Volgens De Nederlandse Bank zijn hervormingen nodig om te zorgen dat de economische groei financieel, sociaal en ecologisch op lange termijn houdbaar is. Met betrekking tot de ecologische houdbaarheid stelt DNB:
Wellicht de meest urgente en meest universele uitdaging is de noodzaak om onze economie klimaatneutraal te maken. Daarvoor is onder meer een langetermijnvisie nodig, bijvoorbeeld vastgelegd in een klimaatwet, die aangeeft hoe de transitie voor de verschillende sectoren moet verlopen. Sleutel voor een succesvolle overgang is een betere beprijzing van CO2-uitstoot. Daarnaast biedt de energietransitie voor de Nederlandse economie ook kansen. Geloofwaardig en voorspelbaar beleid helpt daar zeker bij.
DNB doet in de eerste helft van 2017 ook onderzoek naar de effecten van klimaatverandering op de financiële sector. DNB ziet klimaatverandering als een belangrijk langetermijnrisico voor de financiële sector. Daarbij wordt onder meer gekeken naar blootstellingen van banken, verzekeraars en pensioenfondsen aan CO2-intensieve activa en eventuele gevolgen daarvan voor het toezicht.
Reacties (21)
vaagheden als “klimaatneutrale economie” of “betere beprijzing”, wie zou daar tegen zijn?
@1: Michiel de Pooter, Herman Vruggink
Voorbeelden van wat de DNB bedoeld, en wat Krispijn hier niet op Sargasso wil hebben:
Alle centrales kunnen klimaat neutraal, door de techniek CCS2 verplicht te maken.
CCS2 is een sterk verbeterde opvolger van CCS.
Bij CCS2 wordt de CO2 afgevangen, en meteen gefixeerd tot een vaste stof. Dat gebeurt met een reactie met het mineraal Olivijn. Dat levert warmte op, die weer gebruikt wordt voor het afvangen van CO2.
Voor deze reactie is een Gravity Pressure Vessel nodig, een soort reageerbuis 1 km in de grond. Dat dit met Olivijn en CO2 werkt is een Nederlandse innovatie.
Deze techniek moet Nederland ontwikkelen tot een export product, er zijn ca 3000 centrales in der wereld. Bedrijven laten verdienen aan klimaat, brengt de economie op gang. Het levert banen op in de olivijn mijnen ende handel in het spul in de haven van Rotterdam.
Maar alleen als Nederland begint met deze techniek.
Nederland heeft ook de motivatie, als die 3000 centrales die CCS2 techniek gaan toepassen, hebben we een kans dat we ons land bovenwater houden. Dat is echter niet genoeg.
We zullen Wageningen University een project moeten geven om de teelt en oogst van nieuwe biomassa te ontwikkelen. Bijvoorbeeld op zee, waar de zon nog niet is benut.
Ze kunnen beginnen in het Markermeer.
Die nieuwe biomasssa is de grondstof voor brandstof voor de centrales met CCS2, waardoor ze CO2 negatief worden.
Daarmee vergroten we de kans verder dat Nederland bovenwater blijft. Niet door het zelf te doen, maar door het uit te dragen en in vele landen, kust zeeen te implementeren.
bijvoorbeeld in Nood Afrika. Waar klimaat vluchtelingen op weg naar Europa werk kunnen vinden in deze nieuwe sector, aan de kust van de Middellandse zee
Dit zou in de klimaat en energie paragraaf van een VVD, CDA, D66 en GroenLinks regeerakkoord moeten worden, omdat alle partijen er wat aan hebben.
Het burger deel op mijn blog
http://www.duurzamebrabanders.nl/blog/2017/03/klimaat-en-energie-paragraaf-nieuwe-regeerakkoord/
@3: jij bent voor symptoombestrijding in plaats van de oorzaak aan te pakken, begrijp ik.
Vreemd overigens dat de enige link naar CCS2 in relatie met klimaat in het algemeen of CO2 in het bijzonder -ik was onbekend met de term- enkel naar jouw eigen site verwijst. Verder: niks, noppes, nada.
@2: Klaas Knot moet zich beperken tot zijn core business waarvoor hij heeft doorgeleerd, zoals rentepolitiek en bewaking van dekkingsratio’s van pensioenfondsen.
Het inschatten van langetermijnrisico’s van klimaatverandering is pure metafysica en hoort o.a. thuis op de kermis en bij handige angsthandelaren die er vette boter uit draaien. Hij moet zich daar ver van houden.
@5 er is niets metafysisch aan het inschatten van langetermijnrisico’s van klimaatverandering. Zeker niets als je dat doet via de lijn van DNB en andere centrale banken: wat is het risico van scherper CO2 beleid of hogere CO2 prijzen op de winstgevendheid van een bedrijf.
@3 CCS2 (of Carbon Capture and Use/Usage (CCU) zoals het vaker genoemd wordt) is nog in pilotfase. Grote projecten zijn mij uit de energiesector niet bekend, tenzij je gaat kijken naar gebruik van CO2 in kassen of voor enhanced oil and gas recovery.
@4 MIT heeft een overzicht (bijgewerkt tot september 2016) van CCS projecten wereldwijd: https://sequestration.mit.edu/tools/projects/
Ook bij het Global CCS Institute is informatie te vinden over pilot en demonstratieprojecten (al zie ik daar zo snel niet of het enkel CCS of ook CCU projecten betreft)
https://www.globalccsinstitute.com/projects/pilot-and-demonstration-projects
CCS blijft vooralsnog een toekomstdroom, verschillende bedrijven en overheden hebben hun plannen laten varen. Of CCU een gunstiger toekomst beschoren is weet ik niet, maar ben het met je eens dat het end-of-pipe oplossing is en geen systeemverandering oplevert.
Tijd voor een minister van Klimaat Zaken? Misschien dat we dan iets kunnen opstellen wat lijkt op beleid. Misschien dat we dan ook in Nederland een keer een reductie van de CO2-emissies bereiken. Het is een goed moment, kabinetsformatie, om dit aan de orde te stellen.
@6: Wat de risico’s zijn van “betere” beprijzing van CO2 weten ze in het California van Jerry Brown met zijn agressieve cap-and-trade politiek en zijn overregulering waar nu iedereen klaar mee is: Massale exodus van businesses naar staten met een “slechtere” beprijzing en export van tienduizenden middle class jobs.
https://spectrumlocationsolutions.me/
@8
De artikelen op die site hebben niet of nauwelijks te maken met de ‘agressieve cap-and-trade politiek’ van Jerry Brown, maar richtten zich meer op de hogere kosten door een minimumloon (living wage) en relatief hoge belastingen. De enige kosten die worden genoemd, zijn genoemd door Morning Star Packaging Company, een groot bedrijf dat 25-30% van de Californische tomatenverwerkingsindustrie in handen heeft. In die branche is het de grootste. Ze zeggen dat ze de kosten ramen op $5 miljoen gedurende 7 jaar om te voldoen aan het cap-and-trade programma. Het bedrijf heeft een jaarlijkse omzet van $350 miljoen (winsten kon ik niet vinden), en $5 miljoen uitgesmeerd over 7 jaar is dus $715.000 per jaar. Een extra 0.2% dus. Nou, boehoe.
@6: Bij de huidige lage CO2 prijs heeft CCS geen kans, dus komen deze projecten niet van de grond tenzij met forse subsidie.
CO2 gebruik in kassen kent minimaal gebruik en maximaal verlies!
Boeiend dat Henk Daalder zo sterk in sprookjes gelooft.
@9: Ik wil ook niet beweren dat de klimaatpolitiek uitsluitend de oorzaak is van de business exodus in California. Er zijn altijd meer oorzaken. Zo zullen de stroomprijzen in California ook wel meespreken; Die liggen 68% hoger dan average USA.
Het lijntje van DNB naar California is deze: DNB heeft over “betere beprijzing” van CO2 emissies, wat eigenlijk een eufemisme is om bedrijven het land uit te jagen. Alleen al het aankondigen kan investeerders op andere lange termijn-gedachten brengen. In NL zal dit nooit gebeuren, omdat het verdienmodel van de BV Nederland 100% carbon-based is: aardgas, chemie, land- en tuinbouw en transport. Dat weet DNB/Knot zelf ook wel, maar kan de groepsdruk en trend niet weerstaan om ook vanuit onverdachte hoek iets totaal irrelevants te roepen over klimaat, CO2 of energietransitie.
@11: Ik wil ook niet beweren dat de klimaatpolitiek uitsluitend de oorzaak is van de business exodus in California. Er zijn altijd meer oorzaken. Zo zullen de stroomprijzen in California ook wel meespreken; Die liggen 68% hoger dan average USA.
er zijn wel meer prijzen die hoger in Californie liggen: huizen, restaurants, hotels, etc etc
oftewel, spijkers op laag water dit.
@4: CCS2 is de sterk verbeterde versie van CCS. CCS kreeg in de afgelopen 10 jaar ca 1 miljard ontwikkel subsidie. En het ligt nu op de plank.
Want inderdaad Roland, CCS en ook CCS2, maakt stroom duurder. Maar ook klimaat neutraal.
Dus is een verplichting nodig om het toe te passen.
Maar Krispijn, verplichte CCS2 zorgt ook dat de de vervuiler gaat betalen voor zijn CO2 uitstoot, beter. hij betaalt om die te voorkomen.
Een belangrijk extra voordeel van vberplichte CCS2, is dat de SDE subsidiebehoefte sterk afneemt. voor 2017 is daar 12 miljard voor gereserveerd. Dat gaan burgers betalen. Bij ongewijzgd beleid stijgen de SDE subsidiekosten naar 17 cent per kWh, los van de andere onderdelen van de kWh prijs.
Daarom is CCS2 ook voor GroenLinks een zeer verstandig middel om de achterban vast te houden.
Grote transities zijn altijd een combinatie van
– technologie
– markt, aanbieders en kopers
– regelgeving, om de markt te reguleren en te vormen
Sinds de ontwikkeling van CCS, zijn technici en wetenschappers natuurlijk door gegaan. Daarom is er nu CCS2. al is het nog niet in de praktijk of pilots toegepast. Daar moet nu wel geld voor komen, en regelgeving aangekondigd.
Subsidie is niet het goede instrument, omdat de kosten alleen bij de burger terecht komen.
Subsidie maakt bedrijven gemakzuchtig, het is gratis geld.
Met regelgeving zoals verplichte CCS2, laat je bedrijven onderling concurreren.
Over de toepassing ervan.
Kijk naar hoeveel stroom ver verbruiken, in NL is nu 7% duurzaam, in 2020 10-12% in 2025 15% Dan betalen huishoudens al 10 cent subsidie in de stroomprijs.
Daarom is het beter om alle centrales te verplichten CCS2 toe te passen. Duurzaam blijft voorrang op de stroom markt en het net houden. En doordat CCS2 fossiele stroom duurder maakt, ca 2 tot 12 cent per kWh, kunnen windmolens gemakkelijk concurreren, zonder subsidie met fossiele stroom.
Naarmate CCS2 beter wordt, en concurrentie heviger, daalt de prijs.
De meeste stroom komt wereldwijd uit centrales, die moeten allemaal klimaat neutraal worden, en ze worden ook steeds meer verdrongen duur duurzame stroom. Uiteindelijk blijven centrales nodig als backup.
Daarom zullen ze nog decennia nodig zijn, dus is een verplichting om ze klimaat neutraal te maken zeer verstandig.
Nederland heeft er een mooi en verdienstelijk export product aan.
@11: Michiel, lukt het in Californie om bedrijven en mensen het land uit te jagen, met hoge stroomprijzen?
Of lijkt het er op dat ze graag wat meer over hebben voor klimaat neutrale stroom?
@6: Krispijn, alleen wat je niet wilt, blijft in jouw perceptie een toekomst droom.
Technisch gezien is de klimaat neutrale centrale heel hard nodig, en in een paar jaar te realiseren. Dus geen droom, er wordt NU aan gewerkt.
Zie de ontwikkelaar van CCS2.
http://www.innovationconcepts.eu/GPVtechniek.htm
Als we bij de Delta werken hadden gezegd, dat het nog nooit was gelukt om een zeearm in ZEEland af te sluiten, dus dat we beter konden wachten op de volgende storm… dan hadden we nu al meer overstromingen gehad, maar ook veel minder export. En minder groei van de economie.
JIJ hebt de kennis en verstand om te beoordelen of deze CCS2 techniek geschikt is.
Neem je dan de verantwoordelijkheid om ons land de kans te ontnemen het klimaat probleem voor te blijven? Of het vooruit te helpen?
De klimaat neutrale centrale is over de heel wereld nodig. En Nederland heeft de kennis hem te ontwikkelen.
Want we hebben er al ca 1 miljard in geïnvesteerd.
Nu heeft dat CCS2 opgeleverd. dus moeten we doorzetten dat in onze centrales in te bouwen.
De nieuwe moeten het al doen, afgesproken in het energieakkoord.
De Hemweg is een oudere centrale, een ideale pilot voor de export naar buitenlandse centrales.
@14: Henk, klimaatneutrale stroom bestaat niet. Ook niet in California, dus daar zijn we snel klaar mee. De meeste bedrijven moeten winst maken om (o.a.) hun voortbestaan te garanderen en onderzoek naar nieuwe producten te financieren. Winst maak je met zo’n laag mogelijke kostprijs. Dat wordt o.a. bereikt met lage energiekosten. Ik ken persoonlijk geen bedrijven die graag meer willen betalen voor energie, zonder het aan de stok te krijgen met hun aandeelhouders. Jij wel ?
@13
Je haalt elektriciteit en energie door elkaar. Het aandeel duurzame energie ligt in Nederland rond de 7%, voor elektriciteit lag dat in 2016 op 13 (bron CBS).
Het is juridisch de vraag of je CCS of CCS2 verplicht kan stellen bij bedrijven die meedoen aan het Europees CO2 emissiehandelsysteem. Aantal juristen die ik daar over heb gesproken denkt van wel, aantal denkt van niet. Hangt af van interpretatie van richtlijn industriële emissies, o.a. Greenpeace is van mening dat het wel kan.
Voor je voorspelling van de ontwikkeling van de kosten toch maar even terug naar een bronbestand met bronvermelding(hoor graag wat die van jou is): doorrekening van de verkiezingsprogramma’s door PBL. Daar staat op pagina 76 een tarief ODE voor huishoudens van 10 Eurocent / kWh in 2030 (bij een aandeel duurzame energie van 61%). Dus waar jou 17 Eurocent vandaan komt hoor ik graag.
@10 dat ik voorbeelden noem van CCS en CCU (CCS2 in Henk Daalder z’n terminologie) was t.b.v. reactie nummer @4. Niet omdat ik zelf geloof dat CO2 afvang en opslag of gebruik bij de huidige prijs voor CO2 commercieel kans maakt.
@15 er wordt nu ook gewerkt aan een heleboel andere innovatieve technieken, ieder in meer of mindere mate in de buurt van marktintroductie. CCS en CCU zitten vooralsnog in de hoek waar IEA en andere instituten al decennia lyrisch over zijn, maar die in de praktijk nog niet hebben waargemaakt wat ze beloven. Dit in tegenstelling van andere technieken, zoals zonne- en windenergie die zich telkens sneller ontwikkelen dan IEA voorspelt.
@16 bedrijven interesseert de marktprijs en die is in landen met veel duurzame energie (zon- en windenergie) lager dan hier. Vergelijk de groothandelsprijs van Nederland maar eens met Duitsland of Denemarken. En doe dan meteen even een lijstje met bedrijven die omwille van de elektriciteitsprijs vertrokken zijn uit Duitsland.
@17: Nee, allicht zijn er geen bedrijven vertrokken uit Duitsland voor de stroomprijzen, want grootverbruikers in Duitsland hebben aparte afspraken met stroomleveranciers en zijn ook nog eens vrijgesteld van binnenlandse belastingen en heffingen. Alleen de EEG-heffing is flink gestegen. Maar hoe die verhoging is neergeslagen bij grote bedrijven is mij niet duidelijk, want ook daar geldt een staffeling voor kleinverbruikers, kleine grootverbruikers en grootverbruikers. Verder zullen we het maar niet hebben over ETS. Maar het vermoeden bestaat dat ook Duitse bedrijven miljarden winst hebben gemaakt op emissierechten die zij gratis of bijna gratis hebben gekregen en hebben doorverkocht of gewoon doorberekend zijn in producten.
@4: Hallo John,
De CCS2 optie is inderdaad onbekend. We zijn dit aan het ontwikkelen. Er zijn een stel wetenschappelijke publicaties over. Nu zijn we dit bedrijfsmatig aan het ontwikkelen.
Symptoom bestrijding, hier ben ik het niet mee eens. Het doel is producten te maken met behulp van CO2. En deze gebruiken om conventionele producten te vervangen. B.v. In papier wordt Kalk gebruikt, als je Kalk kunt vervangen, kun je dit in de grond laten. En CO2 vastleggen.
M.vr.gr.
Pol Knops
@19:
Zucht. Laat die techno-utopische moppentrommel nu eens een keer dicht en vertel iets geloofwaardigs. Dank u.
@20:
*zucht*
Daar hebben we onze fatalistische zuurpruim weer.
Waar heb jij eigenlijk voor doorgeleerd? Wat is jouw core business?