het productieproces er uit te halen, fenomenale winsten boeken, waar hele legers arbeiders niets van terugzien, terwijl zij er wel dagenlang bloed, zweet en tranen voor vergieten. Dat nu, is niet eerlijk.
Je hoeft mijn woord er niet op aan te nemen. Zoveel heb ik niet van Marx gelezen. In een college over Marx geeft Stijn van Impe, onderzoeker aan de universiteit van Gent, de volgende uitleg (p.21/22) van het begrip ‘sociaal noodzakelijke arbeid’:
“Marx neemt aan dat goederen zowel een gebruikswaarde – een ‘nut’ – als een ruilwaarde – een ‘prijs’ – hebben. In tegenstelling tot de notie ‘gebruikswaarde’ die volgens Marx transparant is (bijv. aardappelen hebben een nut omdat we ze als levensmiddelen kunnen consumeren), moet de notie ‘ruilwaarde’ volgens Marx verder verklaard worden: waarom is een bepaalde kwantiteit van een bepaald goed ruilbaar tegen een bepaalde kwantiteit van een ander goed?
Marx verklaart dit in termen van de investering aan arbeid die vereist is om het goed te produceren, of preciezer, in termen van de sociaal noodzakelijke arbeid, i.e. de vereiste arbeid uitgeoefend aan een gemiddeld niveau van intensiteit en productiviteit voor het produceren van een goed.
Marx’ arbeidwaardetheorie stelt dus dat de waarde van een goed bepaald wordt door de hoeveelheid sociaal noodzakelijke arbeidstijd die nodig is om een goed te produceren.
Marx ontwikkelt zijn argumentatie hierbij in twee stappen.
(1) Indien twee objecten onderling geruild kunnen worden, betekent dit dat er een derde entiteit van identieke grootte in beide objecten aanwezig moet zijn waartoe beide objecten herleid kunnen worden: het betekent dat beide objecten een zelfde hoeveelheid van een gemeenschappelijk derde ding delen.
(2) Indien (1) het geval is, is het logisch om te achterhalen wat precies het ‘gemeenschappelijke derde ding’ kan zijn, wat in Marx’ visie enkel arbeid kan zijn. Volgens Marx onderscheidt het kapitalisme zich door het feit dat het niet louter de uitwisseling van goederen impliceert, maar tevens de vordering of bevordering van kapitaal in de vorm van geld met als doel het genereren van winst door de aankoop van goederen en de transformatie ervan in andere goederen die een hogere prijs kunnen afdwingen en zo een winst kunnen opleveren.
Marx argumenteert hierbij dat het mechanisme van winst in het kapitalistisch systeem uiteindelijk berust op de exploitatie van de arbeider.
In het opzetten van de voorwaarden van het productieproces koopt de kapitalist de werkkracht van de arbeider bijv. voor een dag. Kenmerkend voor het kapitalisme is dus dat arbeid tot een koopbaar en verkoopbaar goed verwordt. De kost(prijs) van dit goed (de werkkracht van de arbeider) wordt op dezelfde wijze bepaald als de kost(prijs) van enig ander goed, namelijk in termen van de hoeveelheid aan sociaal noodzakelijke arbeid die nodig is om dit goed te produceren.
In dit geval waar het goed de werkkracht van de arbeider betreft, is de waarde van een dag arbeid gelijk aan de waarde van de goederen die nodig zijn om de arbeider gedurende een dag te laten overleven.
Veronderstel nu dat vier uren nodig zijn om de goederen te produceren die nodig zijn om de arbeider gedurende een dag te voorzien in zijn levensonderhoud. De eerste vier uren van de werkdag worden dus geïnvesteerd in het produceren van het equivalent van de waarde van het loon dat de arbeider uitbetaald wordt en dat de arbeider gebruikt voor het aankopen van de goederen die nodig zijn voor het levensonderhoud van één dag. Deze werkuren betreffen de zgn. noodzakelijke arbeid.
Elk werk dat de arbeider hier bovenop levert, is de zgn. surplusarbeid die een surpluswaarde of een meerwaarde voor de kapitalist genereert. Volgens Marx is precies deze surpluswaarde de bron van alle winst in het kapitalistische systeem.
Twee vragen:
1) Waarom klopt deze analyse van Marx volgens jou niet?
Volgens mij slaat ‘ie namelijk de spijker op z’n kop: kijk maar naar de arbeidsomstandigheden op chocoladeplantages in Afrika, sweatshops in Azië, mijnbouw in Zuid-Amerika, Afrika en Azië; of de wijze waarop TNT z’n vaste werknemers er uit gooit om vervolgens arbeidskrachten in te huren voor de helft van het loon en een kut-CAO, enkel om de dividenden voor de aandeelhouders te vergroten; de loonontwikkeling en vooraf inkomenskloof in VS en VK.
2) Is de reden dat arbeiders het in Nederland vanaf 1950-2000 het redelijk goed hadden niet juist in de invloed van vakbonden en socialisme gelegen, die de rauwe randen van het kapitalisme wisten af te veilen?
1. Omdat (ruil-)waarde te maken heeft met nut. Als ik naar een bakker ga en voor een euro een brood koop, dan mag duidelijk zijn dat ik op dat moment liever een brood had dan die ene euro, en andersom, dat de bakker liever een euro had dan nog een brood op de plank. Waarom zouden we anders die ruil maken? En deze uitwisseling is voor ons beide profijtelijk.
2. Juist door kapitaalinvesteringen is het lot van de arbeider beter geworden omdat daarmee zijn productiviteit enorm is verhoogd. Stel je had als visser alleen een net, totdat je op een dag besluit om een hengel te maken. Dat kost eerst tijd en energie, maar daarna kun je wel meer vis vangen.
1) De uitwisseling is natuurlijk heel wat minder profijtelijk als het brood zo schaars is dat de bakker je 1000 euro per brood kan vragen. Dan zul je zeggen: “Wááát? Maar dat is pure diefstal!” Ja, nou ja, je hóeft dat brood niet te kopen. En zo is het ook met het aanbod van werk natuurlijk: de fabrieksbaas zegt: “Ja, nou ja, je hoéft hier niet te komen werken”.
2) Er is een indringende documentaire, Darwin’s nightmare, over vissen die men heeft uitgezet in het Victoriameer. De vissers vingen lang geleden hun eigen vis, maar nu vissen ze voor een baas die een deel van het meer uitbaat, en die vissers net genoeg betaalt om de rotte vissen te kopen die overschieten. Ondertussen verdient zo’n mega-onderneming miljoenen of miljarden aan die vis. Maar de vissers profiteren daar niet aan mee. Integendeel, ze zijn slechter uit dan voorheen.
Kapitaalinvesteringen komen wellicht ten goede aan de consument (omdat hij goedkopere goederen kan kopen), maar daarmee daalt ook het loon dat voldoende is om iemand in zijn bestaansonderhoud te voorzien (dwz. = dat iemand een dag kan werken). En als je een schier oneindige poel arbeiders hebt die bepaald werk kunnen doen (zoals schoonmaken of post bezorgen of asperges plukken), kan de werkgever het loon navenant laag houden. Hij zal dat ook doen, want lagere loonkosten betekenen enerzijds dat hij zijn producten voor een lagere prijs kan verkopen, (en als hij dat niet doet, doet zijn concurrent het wel); en anderzijds, dat er meer winst is voor de kapitaalverstrekker/investeerder, die dan tevredener zal zijn en de werkgever daarvoor zal belonen.
De reden dat arbeiders het in Noord-Europa, Scandinavië en VS redelijk goed hebben, is omdat de overheid en vakbonden ingrijpen in de markt en minimumloon en CAO’s stellen, en omdat bepaalde wettelijke normen (zoals een achturige werkdag – recht uit het communistisch manifest) inmiddels zo gemeengoed zijn geworden dat men ze ‘normaal’ vindt. Als het aan je werkgever ligt, ga jij echter voor een zo laag mogelijk loon, zo lang mogelijk werken. En als alle werkgevers dat doen, dan zul jij wel moeten.
Eigenlijk zouden we dat gewoon een keer in de twintig jaar moeten doen: werkgevers een jaar lang mensen uitbetalen wat marktconform is, en scholing en behuizing marktconform prijzen. Dan leren de mensen het socialisme vast weer wat meer waarderen.
Is makkelijk te antwoorden: nee. Nog niet tenminste.
#11
JSK
@su: Ok. Maar het doet weinig af aan het feit dat die voorspelling gross modo niet is uitgekomen. De meeste branches worden niet gekenmerkt door een enkele producent met al het kapitaal. Denk aan de retail, de logistiek, de bouw en laat staan de opkomende sectoren als software engineering (nederlands woord anyone), design en de bio-technologie. De Marxistische theorie lijkt vooral voor de (zware) industrie op te gaan.
@prediker: het gaat niet over ambachtelijk of niet, het gaat over kapitaalconcentratie en de gevolgen ervan voor de inkomensverdeling.
@allen: De reden waarom in deze crisistijd Marx hernieuwde populariteit geniet is begrijpelijk maar niet terecht. Het probleem is dat de orthodoxe, neoklassieke, academische mainstream economie uitgaan van een bepaalde stabiliteit. Stabiele prijzen, markten in evenwicht, proportionele groeipaden, etc. Dat valt moeilijk te rijmen met de crises van de laatste paar jaar.
Marxistische economische theorie gaat over instabiliteit, stagnatie en uiteindelijke revolutie. Een bron van instabiliteit zijn de schaalvoordelen van het industriële kapitalisme. Alleen zijn er meerdere heterodoxe stromingen in de economie die uitgaan van instabiliteit. Zoals de Oosterijkse school (http://en.wikipedia.org/wiki/Austrian_School), de Post-Keynesianen (http://en.wikipedia.org/wiki/Post_Keynesian_economics) en de econo-fysici (http://en.wikipedia.org/wiki/Econophysics). Mijn probleem met deze stromingen is dat ze weinig interesse hebben voor de stabiele perioden van het kapitalisme. Het is overduidelijk dat het huidige economische systeem gekenmerkt wordt door een bepaalde stabiliteit.
De meeste branches worden niet gekenmerkt door een enkele producent met al het kapitaal.
Dat is ook niet wat gesteld wordt. Wat wel wordt gezegd is dat steeds meer arbeid wat voorheen de kleine burgerij een inkomen verschafte wordt overgenomen door kapitaal. Er is niet alleen een Starbucks, maar ook een Costa, maar Ma & Pa Coffee komt echter steeds meer in de verdrukking. De winsten gaan naar de management en het dagelijkse arbeid wordt door onderbetaalde parttimers verricht. Ik stel dat dat proces tot op vandaag in alle hevigheid nog bezig is in alle sectoren. Het eufemistische flexibilisering is hiervan een van de uitwassen.
Dat is waar. Op die manier is de onbetrouwbaarheid van sommige politici ook een heel betrouwbaar gegeven, maar dat maakt die politici nog niet betrouwbaar.
Dat is ook niet wat gesteld wordt. Wat wel wordt gezegd is dat steeds meer arbeid wat voorheen de kleine burgerij een inkomen verschafte wordt overgenomen door kapitaal. Er is niet alleen een Starbucks, maar ook een Costa, maar Ma & Pa Coffee komt echter steeds meer in de verdrukking. De winsten gaan naar de management en het dagelijkse arbeid wordt door onderbetaalde parttimers verricht. Ik stel dat dat proces tot op vandaag in alle hevigheid nog bezig is in alle sectoren.
Goed, maar dan komen we weer in de discussie van hierboven: vertoont het loonaandeel in het BNP een neerwaartse trend? Sommige bronnen zeggen ja, andere zeggen van niet. Overigens bestrijd ik dat de schaalvergroting over de volle breedte van de economie plaatsvindt. En dat was toch echt een van Marx z’n voorspellingen.
Ja, dat schreef ik letterlijk voor de zin jij citeert. Maar daar heb je vast in je wijsneuserige gelijkhebberigheid overheen gelezen. Figures.
Dat laatste was voor pedro. Misschien moet ik beter verwijzen ofzo. Een sector waar het niet gebeurt is bijvoorbeeld de groente -en- fruitverkoop. Naast de bekende albert heijn heb ik nog drie familiezaken hier in de straat zitten. En het idee van de supermarkt is echt geen recente innovatie.
In je grootmoeders tijd was dat aanzienlijk meer, inclusief bakkers, slagers en kruideniers. Waar voorheen de dominantie van de kleinburgerij een feit was wordt nu de grootste deel van de markt door corporaties gedomineerd. En die dominantie werd doorbroken door de innovatie genaamd supermarkt. Dat dat laatste niet iets nieuws is boeit niet.
Overigens bestrijd ik dat de schaalvergroting over de volle breedte van de economie plaatsvindt. En dat was toch echt een van Marx z’n voorspellingen.
Vandaar dat Neelie Kroes allerlei bedrijven enorme boetes moet geven omdat ze anders monopolies en kartels dreigen te vormen. Vandaar dat een steeds kleinere groep rijken en superrijken in de VS, een steeds groter deel van het BNP opsoupeert. Vandaar dat sinds de Reagan-jaren, met heilige geloof in de Laffer-curve en z’n trickle down economics, de middenklasse er systematisch op achteruit is gegaan in reëel inkomen en bezit. Vandaar dat Wal-mart de middenstand er uit concurreert.
Natuurlijk kun je een detailhandel beginnen of een restaurant openen. Maar let wel: dat bedrijf staat dan wel op je naam, maar het is volledig in bezit van de kredietverstrekker: de bank dus. En ook die banken hebben nog wel eens de neiging om te fuseren (om samen sterker op de markt te staan) of kleinere banken op te eten.
Standard Oil is een mooi voorbeeld van het gelijk van Marx; het werd niet opgedeeld doordat het uit zichzelf over de kop ging of doordat kleine vissen het gezamenlijk aanvielen, maar door wetgeving en een rechterlijke uitspraak, dat het bedrijf in 34 deelbedrijven moest worden opgedeeld. De overheid die ingrijpt in de gang van de markt dus.
AOL koopt de Huffington Post. Wie verdient daaraan? Niet alle schrijvers die de website tot een succes maken; die schrijven namelijk voor nop. Ze krijgen zelfs minder dan het bestaansminimum. De oorspronkelijke geldschieter Ariana Huffington, die dat kapitaal kon investeren omdat ze een flinke som duiten had overgehouden aan haar scheiding met ex-man (en Republikeinse Senator voor de staat Californië), Michael Huffington; erfgenaam van het bezit van oliemagnaat Roy Huffington. Ariana Huffington ving 315 miljoen dollar voor die deal.
Dat is dubbel de accumulatie van welvaart in de handen van enkelen: Enerzijds genereren alle inspanningen, talent en creativiteit van de schrijvers van de HuffPo samen de waarde van het product, maar zien ze niks terug voor hun bijdragen, terwijl mevrouw Huffington (links lullen, rechts vullen) zich rijk rekent: zij had geld, en ze heeft nu nog meer geld. Anderzijds heeft AOL haar bedrijf ingelijfd waarvan AOL meent dat die het veelvoud van die 315 miljoen gaat opbrengen (dat veelvoud is dus niet langer het bezit van mevrouw Huffington, maar van een grotere corporatie – ka-tjing!).
#12
pedro
Marx had geen oplossing. Alleen een analyse, waarop hij een toekomstverwachting baseerde. Voorspellingen voor de toekomst zijn altijd onzeker en die van Marx waren niet veel beter dan die van Nostradamus.
De vraag van het artikel lijkt mij vooral, of zijn analyse juist was. De opeenvolgende crisissen van het kapitalisme geven hem op dat gebied gelijk en zijn poging om een alternatieve economische theorie te ontwikkelen, zijn zeker het elzen waard. Volgens mij werkt die theorie ook wel, maar heeft als grootste probleem, dat een kapitalistische economie sneller kan groeien, omdat het kapitaal op minder plaatsen op wordt gehoopt, waardoor minder mensen sneller kunnen beslissen over de inzet van dat kapitaal. Wanneer het kapitaal meer gespreid wordt over de samenleving, wordt het nemen van beslissingen lastiger, omdat meer mensen mee beslissen. Een dictatuur is nu eenmaal effectiever en slagvaardiger dan een democratie.
Los van Marx en kapitalisme, je laatste zin is heel discutabel. Een dictatuur is slagvaardig en effectief als toevallig een heel competente leider of oligarchie aan het roer staat, wat lang niet altijd het geval is.
(Trouwens, Hitler dacht daarom tegen de VS en de Britten opgewassen te zijn.)
Een dictatuur met een competente leider aan het roer is slagvaardiger en effectiever dan een democratie met een competente regering. Een slechte dictator is slagvaardiger dan een slechte democratische regering.
Het voornaamst punt van mijn laatste zin was echter bedoeld, om er op te wijzen, dat onze politiek democratisch is georganiseerd, en onze economie veel meer op een dictatuur lijkt. OK, dat is wat overdreven, maar het is toch niet meer dan een feodaal systeem.
#13
JSK
@su: In mijn grootmoeders tijd was er ook geen legertje ZZP’ers die hun diensten via het internet aan de man probeert te brengen. De winkelstraat is ongetwijfeld minder divers dan veertig jaar terug, maar dat komt vooral omdat de winkelstraat een kleinere rol is gaan spelen in de economie als geheel.
En waarom is de winkelstraat een kleinere rol gaan spelen? Wellicht omdat supermarkten hun rol hebben overgenomen? En in je grootmoederstijd heetten ZZP’ers gewoon dagloners.
#14
JSK
Allicht, maar het feit dat economische ontwikkeling winnaars en verliezers kent is geen “marxisme” (mag ik hopen) maar een observatie. Als je Marx heel breed interpreteert als “niet iedereen vaart wel bij het kapitalisme”, ja dan heeft hij gelijk. :P
Volgens mij zegt Marx vooral dat kapitalisten de kaarten hebben gemarkeerd. Ze hebben een oneerlijke voordeel bij het spel. Vandaar ook dat er bar weinig groenteboeren tot de top 1% behoren.
The deck is stacked! Misschien dat JSK het wel geloofd als het komt van George Carlin
#15
Harm
Als ik zo het rijtje eens langs ga, dan komt vooral JSK hier naar voren als degene die bestrijdt dat de punten die in het artikel genoemd worden onjuist zouden zijn.
1a. wages have failed to keep pace with productivity – het gevolg is dat de koopkracht -want daar gaat het om!- niet meer genoeg is om de productie af te nemen
Volgens JSK is dat het gevolg van het feit dat het aandeel van de pensioenbetalingen en uitkeringen voor ziektekosten het laatste decennium sterk gestegen. Maar de inactieven zijn natuurlijk evenzeer consumenten als de actieven. Als je die groepen als consumenten nog verder buitenspel zou zetten zou het dat het effect versterken, niet verminderen.
Ik gaf daarvan een voorbeeld, waarop JSK riposteert dat het natuurlijk helpt “grondstoffen te hebben waarin de koopkrachtige Chinezen grote interesse hebben.” Ongetwijfeld, maar dat doet niets af aan het voorbeeld, dat als je de koopkracht van de massa op peil houdt (of verbetert), dit deze ontwikkeling tegengaat.
Aan mijn toevoeging dat het betoog voorbij gaat aan het feit dat we tegenwoordig in een modiale economie leven en dat wanneer je dit op wereldschaal bekijkt het resultaat nog veel slechter is, gaat JSK volledig voorbij.
2) @Su schrijft dat Marx voorspelde dat de petit bourgeoisie langzaam zou oplossen in het proletariaat.
JSK antwoordt dat “wat er gebeurt is dat een klein deel van de arbeidersklasse/kleine burgerij het grootkapitaal als hefboom kan gebruiken. Denk aan Steve Jobs”.
Maar de bewering is niet dat de sociale mobilteit tussen de klassen tot het absolute nulpunt zal dalen ( je kunt wel zien dat die uitermate gering is). @Su antwoordt na wat heen en weer terecht: ”Klassen, geen individuen. Marx heeft het niet over individuen.” en voegt daar aan toe: “Het gaat niet om slechts schaalvergroting, maar dat wat door innovatie wordt verwezenlijkt. De monopolie van de craftsman moet doorbroken door de handelingen voor een relatieve leek te automatiseren.”
@Su vergeet nog om er daarbij op te wijzen dat het succes van Steve Jobs te danken is aan het feit dat hij aan die ontwikkeling bijdraagt en niet omdat hij het patroon doorbreekt.
3. @JSK stelt: “Overigens bestrijd ik dat de schaalvergroting over de volle breedte van de economie plaatsvindt.” en voert vervolgens het voorbeeld aan van ZZP-ers, die hun diensten aanbieden via het internet. @Su antwoordt terecht: “in je grootmoederstijd heetten ZZP’ers gewoon dagloners.”
JSK:”Allicht, maar het feit dat economische ontwikkeling winnaars en verliezers kent is geen “marxisme”.
Nee, dat is geen “marxisme” . Maar het probleem is nu juist dat dat het aantal verliezers te groot is geworden, zodat de winnaars geen afzetmarkt meer hebben.
Overigens gaat het hier niet om”marxisme”, maar om de vraag in hoeverre de voorspellingen van Marx met betrekking tot de ontwikkeling van het economisch systeem hout snijden. En ik constateer dat JSK een aantal beweringen doet -“dat is volgens mij niet het geval”- waarvoor hij geen enkele onderbouwing geeft en die bovendien alle effectief worden onderuitgehaald.
#16
JSK
Overigens gaat het hier niet om”marxisme”, maar om de vraag in hoeverre de voorspellingen van Marx met betrekking tot de ontwikkeling van het economisch systeem hout snijden.
Dat doen ze niet. De voorspellingen worden opgerekt totdat ze toepasbaar zijn op elk ontwikkelend economisch systeem (sommige worden rijker, sommige worden armen, sommige bedrijfstakken opereren op een grotere schaal dan voorheen, anderen niet). Tsja, dat is eerder een ideologische overtuiging dan een (sociaal-)wetenschappelijke analyse. En daar bedank ik voor.
En ik constateer dat JSK een aantal beweringen doet -”dat is volgens mij niet het geval”- waarvoor hij geen enkele onderbouwing geeft en die bovendien alle efectief worden onderuitgehaald.
Natuurlijk “constateer” je dat. Jij hebt natuurlijk altijd gelijk. Net zoals die andere bloed irritante betweter die je zo graag afzeikt.
En leg me nou eens uit waarom ik beweringen van jou, zonder enige onderbouwing -dat is volgens mij niet het geval- voor zoete koek zou moeten slikken? Omdat jij altijd gelijk hebt?
Iemand die niet ziet dat steeds meer economische macht in de handen van een steeds kleinere groep komt lijdt aan vorm van (lees-)blindheid). Dat is zelfs een gegeven voor alle waarnemers die zich niet baseren op de marxistische vorm van maatschappij analyse.
Ik probeerde even kort maar feitelijk te resumeren hoe de argumenten van weerskanten liggen, maar daar ben je duidelijk niet blij mee. Dan is schelden de beste uitweg natuurlijk.
Je valt behoorlijk door de mand JSK
#17
JSK
@su: Je schuift met de doelpalen. Dan heb ik weinig zin om daar veel woorden aan vuil te maken.
Bijvoorbeeld. Wat Marx zegt over de toenemende concentratie van kapitaal
Apart from the terror which the law of the falling rate of profit inspires in
economists, its most important corollary is the presupposition of a constantly
increasing concentration of capitals, that is, a constantly increasing
decapitalisation of the smaller capitalists. This, on the whole, is the result of
all laws of capitalist production.
(Marx 1971, pp. 447)
Daar lees ik in dat er een constante schaalvergroting plaatsvindt in de gehele economie. Dat is naar mijn mening niet het geval. Jij antwoordt met schaalvergroting in een (1) branche (de detailhandel, de winkelstraat) over een periode van 80 jaar (mijn grootmoederstijd). Dat is schuiven met de doelpalen.
Never mind dat bijvoorbeeld de marktaandelen van de grote supermarkten de laatste jaren nauwelijks zijn verschoven.
Vermakelijk, dat JSK – kennelijk zonder dat zelf door te hebben – zijn Marx-citaat over de concentratie van kapitaal haalt uit… een paper waarin de auteur de toenemende concentratie van kapitaal juist aanvoert als een van de bewijzen dat marxistische economische theorie het in z’n voorspellingen wel degelijk nogal eens bij het rechte eind blijkt te hebben.
Direct boven en onder het citaat van Marx dat JSK aanvoert, schrijft Moseley:
“Another conclusion of Marx’s theory mentioned by Blaug is the increasing concentration of capital, in the sense of an increasing size of firms and the related phenomenon of an increasing share of output produced by fewer and fewer large firms (i.e. a decline in competition and an increase of monopoly power). (p.27)
“The historical evidence obviously supports this prediction of Marx’s theory; Blaug himself states that this is “one of Marx’s more remarkable predictions” (p. 47). Marx’s definite prediction which is strongly supported by the evidence stands out in sharp contrast to the neoclassical theory of the firm, which makes no prediction regarding the trend in the size of firms. Marx’s prediction in the 1860s of an increasing concentration of capital would also seem to qualify as another “novel fact” which has been later corroborated by the evidence.” (p. 27)
En in z’n epiloog:
“Blaug disputes a few points, but at least implicitly accepts many of my arguments, including that Marx’s theory does make important definite predictions regarding inherent technological change, conflicts over the working day and over the intensity of labor, the increasing concentration of capital, and the necessity of money, and that Marx’s conclusions are in general supported by the empirical evidence. It appears that my reexamination of the empirical evidence has forced Blaug to concede that Marx’s theory does indeed have considerable explanatory power.” (p.31)
Opvallend wel, dat JSK een citaatje moet pikken uit een paper van een Marxist die het citaat gebruikt om het tegenovergestelde punt te maken van JSK, namelijk dat dit een mooi voorbeeld is van hoe Marx gelijk had. Standard Oil is een mooi voorbeeld. Unilever eveneens.
Raar wel. Je zou toch denken dat een beetje Marx-kenner wel een citaatje zou kunnen vinden in hfst. 23 van Het Kapitaal: ‘De algemene wet van de kapitalistische accumulatie’ of paragraaf 7 van het hoofdstuk erna: ‘Historische strekking van de kapitalistische accumulatie’.
p.s. JSK zou er goed aan doen zijn Engels wat bij te schaven: “constantly increasing” betekent namelijk niet: “continue versnelling” maar “voortdurend toenemende”, en tenzij dat toenemen grammaticaal betrekking heeft op het zelfst.nw “snelheid van” (dat in het citaat niet voorkomt) is er van versnelling helemaal geen sprake, slechts van een voortdurende toename van de concentratie van kapitaal.
@Prediker: Ik had het wel door: ik had alleen het Marx citaat nodig. Die Moseley is natuurlijk een intellectuele dwerg vergeleken met Blaug die hij probeert al te vallen. Een beetje als jij, Prediker.
Verder zou ik mijzelf nooit een Marx-kenner noemen. Ik ben ook geen kenner van homeopathie of Scientologie.
Mijn voorbeeldwas om aan te geven dat de kleine burgerij uit de markt worden gedrukt, en jij komt mer een voorbeeld van concentratie van kapitaal onder kapitalisten als weerlegging? Ga toch fietsen, man.
De kleine burgerij (de kruidenier etc.) zijn volgens de theorie van Marx ook kapitalisten. Vooral als ze een hulpje in dienst hebben, want dan exploiteren ze (als ze hun zaak goed runnen, tenminste) de arbeid van een arbeider.
Het voorbeeld van kleine zaken of familiebedrijven die worden overgenomen door of uit de markt geprezen door grotere winkelketens past dus prima in Marx’ theorie van de accumulatie van kapitaal – zelfs als die individuele eigenaar daar een mooie som geld voor krijgt.
Dat zou impliceren dat je met twee benen in verschillende klassen kan staan, wat onmogelijk is. Marx zag in de kleine burgerij een groep die hun kapitaal niet kon voorwenden zoals de kapitalisten,en als gevolg daarvan noodgedwongen arbeid verrichtte in hun eigen onderneming.
Laat maar zitten, de laaste conclusire van JSK slaatde spjker op de kop. Verloren moeiete.
#18
Martijn
Marx heeft net zo veel gelijk als Newton, die ook de meeste tijd bezig was met alchemie. Alleen bij Sir Isaac en andere belangrijke natuurkundigen wordt dat gros aan onzin terzijde geschoven voor de dingen die wel klopten. Bij Marx worden zijn fouten altijd gebruikt om de inzichten die hij wel heeft geleverd aan de economische wetenschap ongeldig te verklaren.
Wel opvallend trouwens hoe sommige mensen gelijk beginnen te steigeren bij de naam van Marx alleen al. Eén van de vomments (oeps, tikte verkeerd, maar vind het wel een grappige woordspeling) beklaagt zich erover dat 20 jaar na de val van het communisme (China telt kennelijk niet mee) dat communisme zo nodig gerehabiliteerd moet worden. Terwijl het stukje meteen begint met te stellen dat het communisme gefaald mag hebben maar dat Marx’ vooruitziende blik tav het kapitalisme toch wel opmerkelijk is…
#20
Harm
Het ergste moet nog komen: de Bastille werd niet bestormd door intellectuelen.
Reacties (96)
Wij twijfelt daar nu aan? En oh ja, ik heb ook een NB:-tje: alleen mensen die Marx echt gelezen hebben mogen reageren.
+10 :D
Weet niet wat een NBtje is, maar van mij mag je een FUtje krijgen.
Stel je voor dat je eens een keer weet waar je het over hebt.About eeft volkomen gelijk.
Gebrek aan kennis en kunde heeft jou niet verhinderd om je bek over allerlei zaken open te trekken. Datzelfde geldt voor vrijwel iedereen op Sargasso. Beetje zwak om dan nu te beginnen over wie wel of geen recht van spreken heeft.
Je bent echt zielig ,als je wordt tegengesproken gelijk gaan zitten schelden en wel op zo’n kinderachtige wijze dat het genant wordt.
psst, JSK, het artikel eindigt met een NB’tje, ff lezen.
Selectie of Alles wat Marx geschreven heeft?
Indien selectie wat wel en wat niet?
Dat is wel een goed punt, want je hebt Marx en Marx, en ook nog Marx (nou heb ik niet genoeg gelezen om dat zelf te weten, het kwam gisteren toevallig voorbij tijdens een borrel van een links in het spectrum wonende politieke partij. Waarna we het ook nog over Sargasso hadden, ongerelateerd).
Twee dingen die ik mooi vind in dit artikel:
“…though corporations book nominal profits, I’d suggest a significant component of that “profit” is artificial, earned by transferring value, rather than creating it.”
en
“and while Marx’s prescriptions were poor, perhaps, if we’re prepared to think subtly, it’s worthwhile separating his diagnoses from them.”
Twee dingen die we wel mogen onthouden.
Wanneer?
“and while Marx’s prescriptions were poor, perhaps, if we’re prepared to think subtly, it’s worthwhile separating his diagnoses from them.”
Precies! Think subtly. Haha.
Dat Marx’ oplossing in Nederland niet zal werken , lijkt mij ook.
Volgens Marx zou de opheffing van het kapitalisme gebeuren door het proletariaat , dat als klasse zich bewust wordt van de , in het kapitalisme ontstane , zelfvervreemding van de mens , omdat het eronder lijdt , en hierdoor als klasse een macht vormt , die het kapitalisme daadwerkelijk kan opheffen.
Maar als ik naar werkend Nederland kijk , dan zie ik tevreden consumenten , die helemaal geen aspiratie hebben om hun (arbeids)omstandigheden te verbeteren , hooguit afgunst hebben jegens anderen (hogeren én lageren) in betere omstandigheden , die echter min of meer door de democratie wordt opgevangen en geneutraliseerd.
Immiseration. Marx claimed that capitalism would immiserate workers: he meant that labor would be “exploited” — not just in a purely ethical sense, but in a narrower economic one: that real wages would fall, and working conditions would deteriorate. How was Marx doing on this score? I’d say middlingly: wages in many advanced economies — notably, the most purely capitalist in a financialized sense — have failed to keep pace with productivity; not for years, but for decades. (America’s median wage has been stagnant for roughly 40 years.) In macro terms, labor’s share of income has plummeted, while the lion’s share of growth has accrued to those at the very top.
Dit zou een argument voor Marx als de afname van het aandeel van de loonsom in het nationaal inkomen gelijk was aan de toename van het aandeel van het kapitaal inkomen. Dat is volgens mij niet het geval. Vooral het aandeel van de pensioenbetalingen en uitkeringen voor ziektekosten is het laatste decennium sterk gestegen. Wat een klassiek Marxistisch probleem lijkt, is eerder de economische gevolgen van de vergrijzing.
I’d say middlingly: wages in many advanced economies — notably, the most purely capitalist in a financialized sense — have failed to keep pace with productivity; not for years, but for decades.
Ik zou zeggen volledig. Want de fout in de redenering ligt in het separaat bekijken van de nationale economieen, terwijl voorbij wordt gegaan aan de globalisering van de economie in het genoemde tijdvak. Bekijk je het mondiaal, dan is de ontwikkeling zondermeer schrikbarend.
Daarbij is het opvallend dat het economisch succes van Brazilie in de afgelopen jaren juist te danken is aan het sturen in de tegenovergestelde richtig door de socialistische regering van Lula. Helaas zonder dat daarbij al teveel gedaan is aan fundamentele veranderingen in de structuur van de economische sector zelf.
En natuurlijk gaat het niet om een “klassiek Marxistisch probleem”, zoals JSK dat formuleert, maar om een klassiek kapitalistisch probleem.
Ja, je luistert niet echt.
Het is iedereen bekend dat in de meeste ontwikkelde landen de mediane loongroei stagneert. Maar dat bekent niet perse dat kapitaal(bezitters) een groter deel van de koek pakken. Naar mijn mening heeft de loonstagnatie voor de modale burger twee redenen:
1). door globalisering hebben werkgevers, maar ook de hogere beroepsgroepen, meer economische macht. In die zin heeft Marx gelijk: de arbeiders in de derde wereld dienen als een soort “reserve leger” dat het modale loon in het centrum drukt
2). in de V.S. stagneert het netto loon inkomen: het inkomen uit pensioen en uitkering is de laatste tien jaar grofweg verdubbeld. de modale arbeider houdt minder over omdat hij (via de overheid) steeds meer inactieven moet onderhouden. dat heeft vrij weinig (zeg maar: niks) met Marxistische economie te maken.
Wordt mondiane loon niet bepaald aan de hand van brutoloon? Dan zouden belastingen, pensioenbetalingen en ziektekosten daar geen vertekening in geven. Daarnaast spreekt hij over een stagnatie over een 40 jarige periode. Dus ook stagnatie in tijden van lage werkeloosheid.
Wat het onderscheid bruto-netto betreft heb je gelijk. My bad. Maar die veertig jaar durende stagnatie hangt echt af van de bron data die je gebruikt. Een publicatie van de FED uit 2004 die gebruik maakt van BLS gegevens zegt:
A striking feature of the current expansion is the unusually low share of national income being earned
by labor. According to recent Bureau of Labor Statistics data, labor’s share of income is at a post–World
War II low
(…)
Our analysis yields three basic conclusions. First, the “historic lows” in labor’s share are observed only
in the nonfarm business sector series produced by the Bureau of Labor Statistics. Other measures of
labor’s share—for example, for the nonfinancial corporate business sector or the macroeconomy more
broadly—are currently near their averages over the last several decades.
https://www.clevelandfed.org/research/policydis/No7Nov04.pdf
Het mediane loon blijft achter, maar dat betekent niet perse dat kapitaalbezitters (kapitalisten)/werkgevers een (veel) groter deel van de koek pakken. In plaats daarvan is vooral spreiding in het loongebouw toegenomen. Een relatief kleine groep van internationaal actieve juristen, bankiers, wetenschappers, ontwerpers en artiesten heeft hun inkomen sterk zien stijgen.
Dat klinkt als potato-po-tah-too maar is het niet: Marx had het duidelijk over de overaccumulatie van kapitaal die de arbeidende klasse in toenemende armoede zou storten. Hier is er eerder sprake van een “ontkoppeling” binnen de arbeidersklasse (namelijk: mensen die hun inkomen vergaren met arbeid) zelf.
Dank voor de uitleg. Maar een ander punt gezien je reactie:
Een relatief kleine groep van internationaal actieve juristen, bankiers, wetenschappers, ontwerpers en artiesten heeft hun inkomen sterk zien stijgen.
Dat lijken mij typisch de groep die Marx tot de petit bourgeoisie zou rekenen. Vallen die niet buiten de groep van uitgebuitte arbeidersklasse? Wel zei Marx dat de petit bourgeoisie langzaam zou oplossen in het proletariaat. Is daar sprake van?
Inactieven consumeren ook. Te weinig, net als de actieven, omdat ze geen van allen geld hebben en de kredietmogelijkheden uitgeput zijn.
Lula heeft in Brazilie daarentegen gezorgd voor een betere verdeling van de inkomens en een programma om de allerarmsten te ondersteunen. Gevolg: 15 jaar geleden hadden veel mensen geen televisie en stond er eentje op het dorpsplein, waar iedereen zich verzamelde om te kijken. Tegenwoordig heeft iedereen zelf televisie. Dat als voorbeeld (dat je letterlijk kunt nemen) natuurlijk.
Nee, dat heeft niets met Marxistische economie te maken. Maar het is wel zo dat Marx voorspeld heeft dat de verschilende tussen arm en rijk steeds groter zullen worden en de gevolgen die dat met zich mee zal brengen.
Zoals ik al schreef heeft Lula helaas verzuimd fundamentele veranderingen in de structuur van de economische sector zelf aan te brengen. Het gaat dus om een tijdelijke verbetering, niet om een oplossing.
Het helpt natuurlijk grondstoffen te hebben waarin de koopkrachtige Chinezen grote interesse hebben. En zoals je zelf zegt: Lula (of: de regering Lula) volgt een orthodox macroeconomisch beleid.
Groucho, Harpo of Chico?
Buitengewoon grappig.
Zeppo.
historische grafiek GDP VS versus gemiddeld inkomen
Krijg ’t plaatje niet getoond..
yep, daar gaat het om.
ooit was er op MeFi een draad, die vervolgens door de redacteur werd verwijderd omdat het te complex was, kun je nagaan.
gelukkig staat het nog op de interzwets:
http://www.metafilter.com/96645/Look-on-my-works-ye-Mighty-and-despair
Rather, I mean: “Was there maybe a tiny mote of insight or two hidden in Marx’s diagnoses of the maladies of industrial age capitalism?”
Tja in Amerika staat Marx misschien gelijk aan de duivel en is het schokkend zoiets te zeggen maar elke opgeleidde europeaan weet dat Marx een briljante sociaal wetenschapper was die allerlei problemen van het kapitalisme aan de kaak stelde (al was zijn oplossing ook kut) – en dat maakt deze column tot een wel erg makkelijk inkoppertje.
Plus dat hij in de laatste jaren van zijn leven wel een erg grote machtshonger begon te krijgen.
Bij mijn weten stierf Marx in armoede, dus waar heb je het over?
Het zal je verbazen, maar zelfs onder de armen heb je machtswellustelingen. Het zijn eigenlijk net mensen, maar met minder geld.
Prima joh: Karl Marx stierf in 1883. Dus wat zou kunnen gelden als “in de laatste jaren van zijn leven”? De laatste drie jaar? De laatste acht jaar? Nou vooruit, ik ben ruimhartig en ik reken alles vanaf 1870 tot “de laatste jaren” van Marx’ leven.
Het Communistisch Manifest is uit 1847-’48, en het eerste deel van Das Kapital werd gepubliceerd in 1967, dus dan blijven er nog twee delen van Das Kapital over voor jou om uit te putten om aan de hand van citaten (met exacte bronverwijzing uiteraard) te laten zien dat Marx leed aan ‘machtshonger’.
@su: Maar de kleine burgerlijk zou volgens Marx oplossen omdat ze niet kan concurreren met het grootkapitaal. Daar is weinig sprake van lijkt mij. In de woorden van Marx wat er gebeurt is dat een klein deel van de arbeidersklasse/kleine burgerij het grootkapitaal als hefboom kan gebruiken. Denk aan Steve Jobs – groot gebracht in een middenklasse gezin – die zijn uitzonderlijke intelligentie combineerde met venture capital tot Apple.
Apple was incorporated January 3, 1977[8] without Wayne, who sold his share of the company back to Jobs and Wozniak for $800. Multi-millionaire Mike Markkula provided essential business expertise and funding of $250,000 during the incorporation of Apple.[27][28]
http://en.wikipedia.org/wiki/Apple_Inc.#1976.E2.80.931980:_The_early_years
Ja, van krantenjongen tot miljonair en Johan Cruyff is ook als straatvoetballer begonnen.
Het kapitalisme biedt iedereen gelijke kansen.
De staatsloterij ook.
Nu heb je het over individuen, niet over klassen. Jobs is nu geen middenklasser.
Maar hij is niet geboren met kapitaal. Impliciet in de voorspelling van Marx is dat uiteindelijk iedereen zonder kapitaal een “subsistence loon” verdient: net genoeg voor de arbeider om in leven te blijven en zich te reproduceren. Dat is zeker niet uitgekomen.
Die veronderstelling was ook juist in de 19e eeuw. Vervolgens heeft de dreiging van militant socialisme de bourgeoisie en het kapitaal gedwongen om arbeiders meer inspraak en deel van de koek te gunnen. Een tijd lang in ieder geval. In de jaren ’80 wordt die ontwikkeling gekeerd.
Het gevolg hiervan laat zich raden: degenen die aan de buitenkant komen te staan, komen in opstand. En de bourgeoisie komt met rationalisaties waarom het de ‘eigen schuld’ is van hen die er buiten vallen of onderaan de maatschappelijke ladder terecht komen.
Ik dacht trouwens dat Marx zei dat de petit bourgeoisie vervangen zou worden door industriële innovaties, wat ongetwijfeld als concurrentie kan worden gezien. Voor sommige beroepen is dat denk ik al waar, en voor anderen een kwestie van innovatie. Er zijn bijvoorbeeld een stuk minder onafhankelijke meubel- en kleermakers voor jan modaal dan vroeger. Veel minder onafhankelijke banken. En met robot- en CG-technologieën kan er in de toekomst minder vraag naar doctors en filmacteurs ontstaan.
Ik ben niet bekend met wat Marx zei over innovatie. Ik dacht dat bij hem vooral de focus lag op schaalvoordelen: de industriële kapitalist kan de ambachtsman wegconcurreren alleen op prijs. Uiteindelijk blijven er geen ambachtslieden over, iedereen wordt gedwongen te werken voor een minimum arbeidersloon. Behalve als je kapitaal bezit.
The lower strata of the middle class — the small tradespeople, shopkeepers, and retired tradesmen generally, the handicraftsmen and peasants — all these sink gradually into the proletariat, partly because their diminutive capital does not suffice for the scale on which Modern Industry is carried on, and is swamped in the competition with the large capitalists, partly because their specialised skill is rendered worthless by new methods of production. Thus the proletariat is recruited from all classes of the population.
http://www.marxists.org/archive/marx/works/1848/communist-manifesto/ch01.htm#007
Zie de kruidenier die wordt weggeconcurreerd door grote supermarktketens. De Walmartificatie van de middenstand. Sommige kleine ondernemers pakken het trouwens wel slim aan, die laten zich inlijven door een grotere keten, zoals mijn sigarenboer, die onderdeel wordt van Primera.
Eh ja, hij heeft het over de schaalvoordelen van industrie tov de ambachten (“scale on which Modern Industry is carried on”). Leuke theorie, maar op grote delen van de economie niet toepasbaar. Zie wederom een Steve Jobs en Steve Wozniak die in hun woonkamer een computer in elkaar draaien.
Ja, nou: Apple en Microsoft zijn echt voorbeelden van bedrijfjes die zo lekker ambachtelijk zijn gebleven…
Lees new methodes of production als inovation in production. Het gaat niet om slechts schaalvergroting, maar dat wat door innovatie wordt verwezenlijkt. De monopolie van de craftsman moet doorbroken door de handelingen voor een relatieve leek te automatiseren.
Steve Jobs
Klassen, geen individuen. Marx heeft het niet over individuen.
Nee Marx heeft niet gelijk, komt ondermeer door zijn geloof in de arbeidswaardetheorie en historicisme.
Met ‘historicisme’ bedoel je vermoedelijk het idee dat de geschiedenis volgens bepaalde universele wetmatigheden verloopt en daardoor een noodzakelijk-logische uitkomst heeft, hetgeen Marx aan Hegel ontleende.
Dit lijkt me inderdaad een onjuiste veronderstelling van Marx; bovendien is de geschiedenis anders verlopen dan Marx dacht.
Maar dat van die ‘arbeidswaardetheorie’ behoeft wel enige uitleg. Wat behelst volgens jou Marx’ arbeidswaardetheorie, en waarom klopt dat niet?
Het lijkt me dat als jij de waarde van arbeid relateert aan de sociale noodzakelijkheid ervan, dat je met een cirkelredenering te maken krijgt. Want hoe stel je die sociale noodzakelijkheid vast? Die volgt niet een of andere objectieve natuurwet.
Ik heb geen idee wat “de waarde van arbeid relateren aan de sociale noodzakelijkheid ervan”, zelfs ook maar betekent.
Dus ik probeer het gewoon nog een keer: *Wat behelst volgens jou Marx’ arbeidswaardetheorie, en waarom klopt dat niet?*
En om de communicatie wat te stroomlijnen stel ik ook meteen maar even een format voor waarin je je antwoord zou kunnen gieten. Bijvoorbeeld:
“Marx’ arbeidswaardetheorie houdt in dat… blablabla… Volgens Marx zou dit-en-dat, en zo, omdat zus-en-zo. Maar dat klopt niet, omdat…. blablabla, reden 1, reden 2, reden 3, etc.”
De ‘sociaal-noodzakelijke arbeid’ is toch echt een vrij bekend begrip uit het marxistische repertoire. De niet-sociaal-noodzakelijke arbeid wordt, volgens Marx, namelijk uitgebuit omwille van de fetisjproduktie: louter omwille van winstbejag.
Marx baseerde zich op de arbeidswaardeleer van Adam Smith: dat alleen arbeid waarde oplevert.
Het zal best dat het een bekend begrip is uit het marxistische repertoire. Maar met termen smijten verklaart niets, en is inhoudelijk volkomen hol.
Dus leg het eens uit in Jip-en-Janneke taal, zodat je kleine zusje en je lieve grootmoeder het ook kunnen begrijpen, en er over na kunnen denken:
1. Wat behelst Marx’ idee van ‘sociaal-noodzakelijke arbeid’ en waarom is dat volgens jou juist of onjuist?
2. Wat behelst de arbeidswaardeleer van Adam Smith (hoezo levert alleen arbeid volgens hem waarde op?), en waarom is dat volgens jou juist of onjuist?
Als je namelijk een inhoudelijke discussie wilt over de ideeën van iemand, zul je namelijk zijn ideeën eerst moeten beschrijven. Anders is het poker spelen met termen en frasen.
Men gooit er een term in, en dan zeg je daar iets over, en dan hoop ik dat mensen daar overheen babbelen. Als ze de bewering in twijfel trekken, kan de spreker vervolgens eindeloos om de term en z’n betekenis heen springen, en als iemand het waagt te vragen wat daar nu eigenlijk mee bedoeld is, suggereer je dat hij een domoor is, omdat iedereen die een beetje verstand heeft van de materie, wel weet wat er mee bedoeld is.
Hij bedoelt sociaal noodzakelijke arbeidsduur.
http://www.marxists.org/nederlands/woordenboek/m/meerwaarde.htm
Je kunt ‘sociale noodzakelijkheid’ niet in jip en janneketaal vertalen omdat Marx zelf al aangaf dat dit een abstractie is. Het komt overeen zegmaar met de welvaart (waarde) die aan iedereen toekomt als iedereen arbeid produceert volgens de juiste ‘historische gemiddelden’. Volgens Marx worden arbeiders uitgebuit als er sprake is van overproductie of onderproductie die afwijkt van wat ‘normaal’ zou moeten zijn. Mijn probleem met Marx: hoe weet hij wat historisch normaal is? Om dat te onderzoeken heb je een systeem van prijzen nodig, maar zo’n systeem vereist dan weer dat mensen het recht op eigendom moeten hebben.
@Tjerk; doe dat linkje van Su eens lezen. Wat daar staat komt namelijk goed overeen met wat ik in Trotski’s bloemlezing uit Het Kapitaal heb gelezen over ‘sociaal noodzakelijke arbeidsduur’, en dat wijkt wel af van de interpretatie die jij er aan geeft.
Marx heeft het als hij spreekt over de ‘sociaal noodzakelijke arbeidsduur’ namelijk niet over de welvaart die aan iedereen toekomt als iedereen arbeid produceert volgens de juiste ‘historische gemiddelden’. Ik heb geen idee waar je dat vandaan haalt, maar ik wil wedden dat je daar geen citaat van Marx bij hebt, en dat het gewoon je eigen
Wat Marx omschrijft als ‘sociaal noodzakelijke arbeidsduur’ is dat er een bepaald aantal uren zijn van een arbeidsdag, waarop de productie die de arbeider draait de kosten van loon, grondstoffen en aanschaf van machines compenseert. Alles wat die arbeider daarboven aan uren maakt en daarin aan productie draait, is pure winst voor de kapitaalverstrekker, die de machines heeft aangeschaft, de grondstoffen heeft ingekocht, en de arbeiders heeft ingehuurd. Die extra productie noemt Marx ‘surplus-waarde’ (in gewoon Nederlands: pure winst).
Die arbeider deelt dus niet in de surplus-waarde / winst van het bedrijf, terwijl hij zich wel 12 uur per dag het leplazarus staat te werken voor wat in Marx’ z’n tijd nog het absolute minimum was dat nodig was om de volgende dag weer op te komen draven en 12 uur lang hetzelfde werk te doen. Let wel: niet het minimum om een menswaardig bestaan te hebben – arbeiders leefden in de 19e eeuw in pure ellende namelijk – maar om de volgende dag weer op te komen draven, en dat dertig jaar lang, totdat je lichamelijk volkomen op was, niet meer kon functioneren, en dan huurde de fabrieksbaas gewoon weer een ander in die twaalf uur per dag voor een hongerloontje kon werken; voor jou 100 anderen, want de poel van half-alfabete arbeiders die hetzelfde werk konden doen was schier oneindig.
Dat is namelijk de rechtvaardigheid van de (arbeids)markt: er is een schier oneindige voorraad aanbod van arbeid(ers) en de vraag is beperkt, dus de marktconforme prijs voor arbeid blijft lekker laag.
Die dynamiek levert een nogal oneerlijke en schrijnende situatie op volgens Marx, namelijk dat de mensen die het werk verzetten dit moeten blijven doen voor een hongerloontje, willen ze overleven, terwijl de bezithebbers daar in welvaart en luxe van kunnen leven.
Welnu, dat is eigenlijk natuurlijk feodalisme in een ander jasje, waarbij grootgrondbezitters een leger horigen uitbuiten, en in weelde van de opbrengst van hun arbeid leven, terwijl degenen die het werk verzetten (die horigen) het werk verzetten.
Zie je wat een voordelen die Jip-en-Janneke taal biedt? Het is zo helder dat je zusje en je grootje de concepten en principes erachter nog kunnen begrijpen, en iedereen weet waar je het over hebt, en kan dus na gaan of je Marx’ z’n ideeën goed hebt uitgelegd, of dat je maar wat interessanterig loopt te kakelen.
Sociaal noodzakelijk betekent toch dat het kapitaal accumuleert in de juiste verhoudingen met arbeid? En dan zegt Marx dat in een kapitalistische economie deze verhouding niet meer opgaat: door overproductue en onderproductie stroomt er winst weg naar de kapitalisten. Maar wat als we niet in een kapitalistische economie leven, hoe weet Marx dan dat kapitaal op de juiste verhouding accumuleert met arbeid?
@Tjerk; “Sociaal noodzakelijk betekent toch dat het kapitaal accumuleert in de juiste verhoudingen met arbeid?”
Je blijft maar praten in pseudo-academische gibberish, waardoor niet precies duidelijk wordt wat je bedoeld (waarschijnlijk omdat je een en ander zelf niet helder hebt; en dat komt vermoedelijk omdat je helemaal niet thuis bent in de materie). Maar het klinkt geleerd, en je kan altijd achteraf zeggen: ‘Ja, maar dat zei ik nou de hele tijd al’.
Daarom mijn herhaaldelijke verzoek om helder te zijn. Wat Marx omschrijft als ‘sociaal noodzakelijke arbeid’ is de investering in arbeidskracht (=loonkosten) die nodig is om een bepaald goed te produceren. Zijn kritiek is niet dat er veel meer geproduceerd wordt dan de ‘sociaal noodzakelijk arbeid’ (of zoals jij schrijft: dat er overproductie is), maar dat degenen die het werk verzetten niet naar verhouding meeprofiteren van die winst. De kapitaalverstrekker kan, door gebruik te maken van de ijzeren wetten van de markt, de arbeiders inhuren voor een hongerloontje, ellendige arbeidsomstandigheden en twaalfurige werkdagen (denk: sweatshops in Azië; illegalen die werken in Europa en de VS), en hen bovenop de sociaal noodzakelijke arbeid om de kosten van het productieproces er uit te halen, fenomenale winsten boeken, waar hele legers arbeiders niets van terugzien, terwijl zij er wel dagenlang bloed, zweet en tranen voor vergieten. Dat nu, is niet eerlijk.
Je hoeft mijn woord er niet op aan te nemen. Zoveel heb ik niet van Marx gelezen. In een college over Marx geeft Stijn van Impe, onderzoeker aan de universiteit van Gent, de volgende uitleg (p.21/22) van het begrip ‘sociaal noodzakelijke arbeid’:
“Marx neemt aan dat goederen zowel een gebruikswaarde – een ‘nut’ – als een ruilwaarde – een ‘prijs’ – hebben. In tegenstelling tot de notie ‘gebruikswaarde’ die volgens Marx transparant is (bijv. aardappelen hebben een nut omdat we ze als levensmiddelen kunnen consumeren), moet de notie ‘ruilwaarde’ volgens Marx verder verklaard worden: waarom is een bepaalde kwantiteit van een bepaald goed ruilbaar tegen een bepaalde kwantiteit van een ander goed?
Marx verklaart dit in termen van de investering aan arbeid die vereist is om het goed te produceren, of preciezer, in termen van de sociaal noodzakelijke arbeid, i.e. de vereiste arbeid uitgeoefend aan een gemiddeld niveau van intensiteit en productiviteit voor het produceren van een goed.
Marx’ arbeidwaardetheorie stelt dus dat de waarde van een goed bepaald wordt door de hoeveelheid sociaal noodzakelijke arbeidstijd die nodig is om een goed te produceren.
Marx ontwikkelt zijn argumentatie hierbij in twee stappen.
(1) Indien twee objecten onderling geruild kunnen worden, betekent dit dat er een derde entiteit van identieke grootte in beide objecten aanwezig moet zijn waartoe beide objecten herleid kunnen worden: het betekent dat beide objecten een zelfde hoeveelheid van een gemeenschappelijk derde ding delen.
(2) Indien (1) het geval is, is het logisch om te achterhalen wat precies het ‘gemeenschappelijke derde ding’ kan zijn, wat in Marx’ visie enkel arbeid kan zijn. Volgens Marx onderscheidt het kapitalisme zich door het feit dat het niet louter de uitwisseling van goederen impliceert, maar tevens de vordering of bevordering van kapitaal in de vorm van geld met als doel het genereren van winst door de aankoop van goederen en de transformatie ervan in andere goederen die een hogere prijs kunnen afdwingen en zo een winst kunnen opleveren.
Marx argumenteert hierbij dat het mechanisme van winst in het kapitalistisch systeem uiteindelijk berust op de exploitatie van de arbeider.
In het opzetten van de voorwaarden van het productieproces koopt de kapitalist de werkkracht van de arbeider bijv. voor een dag. Kenmerkend voor het kapitalisme is dus dat arbeid tot een koopbaar en verkoopbaar goed verwordt. De kost(prijs) van dit goed (de werkkracht van de arbeider) wordt op dezelfde wijze bepaald als de kost(prijs) van enig ander goed, namelijk in termen van de hoeveelheid aan sociaal noodzakelijke arbeid die nodig is om dit goed te produceren.
In dit geval waar het goed de werkkracht van de arbeider betreft, is de waarde van een dag arbeid gelijk aan de waarde van de goederen die nodig zijn om de arbeider gedurende een dag te laten overleven.
Veronderstel nu dat vier uren nodig zijn om de goederen te produceren die nodig zijn om de arbeider gedurende een dag te voorzien in zijn levensonderhoud. De eerste vier uren van de werkdag worden dus geïnvesteerd in het produceren van het equivalent van de waarde van het loon dat de arbeider uitbetaald wordt en dat de arbeider gebruikt voor het aankopen van de goederen die nodig zijn voor het levensonderhoud van één dag. Deze werkuren betreffen de zgn. noodzakelijke arbeid.
Elk werk dat de arbeider hier bovenop levert, is de zgn. surplusarbeid die een surpluswaarde of een meerwaarde voor de kapitalist genereert. Volgens Marx is precies deze surpluswaarde de bron van alle winst in het kapitalistische systeem.
Twee vragen:
1) Waarom klopt deze analyse van Marx volgens jou niet?
Volgens mij slaat ‘ie namelijk de spijker op z’n kop: kijk maar naar de arbeidsomstandigheden op chocoladeplantages in Afrika, sweatshops in Azië, mijnbouw in Zuid-Amerika, Afrika en Azië; of de wijze waarop TNT z’n vaste werknemers er uit gooit om vervolgens arbeidskrachten in te huren voor de helft van het loon en een kut-CAO, enkel om de dividenden voor de aandeelhouders te vergroten; de loonontwikkeling en vooraf inkomenskloof in VS en VK.
2) Is de reden dat arbeiders het in Nederland vanaf 1950-2000 het redelijk goed hadden niet juist in de invloed van vakbonden en socialisme gelegen, die de rauwe randen van het kapitalisme wisten af te veilen?
1. Omdat (ruil-)waarde te maken heeft met nut. Als ik naar een bakker ga en voor een euro een brood koop, dan mag duidelijk zijn dat ik op dat moment liever een brood had dan die ene euro, en andersom, dat de bakker liever een euro had dan nog een brood op de plank. Waarom zouden we anders die ruil maken? En deze uitwisseling is voor ons beide profijtelijk.
2. Juist door kapitaalinvesteringen is het lot van de arbeider beter geworden omdat daarmee zijn productiviteit enorm is verhoogd. Stel je had als visser alleen een net, totdat je op een dag besluit om een hengel te maken. Dat kost eerst tijd en energie, maar daarna kun je wel meer vis vangen.
Gruwelijke grammatica-fout, nog, zie ik: ‘je bedoeld’ ipv: je bedoelt…
Anyway, wie dat college nog eens rustig in z’n geheel wil nalezen: hier is de link.
1) De uitwisseling is natuurlijk heel wat minder profijtelijk als het brood zo schaars is dat de bakker je 1000 euro per brood kan vragen. Dan zul je zeggen: “Wááát? Maar dat is pure diefstal!” Ja, nou ja, je hóeft dat brood niet te kopen. En zo is het ook met het aanbod van werk natuurlijk: de fabrieksbaas zegt: “Ja, nou ja, je hoéft hier niet te komen werken”.
2) Er is een indringende documentaire, Darwin’s nightmare, over vissen die men heeft uitgezet in het Victoriameer. De vissers vingen lang geleden hun eigen vis, maar nu vissen ze voor een baas die een deel van het meer uitbaat, en die vissers net genoeg betaalt om de rotte vissen te kopen die overschieten. Ondertussen verdient zo’n mega-onderneming miljoenen of miljarden aan die vis. Maar de vissers profiteren daar niet aan mee. Integendeel, ze zijn slechter uit dan voorheen.
Kapitaalinvesteringen komen wellicht ten goede aan de consument (omdat hij goedkopere goederen kan kopen), maar daarmee daalt ook het loon dat voldoende is om iemand in zijn bestaansonderhoud te voorzien (dwz. = dat iemand een dag kan werken). En als je een schier oneindige poel arbeiders hebt die bepaald werk kunnen doen (zoals schoonmaken of post bezorgen of asperges plukken), kan de werkgever het loon navenant laag houden. Hij zal dat ook doen, want lagere loonkosten betekenen enerzijds dat hij zijn producten voor een lagere prijs kan verkopen, (en als hij dat niet doet, doet zijn concurrent het wel); en anderzijds, dat er meer winst is voor de kapitaalverstrekker/investeerder, die dan tevredener zal zijn en de werkgever daarvoor zal belonen.
De reden dat arbeiders het in Noord-Europa, Scandinavië en VS redelijk goed hebben, is omdat de overheid en vakbonden ingrijpen in de markt en minimumloon en CAO’s stellen, en omdat bepaalde wettelijke normen (zoals een achturige werkdag – recht uit het communistisch manifest) inmiddels zo gemeengoed zijn geworden dat men ze ‘normaal’ vindt. Als het aan je werkgever ligt, ga jij echter voor een zo laag mogelijk loon, zo lang mogelijk werken. En als alle werkgevers dat doen, dan zul jij wel moeten.
Eigenlijk zouden we dat gewoon een keer in de twintig jaar moeten doen: werkgevers een jaar lang mensen uitbetalen wat marktconform is, en scholing en behuizing marktconform prijzen. Dan leren de mensen het socialisme vast weer wat meer waarderen.
“Dit lijkt me inderdaad een onjuiste veronderstelling van Marx”
Waarom ? Is dat bewezen ?
First World Problem.
Voor de miljarden aardbewoners in Afrika, Azië en Zuid-Amerika is er een veel belangrijker vraag: had Malthus gelijk?
Is makkelijk te antwoorden: nee. Nog niet tenminste.
@su: Ok. Maar het doet weinig af aan het feit dat die voorspelling gross modo niet is uitgekomen. De meeste branches worden niet gekenmerkt door een enkele producent met al het kapitaal. Denk aan de retail, de logistiek, de bouw en laat staan de opkomende sectoren als software engineering (nederlands woord anyone), design en de bio-technologie. De Marxistische theorie lijkt vooral voor de (zware) industrie op te gaan.
@prediker: het gaat niet over ambachtelijk of niet, het gaat over kapitaalconcentratie en de gevolgen ervan voor de inkomensverdeling.
@allen: De reden waarom in deze crisistijd Marx hernieuwde populariteit geniet is begrijpelijk maar niet terecht. Het probleem is dat de orthodoxe, neoklassieke, academische mainstream economie uitgaan van een bepaalde stabiliteit. Stabiele prijzen, markten in evenwicht, proportionele groeipaden, etc. Dat valt moeilijk te rijmen met de crises van de laatste paar jaar.
Marxistische economische theorie gaat over instabiliteit, stagnatie en uiteindelijke revolutie. Een bron van instabiliteit zijn de schaalvoordelen van het industriële kapitalisme. Alleen zijn er meerdere heterodoxe stromingen in de economie die uitgaan van instabiliteit. Zoals de Oosterijkse school (http://en.wikipedia.org/wiki/Austrian_School), de Post-Keynesianen (http://en.wikipedia.org/wiki/Post_Keynesian_economics) en de econo-fysici (http://en.wikipedia.org/wiki/Econophysics). Mijn probleem met deze stromingen is dat ze weinig interesse hebben voor de stabiele perioden van het kapitalisme. Het is overduidelijk dat het huidige economische systeem gekenmerkt wordt door een bepaalde stabiliteit.
De meeste branches worden niet gekenmerkt door een enkele producent met al het kapitaal.
Dat is ook niet wat gesteld wordt. Wat wel wordt gezegd is dat steeds meer arbeid wat voorheen de kleine burgerij een inkomen verschafte wordt overgenomen door kapitaal. Er is niet alleen een Starbucks, maar ook een Costa, maar Ma & Pa Coffee komt echter steeds meer in de verdrukking. De winsten gaan naar de management en het dagelijkse arbeid wordt door onderbetaalde parttimers verricht. Ik stel dat dat proces tot op vandaag in alle hevigheid nog bezig is in alle sectoren. Het eufemistische flexibilisering is hiervan een van de uitwassen.
software engineering (nederlands woord anyone)
Applicatieontwikkeling.
“Het is overduidelijk dat het huidige economische systeem gekenmerkt wordt door een bepaalde stabiliteit”
Het is je hopelijk wel opgevallen, dat we midden in een crisis zitten?
Ach, een wederkerig cyclus van boom & bust is ook een vorm van stabiliteit ;o)
Dat is waar. Op die manier is de onbetrouwbaarheid van sommige politici ook een heel betrouwbaar gegeven, maar dat maakt die politici nog niet betrouwbaar.
Dat is ook niet wat gesteld wordt. Wat wel wordt gezegd is dat steeds meer arbeid wat voorheen de kleine burgerij een inkomen verschafte wordt overgenomen door kapitaal. Er is niet alleen een Starbucks, maar ook een Costa, maar Ma & Pa Coffee komt echter steeds meer in de verdrukking. De winsten gaan naar de management en het dagelijkse arbeid wordt door onderbetaalde parttimers verricht. Ik stel dat dat proces tot op vandaag in alle hevigheid nog bezig is in alle sectoren.
Goed, maar dan komen we weer in de discussie van hierboven: vertoont het loonaandeel in het BNP een neerwaartse trend? Sommige bronnen zeggen ja, andere zeggen van niet. Overigens bestrijd ik dat de schaalvergroting over de volle breedte van de economie plaatsvindt. En dat was toch echt een van Marx z’n voorspellingen.
Ja, dat schreef ik letterlijk voor de zin jij citeert. Maar daar heb je vast in je wijsneuserige gelijkhebberigheid overheen gelezen. Figures.
Overigens bestrijd ik dat de schaalvergroting over de volle breedte van de economie plaatsvindt. En dat was toch echt een van Marx z’n voorspellingen.
Kun je aangeven waar dat dan niet gebeurt volgens jouw?
Ja, dat schreef ik letterlijk voor de zin jij citeert. Maar daar heb je vast in je wijsneuserige gelijkhebberigheid overheen gelezen. Figures.
Temper, temper :oP Dat laatste haal ik echt niet uit de zin: Maar het doet weinig af aan het feit dat die voorspelling gross modo niet is uitgekomen.
Dat laatste was voor pedro. Misschien moet ik beter verwijzen ofzo. Een sector waar het niet gebeurt is bijvoorbeeld de groente -en- fruitverkoop. Naast de bekende albert heijn heb ik nog drie familiezaken hier in de straat zitten. En het idee van de supermarkt is echt geen recente innovatie.
In je grootmoeders tijd was dat aanzienlijk meer, inclusief bakkers, slagers en kruideniers. Waar voorheen de dominantie van de kleinburgerij een feit was wordt nu de grootste deel van de markt door corporaties gedomineerd. En die dominantie werd doorbroken door de innovatie genaamd supermarkt. Dat dat laatste niet iets nieuws is boeit niet.
Overigens bestrijd ik dat de schaalvergroting over de volle breedte van de economie plaatsvindt. En dat was toch echt een van Marx z’n voorspellingen.
Vandaar dat Neelie Kroes allerlei bedrijven enorme boetes moet geven omdat ze anders monopolies en kartels dreigen te vormen. Vandaar dat een steeds kleinere groep rijken en superrijken in de VS, een steeds groter deel van het BNP opsoupeert. Vandaar dat sinds de Reagan-jaren, met heilige geloof in de Laffer-curve en z’n trickle down economics, de middenklasse er systematisch op achteruit is gegaan in reëel inkomen en bezit. Vandaar dat Wal-mart de middenstand er uit concurreert.
Natuurlijk kun je een detailhandel beginnen of een restaurant openen. Maar let wel: dat bedrijf staat dan wel op je naam, maar het is volledig in bezit van de kredietverstrekker: de bank dus. En ook die banken hebben nog wel eens de neiging om te fuseren (om samen sterker op de markt te staan) of kleinere banken op te eten.
Standard Oil is een mooi voorbeeld van het gelijk van Marx; het werd niet opgedeeld doordat het uit zichzelf over de kop ging of doordat kleine vissen het gezamenlijk aanvielen, maar door wetgeving en een rechterlijke uitspraak, dat het bedrijf in 34 deelbedrijven moest worden opgedeeld. De overheid die ingrijpt in de gang van de markt dus.
AOL koopt de Huffington Post. Wie verdient daaraan? Niet alle schrijvers die de website tot een succes maken; die schrijven namelijk voor nop. Ze krijgen zelfs minder dan het bestaansminimum. De oorspronkelijke geldschieter Ariana Huffington, die dat kapitaal kon investeren omdat ze een flinke som duiten had overgehouden aan haar scheiding met ex-man (en Republikeinse Senator voor de staat Californië), Michael Huffington; erfgenaam van het bezit van oliemagnaat Roy Huffington. Ariana Huffington ving 315 miljoen dollar voor die deal.
Dat is dubbel de accumulatie van welvaart in de handen van enkelen: Enerzijds genereren alle inspanningen, talent en creativiteit van de schrijvers van de HuffPo samen de waarde van het product, maar zien ze niks terug voor hun bijdragen, terwijl mevrouw Huffington (links lullen, rechts vullen) zich rijk rekent: zij had geld, en ze heeft nu nog meer geld. Anderzijds heeft AOL haar bedrijf ingelijfd waarvan AOL meent dat die het veelvoud van die 315 miljoen gaat opbrengen (dat veelvoud is dus niet langer het bezit van mevrouw Huffington, maar van een grotere corporatie – ka-tjing!).
Marx had geen oplossing. Alleen een analyse, waarop hij een toekomstverwachting baseerde. Voorspellingen voor de toekomst zijn altijd onzeker en die van Marx waren niet veel beter dan die van Nostradamus.
De vraag van het artikel lijkt mij vooral, of zijn analyse juist was. De opeenvolgende crisissen van het kapitalisme geven hem op dat gebied gelijk en zijn poging om een alternatieve economische theorie te ontwikkelen, zijn zeker het elzen waard. Volgens mij werkt die theorie ook wel, maar heeft als grootste probleem, dat een kapitalistische economie sneller kan groeien, omdat het kapitaal op minder plaatsen op wordt gehoopt, waardoor minder mensen sneller kunnen beslissen over de inzet van dat kapitaal. Wanneer het kapitaal meer gespreid wordt over de samenleving, wordt het nemen van beslissingen lastiger, omdat meer mensen mee beslissen. Een dictatuur is nu eenmaal effectiever en slagvaardiger dan een democratie.
Los van Marx en kapitalisme, je laatste zin is heel discutabel. Een dictatuur is slagvaardig en effectief als toevallig een heel competente leider of oligarchie aan het roer staat, wat lang niet altijd het geval is.
(Trouwens, Hitler dacht daarom tegen de VS en de Britten opgewassen te zijn.)
Een dictatuur met een competente leider aan het roer is slagvaardiger en effectiever dan een democratie met een competente regering. Een slechte dictator is slagvaardiger dan een slechte democratische regering.
Het voornaamst punt van mijn laatste zin was echter bedoeld, om er op te wijzen, dat onze politiek democratisch is georganiseerd, en onze economie veel meer op een dictatuur lijkt. OK, dat is wat overdreven, maar het is toch niet meer dan een feodaal systeem.
@su: In mijn grootmoeders tijd was er ook geen legertje ZZP’ers die hun diensten via het internet aan de man probeert te brengen. De winkelstraat is ongetwijfeld minder divers dan veertig jaar terug, maar dat komt vooral omdat de winkelstraat een kleinere rol is gaan spelen in de economie als geheel.
En waarom is de winkelstraat een kleinere rol gaan spelen? Wellicht omdat supermarkten hun rol hebben overgenomen? En in je grootmoederstijd heetten ZZP’ers gewoon dagloners.
Allicht, maar het feit dat economische ontwikkeling winnaars en verliezers kent is geen “marxisme” (mag ik hopen) maar een observatie. Als je Marx heel breed interpreteert als “niet iedereen vaart wel bij het kapitalisme”, ja dan heeft hij gelijk. :P
Volgens mij zegt Marx vooral dat kapitalisten de kaarten hebben gemarkeerd. Ze hebben een oneerlijke voordeel bij het spel. Vandaar ook dat er bar weinig groenteboeren tot de top 1% behoren.
The deck is stacked! Misschien dat JSK het wel geloofd als het komt van George Carlin
Als ik zo het rijtje eens langs ga, dan komt vooral JSK hier naar voren als degene die bestrijdt dat de punten die in het artikel genoemd worden onjuist zouden zijn.
1a. wages have failed to keep pace with productivity – het gevolg is dat de koopkracht -want daar gaat het om!- niet meer genoeg is om de productie af te nemen
Volgens JSK is dat het gevolg van het feit dat het aandeel van de pensioenbetalingen en uitkeringen voor ziektekosten het laatste decennium sterk gestegen. Maar de inactieven zijn natuurlijk evenzeer consumenten als de actieven. Als je die groepen als consumenten nog verder buitenspel zou zetten zou het dat het effect versterken, niet verminderen.
Ik gaf daarvan een voorbeeld, waarop JSK riposteert dat het natuurlijk helpt “grondstoffen te hebben waarin de koopkrachtige Chinezen grote interesse hebben.” Ongetwijfeld, maar dat doet niets af aan het voorbeeld, dat als je de koopkracht van de massa op peil houdt (of verbetert), dit deze ontwikkeling tegengaat.
Aan mijn toevoeging dat het betoog voorbij gaat aan het feit dat we tegenwoordig in een modiale economie leven en dat wanneer je dit op wereldschaal bekijkt het resultaat nog veel slechter is, gaat JSK volledig voorbij.
2) @Su schrijft dat Marx voorspelde dat de petit bourgeoisie langzaam zou oplossen in het proletariaat.
JSK antwoordt dat “wat er gebeurt is dat een klein deel van de arbeidersklasse/kleine burgerij het grootkapitaal als hefboom kan gebruiken. Denk aan Steve Jobs”.
Maar de bewering is niet dat de sociale mobilteit tussen de klassen tot het absolute nulpunt zal dalen ( je kunt wel zien dat die uitermate gering is). @Su antwoordt na wat heen en weer terecht: ”Klassen, geen individuen. Marx heeft het niet over individuen.” en voegt daar aan toe: “Het gaat niet om slechts schaalvergroting, maar dat wat door innovatie wordt verwezenlijkt. De monopolie van de craftsman moet doorbroken door de handelingen voor een relatieve leek te automatiseren.”
@Su vergeet nog om er daarbij op te wijzen dat het succes van Steve Jobs te danken is aan het feit dat hij aan die ontwikkeling bijdraagt en niet omdat hij het patroon doorbreekt.
3. @JSK stelt: “Overigens bestrijd ik dat de schaalvergroting over de volle breedte van de economie plaatsvindt.” en voert vervolgens het voorbeeld aan van ZZP-ers, die hun diensten aanbieden via het internet. @Su antwoordt terecht: “in je grootmoederstijd heetten ZZP’ers gewoon dagloners.”
JSK:”Allicht, maar het feit dat economische ontwikkeling winnaars en verliezers kent is geen “marxisme”.
Nee, dat is geen “marxisme” . Maar het probleem is nu juist dat dat het aantal verliezers te groot is geworden, zodat de winnaars geen afzetmarkt meer hebben.
Overigens gaat het hier niet om”marxisme”, maar om de vraag in hoeverre de voorspellingen van Marx met betrekking tot de ontwikkeling van het economisch systeem hout snijden. En ik constateer dat JSK een aantal beweringen doet -“dat is volgens mij niet het geval”- waarvoor hij geen enkele onderbouwing geeft en die bovendien alle effectief worden onderuitgehaald.
Overigens gaat het hier niet om”marxisme”, maar om de vraag in hoeverre de voorspellingen van Marx met betrekking tot de ontwikkeling van het economisch systeem hout snijden.
Dat doen ze niet. De voorspellingen worden opgerekt totdat ze toepasbaar zijn op elk ontwikkelend economisch systeem (sommige worden rijker, sommige worden armen, sommige bedrijfstakken opereren op een grotere schaal dan voorheen, anderen niet). Tsja, dat is eerder een ideologische overtuiging dan een (sociaal-)wetenschappelijke analyse. En daar bedank ik voor.
En ik constateer dat JSK een aantal beweringen doet -”dat is volgens mij niet het geval”- waarvoor hij geen enkele onderbouwing geeft en die bovendien alle efectief worden onderuitgehaald.
Natuurlijk “constateer” je dat. Jij hebt natuurlijk altijd gelijk. Net zoals die andere bloed irritante betweter die je zo graag afzeikt.
Dat doen ze niet.
Heb ik de weerlegging gemist?
En leg me nou eens uit waarom ik beweringen van jou, zonder enige onderbouwing -dat is volgens mij niet het geval- voor zoete koek zou moeten slikken? Omdat jij altijd gelijk hebt?
Iemand die niet ziet dat steeds meer economische macht in de handen van een steeds kleinere groep komt lijdt aan vorm van (lees-)blindheid). Dat is zelfs een gegeven voor alle waarnemers die zich niet baseren op de marxistische vorm van maatschappij analyse.
Ik probeerde even kort maar feitelijk te resumeren hoe de argumenten van weerskanten liggen, maar daar ben je duidelijk niet blij mee. Dan is schelden de beste uitweg natuurlijk.
Je valt behoorlijk door de mand JSK
@su: Je schuift met de doelpalen. Dan heb ik weinig zin om daar veel woorden aan vuil te maken.
@Harm: Boehoe, Harm neemt me niet meer serieus.
Waar schuif ik met de doelpalen?
Bijvoorbeeld. Wat Marx zegt over de toenemende concentratie van kapitaal
Apart from the terror which the law of the falling rate of profit inspires in
economists, its most important corollary is the presupposition of a constantly
increasing concentration of capitals, that is, a constantly increasing
decapitalisation of the smaller capitalists. This, on the whole, is the result of
all laws of capitalist production.
(Marx 1971, pp. 447)
http://www.mtholyoke.edu/~fmoseley/working%20papers/BLAUG.pdf
Daar lees ik in dat er een constante schaalvergroting plaatsvindt in de gehele economie. Dat is naar mijn mening niet het geval. Jij antwoordt met schaalvergroting in een (1) branche (de detailhandel, de winkelstraat) over een periode van 80 jaar (mijn grootmoederstijd). Dat is schuiven met de doelpalen.
Never mind dat bijvoorbeeld de marktaandelen van de grote supermarkten de laatste jaren nauwelijks zijn verschoven.
http://www.distrifood.nl/web/Onderzoek/Marktaandelen.htm
Dat is niet in overeenstemming met een “constantly increasing” (dus versnelling van de) concentratie van kapitaal.
Mijn gaat het niet om de ideologie (je mag geloven wat je wil) maar over de feitelijk van de Marxistische voorspellingen.
Vermakelijk, dat JSK – kennelijk zonder dat zelf door te hebben – zijn Marx-citaat over de concentratie van kapitaal haalt uit… een paper waarin de auteur de toenemende concentratie van kapitaal juist aanvoert als een van de bewijzen dat marxistische economische theorie het in z’n voorspellingen wel degelijk nogal eens bij het rechte eind blijkt te hebben.
Direct boven en onder het citaat van Marx dat JSK aanvoert, schrijft Moseley:
“Another conclusion of Marx’s theory mentioned by Blaug is the increasing concentration of capital, in the sense of an increasing size of firms and the related phenomenon of an increasing share of output produced by fewer and fewer large firms (i.e. a decline in competition and an increase of monopoly power). (p.27)
“The historical evidence obviously supports this prediction of Marx’s theory; Blaug himself states that this is “one of Marx’s more remarkable predictions” (p. 47). Marx’s definite prediction which is strongly supported by the evidence stands out in sharp contrast to the neoclassical theory of the firm, which makes no prediction regarding the trend in the size of firms. Marx’s prediction in the 1860s of an increasing concentration of capital would also seem to qualify as another “novel fact” which has been later corroborated by the evidence.” (p. 27)
En in z’n epiloog:
“Blaug disputes a few points, but at least implicitly accepts many of my arguments, including that Marx’s theory does make important definite predictions regarding inherent technological change, conflicts over the working day and over the intensity of labor, the increasing concentration of capital, and the necessity of money, and that Marx’s conclusions are in general supported by the empirical evidence. It appears that my reexamination of the empirical evidence has forced Blaug to concede that Marx’s theory does indeed have considerable explanatory power.” (p.31)
Opvallend wel, dat JSK een citaatje moet pikken uit een paper van een Marxist die het citaat gebruikt om het tegenovergestelde punt te maken van JSK, namelijk dat dit een mooi voorbeeld is van hoe Marx gelijk had. Standard Oil is een mooi voorbeeld. Unilever eveneens.
Raar wel. Je zou toch denken dat een beetje Marx-kenner wel een citaatje zou kunnen vinden in hfst. 23 van Het Kapitaal: ‘De algemene wet van de kapitalistische accumulatie’ of paragraaf 7 van het hoofdstuk erna: ‘Historische strekking van de kapitalistische accumulatie’.
p.s. JSK zou er goed aan doen zijn Engels wat bij te schaven: “constantly increasing” betekent namelijk niet: “continue versnelling” maar “voortdurend toenemende”, en tenzij dat toenemen grammaticaal betrekking heeft op het zelfst.nw “snelheid van” (dat in het citaat niet voorkomt) is er van versnelling helemaal geen sprake, slechts van een voortdurende toename van de concentratie van kapitaal.
@Prediker: Ik had het wel door: ik had alleen het Marx citaat nodig. Die Moseley is natuurlijk een intellectuele dwerg vergeleken met Blaug die hij probeert al te vallen. Een beetje als jij, Prediker.
Verder zou ik mijzelf nooit een Marx-kenner noemen. Ik ben ook geen kenner van homeopathie of Scientologie.
Zeg je nu dat ik een intellectuele dwerg ben vergeleken bij jou, JSK?
Mijn voorbeeldwas om aan te geven dat de kleine burgerij uit de markt worden gedrukt, en jij komt mer een voorbeeld van concentratie van kapitaal onder kapitalisten als weerlegging? Ga toch fietsen, man.
jouw observaties kunnen me dan ook gestolen worden: het gaat om de voorspellingen van Marx
De kleine burgerij (de kruidenier etc.) zijn volgens de theorie van Marx ook kapitalisten. Vooral als ze een hulpje in dienst hebben, want dan exploiteren ze (als ze hun zaak goed runnen, tenminste) de arbeid van een arbeider.
Het voorbeeld van kleine zaken of familiebedrijven die worden overgenomen door of uit de markt geprezen door grotere winkelketens past dus prima in Marx’ theorie van de accumulatie van kapitaal – zelfs als die individuele eigenaar daar een mooie som geld voor krijgt.
Dat zou impliceren dat je met twee benen in verschillende klassen kan staan, wat onmogelijk is. Marx zag in de kleine burgerij een groep die hun kapitaal niet kon voorwenden zoals de kapitalisten,en als gevolg daarvan noodgedwongen arbeid verrichtte in hun eigen onderneming.
Laat maar zitten, de laaste conclusire van JSK slaatde spjker op de kop. Verloren moeiete.
Marx heeft net zo veel gelijk als Newton, die ook de meeste tijd bezig was met alchemie. Alleen bij Sir Isaac en andere belangrijke natuurkundigen wordt dat gros aan onzin terzijde geschoven voor de dingen die wel klopten. Bij Marx worden zijn fouten altijd gebruikt om de inzichten die hij wel heeft geleverd aan de economische wetenschap ongeldig te verklaren.
kwam net een artikeltje tegen dat weinig toevoegt aan bovenstaande discussie, maar wel prettig leesbaar is.
http://www.bbc.co.uk/news/magazine-14764357
Wel opvallend trouwens hoe sommige mensen gelijk beginnen te steigeren bij de naam van Marx alleen al. Eén van de vomments (oeps, tikte verkeerd, maar vind het wel een grappige woordspeling) beklaagt zich erover dat 20 jaar na de val van het communisme (China telt kennelijk niet mee) dat communisme zo nodig gerehabiliteerd moet worden. Terwijl het stukje meteen begint met te stellen dat het communisme gefaald mag hebben maar dat Marx’ vooruitziende blik tav het kapitalisme toch wel opmerkelijk is…
Het ergste moet nog komen: de Bastille werd niet bestormd door intellectuelen.