Wobben, het via de Wet openbaarheid van bestuur opvragen van (overheids)documenten, is een recht. De burger – of journalist – die inzage wil in de achtergronden van bestuurlijk handelen, moet de gevraagde informatie krijgen tenzij de overheid goed beargumenteerde gronden heeft om iets niet te openbaren.
In de praktijk doet de overheid er vaak alles aan om de burger de toegang tot die informatie te ontzeggen, althans, om de burger te ontmoedigen. Het Wob-pad is bezaaid met talrijke drempels, en één daarvan is financieel.
Het indienen van een Wob-verzoek is gratis. Kosten: slechts de werktijd en eventueel een postzegel (al mag het ook per mail). Maar de verstrekking kan, letterlijk, in de papieren lopen. Allereerst is er het verhaal van de leges: gemeenten proberen de werktijd van ambtenaren die de documenten bij elkaar moeten zoeken, te verhalen op de verzoeker. Dat doen ze in de vorm van leges.
Maar er is nog een andere, minder bekende kant aan de zaak.
Als de verzoeker niet expliciet heeft gevraagd om verstrekking in digitale vorm, worden de documenten aangeboden in papieren vorm. En daarvoor vraagt menig bestuursorgaan kopieerkosten. Dat kan aardig oplopen als die overheid 51 cent per kopie rekent.
Een recent Wob-verzoek van Sargasso in Hilversum laat zien waar dit toe kan leiden. Gevraagd is om documenten rond de perikelen bij de plaatselijke vrouwenopvang, waar de directie de laan uit is gestuurd. Vooraf is echter niet bekend welke documenten er zijn.
Na indiening van het verzoek meldt de gemeente zich met de mededeling dat het dossier enkele honderden pagina’s beslaat, en dat Sargasso dus een factuur voor kopietjes tegemoet kan zien van ‘misschien wel honderd euro’. Of dat de bedoeling is? De stukken zijn overigens ‘niet digitaal beschikbaar en worden ook niet ingescand’, voegt de gemeente er desgevraagd meteen maar aan toe.
Er volgt nader overleg, waarbij Sargasso en de gemeente overeenkomen dat om te beginnen enkele hoofddocumenten worden opgestuurd. Concreet voorbeeld: de begeleidende, samenvattende brief bij een subsidie-aanvraag zonder alle onderliggende subsidiestukken. Aan de hand daarvan kan vervolgens – waarschijnlijk – wel beoordeeld worden welke andere documenten nodig zijn.
Na bestudering van het eerste – gratis verstuurde – pakketje besluit ik namens Sargasso een kijkje te gaan nemen op het gemeentehuis in Hilversum. Inzage van een dossier is kosteloos. De reiskosten komen uiteraard voor rekening van de verzoeker. Wie dus in Delfzijl, Vlissingen of Maastricht ‘even wat wil gaan inzien’, kan vast beginnen met sparen.
Uiteindelijk besluit ik 15 kopieën uit het dossier te vragen. Even naar het kopieerapparaat, of desnoods even naar buiten wandelen en bij de kopieerwinkel kopietjes draaien à 5 cent per stuk is er niet bij, het moet via de ambtelijke weg: de gemeente zal ze opsturen. Dat gebeurt. En een week later ploft de nota in de bus: 15 keer 51 cent, plus BTW, totaal 9,10 euro. De nota staat overigens – hoe is het eigenlijk mogelijk? – op naam van mijn dochter. En hoe kan het dat gemeenten in gevallen als deze de burger dit soort bedragen in rekening brengen? Het staat haaks op het met de mond voortdurend beleden streven om transparant te zijn. Voilá: een van de vele drempels op de hobbelige Wob-weg.
Heeft u tips over Wob-waardige zaken? Mail ons op wob at sargasso punt nl. Hoe conreter hoe beter.
En als u ons werk wilt steunen, doneert u dan hier.
Reacties (19)
tsja, het probleem blijft terugkomen.
Ik werk bij een NGO, maar doe werk voor vrijwel alleen maar gemeenten. Ik ben twee keer gewobt. Nu vallen wij daar niet onder, en kunnen wij naar de gemeente doorverwijzen. Ik krijg dan wel de verzoeken onder ogen. Ook spreek ik gemeente ambtenaren die er meer mee te maken hebben.
Het probleem dat je signaleert is terecht. Vaak weet de Wobber niet precies wat hij zoekt: dat kan hij niet weten, zowel de kwantiteit als de kwaliteit. De verzoeken worden om die reden regelmatig heeeeel breed geformuleerd.
De praktijk is dat een ambtenaar dagen, soms weken bezig is verzoeken in te willigen. Die komen dan weer terug, want men bedoelde net iets anders. Eén idioot kan meer vragen dan tienduizend documenten kunnen beantwoorden. Hoewel ik achter de WOB sta, en wobbers van harte steun bij hun pogingen, kan ik deze situatie maar niet uit het oog verliezen. Doen alle wobbers een redelijk beroep op de overheid? Moeten overheden ieder beroep behandelen alsof het redelijk is? Zo kun je wel een heel fantastische guerrilla-actie organiseren door het hele gemeentehuis aan de wobverzoeken te zetten.
Het lijkt me trouwens nogal logisch dat je als gemeente niet even iemand naar buiten laat lopen met archiefstukken om bij een copyshop de boel te reproduceren. Daar kan ik niet zo mee zitten, evenmin als dat iemand die in Groningen woont, zijn treinkaartje naar Middelburg zelf moet betalen.
Dat er niet gescand wordt vind ik wat vreemder, evenals 51 ct/kopie.
Helemaal ens met mb. Totale waanzin die 51ct/kopie. Wel netjes trouwens dat eerst even gevraagd wordt of 100 euro wel okee is voor het budget van de wobber.
“De praktijk is dat een ambtenaar dagen, soms weken bezig is verzoeken in te willigen. Die komen dan weer terug, want men bedoelde net iets anders.”
Toegevoegd probleem is dat een organisatie vaak niet een speciale wob-beantwoorder kan gaan instellen, want om het juiste antwoord te krijgen (terwijl de aanvrager dat zelf ook nog niet weet) moet je in de materie zitten.
Het wobben is eigenlijk hetzelfde als de kamervraag. Beantwoording kost gewoon tijd en geld. Het moet wel gebeuren want dat hebben we democratisch zo afgesproken, maar wobbers moeten dan ook niet gaan zeuren over debiele kamervragen van de PVV.
ik dacht ook al aan de vergelijking met domme kamervragen, maar wilde de discussie niet verPVVen
Wat betreft de aanhef op de envelop: woont je dochter toevallig op hetzelfde adres? Ambtenaren recept: tiep de postcode + huisnr in, kijk of de achternaam overeenkomt en druk op de enter toets.
Variatie: tiep geboortedatum in en de eerste drie letters van de achternaam, kijk of de woonplaats klopt en druk op enter.
Ik heb een tweelingbroer, en maak dit regelmatig mee. Zijn aangiften bij de politie staan opeens op mijn naam. Ik heb per ongeluk zijn adres gewijzigd bij een ziekenhuis (en nu zijn onze inentings-geschiedenissen waarschijnlijk gemixed in ‘de computer’). En ik liep bijna een keer naar buiten met een nieuw paspoort op zijn naam met mijn foto, helaas zag de Miep van dienst het (ze trok wel een beetje wit weg rond de neus).
Het commentaar in #1 zou al verholpen zijn als bekend is welke documenten er zijn. Dat is vaak het probleem, vissen in een vijver waarvan je niet weet welke vis er zwemt. En reken maar dat de overheid sommige vissen liever onzichtbaar ziet doorzwemmen. In de Nieuwe Wob was het idee van een register geloof ik, lijkt mij een goede stap.
U is zeker ict-consultant die nog heilig gelooft dat een registertje maken simpel is en een antwoord op alle vragen?
Nu de WOZ opbrengsten teruglopen moete de gemeenten ergens geld aan verdienen…
Maar wie wil tegenwoordig nog iets op papier (behalve bejaarden). Het is onhandig en milieuonvriendelijk. Vanuit dat perspectief mogen de prijzen voor een kopie best nog welk omhoog, als ontmoedigingsbeleid!
Daar mag je aan beginnen te denken nadat:
1) Je het wel mogelijk maakt om stukken elektronisch te ontvangen
2) Gemeentes niet standaard alles op papier aanleveren tenzij expliciet anders aangeduid.
Eerst het gewenste gedrag mogelijk maken, dan het goede voorbeeld geven, pas daarna ongewenst gedrag bestraffen.
ALLES digitaliseren en online ermee. Kunnen we allemaal Wobben.
Dat moet het natuurlijk uiteindelijk zijn. Open data. Maar de strijd daarvoor is bij de overheid die tien jaar achterloopt nog lang niet gestreden.
Kopietjes…
Als ik me niet vergis heeft RTL onlangs nog bij de rechter gelijk gekregen in de weigering de kosten te betalen. En terecht natuurlijk.
Ongeacht of het veel werk is of niet, is de discussie wie de eigenaar is van overheidsinformatie. En dat is natuurlijk de burger.
De burger heeft zijn informatie in beheer gegeven aan de overheid. De overheid maakt vervolgens heel veel kosten om ervoor te zorgen dat de burger niet meer bij zijn eigen informatie kan, en maakt vervolgens nog meer kosten om -pas indien daartoe gedwongen door de rechter- zijn eigen opgeworpen blokkades weer te slechten. We betalen eerst al via de weg van belasting voor het verstoppen van de informatie en moeten vervolgens ook betalen om onze eigen informatie weer terug te krijgen?
Da’s toch echt wel best wel niet normaal heur.
Volgens uitspraak van de bestuursrechter mag de overheid gemaakte kosten in rekening brengen mits redelijk. 51 per kopie valt daar niet onder, edoch het aanvechten vergt weer griffiekosten, tenzij de overheid verliest!
Openbaar is slechts die informatie die vindbaar is. Dat de overheid de gevens slecht opgeborgen heeft, is de burger niet aan te rekenen.
Ze kunne natuurlijk beweren dat ze niets hebben dan wel stukken “kwijt” zijn. Dan ben je machteloos.
Jody zegt: “De burger heeft zijn informatie in beheer gegeven aan de overheid.”
Nou, de informatie over mij heb ik niet aan de overheid gegeven om aan Jody te geven.
Maar vooral:
“Gevraagd is om documenten rond de perikelen bij de plaatselijke vrouwenopvang, waar de directie de laan uit is gestuurd. ”
Is dat informatie van Sjors van Beek dan?
De stukken zijn overigens ‘niet digitaal beschikbaar en worden ook niet ingescand
bs, printers worden vast geleverd door een firma met een lease plan, ik geloof niet dat die kopiers niet kunnen scan&email
make and model van die printer … 51 ct pp … grapjassen
Als ze automatisch allen bestuurszaken openbaar op het net registreren/dupliceren ( net als gemeentelijke besluiten)
Kost het helemaal niets..geen tijd, geen aanvragen van journalisten voor,
hen peperdure salaris.geen postzegel/postman.
Wel een volledig transparante democratie..van ons geld verwezenlijkt,als zijnde open samenleving.Meten is weten.
Openbaar publiekelijk bestuur,volledig inzichtelijk maken, lijkt me de normaalste zaak van de beschaafde wereld.
En kost niets dan goodwill,openheid,en integriteit.
We hebben niet alleen het recht,maar ronduit de plicht en verantwoording tot toetsen; En overheden, openbare en publiekelijke zaken en belangen wettelijk OOK!.Deze te nemen,en transparant,volledig en juist informeren/toegang geven tot juiste en volledige informatie.
Het lijkt al de goede kant op te gaan, sommige gemeentes zetten al een aantal van hun documenten op notudoc.nl
“Zo kun je wel een heel fantastische guerrilla-actie organiseren door het hele gemeentehuis aan de wobverzoeken te zetten.”
hmm.. even kijken. De overheid maakt de burger zelf gek met het ongevraagd opslaan van persoonsinformatie, het EPD, kinddossier, digitale vingerafdrukken, DigiID en dan zou ze zelf nog op papier werken?
Het wordt nu wel HEEL HOOG TIJD dat ALLE overheidsinformatie digitaal wordt opgeslagen en op verzoek beschikbaar wordt gemaakt.
Anders inderdaad alles bij elkaar blijven wobben, erop staan dat er in 2012 ingescand wordt en digitaal beschikbaar wordt gemaakt.
Dit kan echt niet meer en deze praktijken doen mij het ergste vrezen. Echt, de aller allerhoogste tijd dat ambtenaren beseffen dat ze door eigen toedoen nu en in de toekomst in een glazen huis zullen moeten opereren, transparant en in dienst van de burger. In geval van vermoede onregelmatigheden alles bij elkaar blijven wobben totdat zehun zaakjes op orde hebben en we in Nederland een transparante overheid hebben die vrij is van vriendjespolitiek, belangenverstrengelingen en andere financiele onregelmatigheden. In zo’n overheid zou ik wel vertrouwen hebben. Wat ik nu hoor kan ik eigenlijk bijna niet geloven.
Precies. Je kan beginnen met pdf-jes. Loop in plaats van naar het kopieerapparaat naar dat andere apparaat, en je hebt voor dezelfde moeite de kopie digitaal en dus oneindig reproduceerbaar tegen bijna nul kosten. Ervan uitgaande dat die documenten met de ganzenveer geschreven worden en niet op de computer dan. Stap twee is de info aanbieden in de vorm van html en datasheets, zodat zoeken ook nog een keer efficiënt kan.
Dit gedoe leidt er natuurlijk alleen maar toe dat de echte overleggen mondeling gebeuren, en dat elk document wordt geschreven met in het achterhoofd dat het wel eens op de voorpagina van een krant kan komen.
Ook kan het er toe leiden dat documenten worden opgesteld met het doel dat ze op een voorpagina komen.
Ik vraag me of dit soort wereldvreemdheid er door wordt veroorzaakt dat in de Nederlandse taal er geen geschiedenisboeken zijn.
Elk echt geschiedenisboek toont aan dat complotten meer regel dan uitzondering zijn, en dat notulen etc. zo worden opgesteld dat als ze ooit eens in de publiciteit komen, dat ze dan de betreffende groepering in een gunstig daglicht plaatsen.
Andere documenten blijven vijftig of meer jaar achter gesloten deuren, daarna interesseert het niemand meer, behalve een enkele historicus.
Lees b.v. het in 1983 verschenen engelstalige boek over de manipulaties van Brandeis en Frankfurter, twee VS Supreme Court rechters.
Ook boeiend is Thomas E. Mahl, ‘Desperate deception, British covert operations in the United States 1939-44’, Dulles, Virginia, 1998, en zelfs C. V. Wedgwood, ´William the Silent, William of Nassau, Prince of Orange, 1533 – 1584’, London, 1945.