COLUMN - Steengoede brief, van mijn Nijmeegse collega Mark Dingemanse en een indrukwekkende lijst andere geleerden, in het tijdschrift Cognitive Science deze week. In de brief vatten ze samen wat zij, en naar mijn indruk steeds meer onderzoekers, beginnen te vatten: we denken niet in ons eentje – misschien wel nooit. De menselijke hersenen zijn geen makkelijk van de omgeving af te snijden entiteit, ideeën en gedachten ontstaan eigenlijk altijd in samenspraak met anderen.
Het is natuurlijk hoe lang is gedacht over het denken: als iets dat je hersenen doen. Het model was een computer, en wel een soort desktop-computer zonder internet aansluiting, waar je een som in kon voeren die het dan uitvoerde. Steeds duidelijker wordt dat je de hersenen misschien beter kunt zien als netbooks, laptops zonder veel eigen opslag die al hun gegevens en zelfs hun programma’s voortdurend ophalen van de cloud.
De brief is een soort manifest: stel voortaan juist de interactie centraal. Dingemanse en zijn collega’s geven voorbeelden uit allerlei domeinen waaruit blijkt dat de mens, inderdaad, eigenlijk nooit in zijn eentje opereert. Studie van de structuur van alledaagse gesprekken laat bijvoorbeeld zien hoe er voortdurend heel kleine misverstandjes dreigen die over het algemeen door de gesprekspartners zo moeiteloos worden opgelost dat het eigenlijk nauwelijks opvalt. En zelfs redeneren, op het eerste gezicht het paradepaardje van denken in je eentje, heeft blijkens onderzoek vaak het karakter van een dialoog.
Alle keren dat iemand iets in haar eentje zit te bedenken vallen misschien zelfs wel te reconstrueren als gemankeerde dialogen, gesprekken die iemand in diens hoofd voert. Of mensen ooit écht in hun eentje denken, stellen Dingemanse en zijn medeauteurs uitdagend, dat zou eigenlijk nog bewezen moeten worden.
Het zou me niet verbazen als deze brief historisch belangrijk zal blijken te zijn, een duidelijk moment waarop wat heel veel mensen (al dan niet in hun eentje) al dachten. Niet zozeer een revolutie, want er kan worden voortgebouwd op heel veel dat er al is, en wie heeft er ook behoefte aan een revolutie – maar wel een teken van een doorbrekend inzicht.
Reacties (4)
…En zelfs redeneren, op het eerste gezicht het paradepaardje van denken in je eentje, heeft blijkens onderzoek vaak het karakter van een dialoog…
Als 1 stel hersenen de standpunten van 2 personen verzint, is toch echt 1 stel hersenen aan het werk.
Dus we denken in ons eentje, ook als we daarbij informatie van anderen gebruiken.
Op dat moment wel, maar de informatie die je nodig hebt om deze redeneringen op te zetten komt oorspronkelijk niet uit jouw brein, die is daar gekomen door interactie met andere mensen.
Crux is: wat blijft er van ons bewustzijn over als het contact met andere mensen wordt ontzegd? Ik vermoed niet veel, dus in die zin is de paradigmawisseling zo gek nog niet.
Douglas E. Hofstadter had een nog leukere vergelijking: een denkende mierenhoop.
Een individuele mier kan niet besluiten hoe de hoop gebouwd wordt en hoeveel mieren voedsel zoeken moeten.
Maar op 1 of andere manier vormen ze samen een brein dat alles goed regelt.
https://nl.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6del,_Escher,_Bach
Als ik op mijn werk te maken krijg met een in mijn geval medische calamiteit dan trek ik toch echt aan de bel. Ik heb dat in mijn loopbaan twee maal gedaan en beide keren stond ik helemaal alleen ook al al wisten al mijn tientallen collega’s dat deze zeer ernstige medische calamiteit gemeld moest worden erger de arts in kwestie was zelfs verplicht om het te melden. Ik stond dus alleen dus wie dacht er dan met mij mee? Het enige dat mij bewoog om deze medische calamiteit (meerdere verwijtbare OK-doden) te melden is dat ik niet tegen onrecht kan. Ik ben daarna volledig kapot gemaakt en niemand die mij te hulp schoot je staat dan helemaal alleen dus wat nou meedenken???