De komende weken plaatst Sargasso de lezingenserie De Urgentie van Duurzaamheid van Studium Generale Utrecht. De bijdrage is geschreven door directeur Melanie Peters.
De lezingenreeks Duurzaamheid als wereldbeeld is een serie dubbellezingen waarin wetenschappers twee aan twee met elkaar en de zaal in dialoog gaan over een duurzame wereld en de bijdrage die wetenschap daaraan kan leveren. Hoe kunnen we de kennis vanuit verschillende wetenschapsgebieden aan elkaar koppelen? Allereerst om meer grip te krijgen op het thema en de redenen waarom duurzaamheid ons zo voor dilemma’s stelt. En vervolgens om te zien hoe deze inzichten tot een duurzamere wereld kunnen bijdragen.
Aan prof. dr. Jacqueline Cramer (Duurzame Innovatie en directeur van het Utrechts Centrum voor Aarde en Klimaat) de vraag om de urgentie van het thema duidelijk te maken, en de stappen die volgens een innovatiewetenschapper nodig zijn.
Terugkijkend zijn de laatste veertig jaar veel milieuproblemen opgelost, zoals het gat in de ozonlaag. Dankzij de ontwikkeling van technische kennis en wetgeving. Daarvoor in de plaats zijn complexere vraagstukken gekomen. Die hebben niet alleen te maken met milieu, maar ook met mensenrechten, eerlijke arbeidsverhoudingen en een economie die waarde creëert voor iedereen. De drie p’s: people, planet en profit. Globalisering, internationalisering en opkomende communicatietechnologieën zorgen ervoor dat de wereld een systeem is. Verantwoordelijkheden liggen niet meer alleen bij overheden, maar ook bijvoorbeeld bij multinationals en consumenten. Innovatiewetenschappers bestuderen deze interacties en gebruiken politieke en ethische theorieën, maar ook netwerktheorieën en organisatietheorie om deze maatschappelijke processen van kennisontwikkeling en verandering te bestuderen en op gang te brengen. Volgens Cramer zijn daarvoor nieuwe samenwerkingen nodig tussen kennisinstituten, grote en kleine bedrijven en maatschappelijke spelers, inclusief de overheid. Het UCAD wil zich hiervoor inzetten.
Prof. Klaas van Egmond (Milieukunde) droeg net als Cramer bij aan de ontwikkeling van de milieukunde tot wat die nu is. Hij studeerde levensmiddelentechnologie in Wageningen en kwam in dienst bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, waar hij onderzoek leidde ter ondersteuning van het milieu- en klimaatbeleid van de Nederlandse overheid, maar ook bijvoorbeeld het Intergovernmental Panel on Climate Change (het IPCC). Daartoe ontwikkelde hij scenario’s waarin hij bevolkingsgroei, welvaartsgroei en allerlei aspecten van vervuiling in kaart kon brengen. Alarmerende beelden voor ons en onze welvaart omdat we tot een wereldbevolking van 9 miljard zullen doorgroeien, zonder dat de aarde dit kan dragen.
Tenminste, dat hangt er van af hoe we vooruitgang definiëren en wat we tot onze behoeften rekenen. De definitie van Brundtland luidt: ‘Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.’ Het gaat dus om kwaliteit van leven, zowel ecologisch, economisch als sociaal. Hoe vat je een zo’n kwalitatief begrip? Van Egmond ontwikkelde een methode om wereldbeelden te ordenen. Allereerst op basis van indelingen uit de sociologie. In hoeverre hechten mensen waarde aan het individu of de groep, aan bezit of immateriële zaken. Opvallend genoeg blijken die begrippen goed overeen te komen met die van veel filosofische of religieuze theorieën, en zelfs in verhalen van Shakespeare zie je dezelfde zoektocht naar balans tussen die vier polen.
Wat hebben mensen die werken aan duurzame ontwikkeling in een stad of bij de provincie daar nu aan? Hoe verhoudt evenwicht zoeken zich tot vernieuwing en innovatie? Hoe kunnen de bouw en ruimtelijke ordening hiervan profiteren? En wat betekent dit voor studenten die zich willen inzetten voor duurzaamheid? Dat waren de vragen uit de zaal. Volgens de sprekers gaat het erom oog hebben voor de complexiteit en voor het feit dat niet één partij het alleen kan, en ook dat je van te voren niet weet waar vernieuwing je zal brengen. Volgens Van Egmond is er debat nodig over onderliggende waarden. Mensen, en wat zij belangrijk vinden, verschillen. Maar het reflecteren op die waarden behoedt ons voor overshoot. De nieuwe kleinschaligheid is goed, mits je je rekenschap geeft van de globaliserende wereld. Innovatie en verandering zullen er zijn, maar moeten daarna weer zoeken naar evenwicht. Daarbij geldt dat andere vormen van kennis, zoals kunst of ervaringskennis, zijn belangrijk voor reflectie op wetenschappelijke kennis. En hoe precies? Dat is het proces van zoeken naar balans. Maar door wereldbeelden te benoemen kunnen we er in elk geval het gesprek over aangaan.
Kijk de dubbellezing hier terug. Volgende week hoor je Prof. dr. Bas van Bavel (Geschiedenis, UU) en prof. dr. Hans Schenk (Economie, UU) over Instituties van de open samenleving.
Reacties (9)
’t Stuk heeft enige typisch Franse academische allure, kan het niet anders zeggen.
Duurzaam worden is geen wetenschappelijk onderwerp meer.
We weten allang hoe dat moet. En het gebeurt ook al in vele buitenlanden.
Windparken bouwen
Energie arme huizen en gebouwen bouwen en renoveren
Elektrisch rijden
Het net slimmer regelen, maar zonder vertrouwen vernielende “slimme” meters die nog steeds heel dom zijn. En hun geld niet waard.
Deze wetenschappers dragen niet bij aan een duurzamer Nederland.
Ik kan er geen essentiële veranderingen, conclusie of ontdekking in ontdekken, waarmee onze samenleving een stapje verder komt.
Ze zijn niet meer dan onderhoudend, helaas.
De echte verandering gaat komen van de burger die zelf een duurzame keus maakt.
Zet daarom zelf, NU, een klein stapje.
Stem op “Waardevolle Wind” nr 30 in de P-Nuts competitie
http://www.p-nuts.nu/stem-voor-de-iir-conferenties-publieksprijs/
En geef in een reactie feedback over de betekenis voor jezelf, als je mede eigenaar zou zijn van een regionaal windpark, waarvan je de stroom gratis gebruikt.
@2. De roep van Jacqueline Cramer om urgentie staat haaks op drie jaar lanterfanten als minister van VROM.
Door zelf initiatieven te ontplooien om als straat of als wijk duurzamer te leven kunnen we stappen maken. HET voorbeeld van nu is nu Green Choice (geen aandelen of belangen!) laat zien dat duurzame energie zonder subsidies, horizon vervuilende windparken en vooral zonder VROM ambtenaren mogelijk is
Jacqueline, bedankt en slaap maar verder
#1 heeft gelijk
#2 en #3 hebben het thema ‘duurzaamheid’ gekaapt in de naar hun bekrompen leefwereld gereduceerde vorm (resp. de techniek van de windmolen en kleinschalig samen-ecoen met de straat of wijk).
De lezingen gaan er juist om dat je naast technische innovatie en kleinschaliger worden, vooral ook via juridische weg en via herziening van organisatiestructuren en herijking van normen en waarden op macroschaal duurzaamheid moet willen bereiken. Dat laatste is het echte doel – anders ontploffen door bevolkingsoverload als nog in een apocalyptische wereldoorlog, uitgevochten door groene buurtmillities met CO2-neutrale artillerie.
4, je overdrijft, we zitten niet in de film Mad Max.
Met alle respect voor de reflexieve en beschrijvende benadering van deze wetenschappers.
Duurzaam worden is niet waar wetenschappers zich druk om hoeven maken.
Het gebeurt al, buiten Nederland
Wat interessant is, te begrijpen waarom het in dit land nog niet gebeurd
Of welke aanpak de blokkades kan verminderen
Jammer dat deze mensen dat niet willen benoemen.
Mevrouw Cramer weet als geen ander hoe het werkt in den haag, met de macht van het CDA.
Zeker toen ze minister mocht spelen, was ze eigenlijk het slaafje, of pias, van de minister van EZ, CDA minister van der Hoeven.
Het lijkt wel of dat ministerschap zo’n traumatische ervaring is geweest, dat ze die ervaring niet meer kan benutten.
Vandaar mijn oproep om zelf een daad te stellen, geen tekst reactie, maar een daad van een burger.
Stem
Je hebt wel gelijk dat het thema duurzaamheid veel breder is, maar vooral het duurzame energie aspect is urgent, de rest heeft nog de tijd en gaat echt wel lukken.
Bij energie zit juist de rechtse corruptie.
Daarom is het zo jammer dat deze wetenschappers zich zo laf gedragen.
Het enige dat ik tot op heden van die Duurzaamheid gemerkt heb is belastingverhogingen (en niet zo’n beetje ook). Uitgaand van “follow the money” lijkt duurzaamheid alleen misbruikt te worden om de geldhonger van onze overheid te stillen. Verder zie ik geen echt concrete zaken… afgezien van wat geitenwollensokken gekeutel in de zijlijn.
People and planet is de profit
@7
Wel eens in het buitenland geweest?
Daar worden miljarden omzetten gedraaid in de windmolen industrie.
En de burgers daar hebben daardoor juist lagere energie prijzen.
Op een blinde kaart van NW Europa kun je de nederlands – duitse grens herkennen aan de rand waar windparken in eens ophouden bij de grens.
Het gaat echter niet om belastinggeld, maar om domheid en corruptie onder nederlandse bestuurders en ambtenaren van EZ en elders.