Waarom groeit de economie niet?

Behalve de vraag “wat gaat er met de Euro gebeuren” is het grote probleem waar we nu mee zitten “waarom wil de economie niet groeien?”. Conservatieven in de VS en Europa beweren dat het goed zou zijn om flink op overheidsuitgaven te bezuinigen om er zo voor te zorgen dat de economie “weer ruimte krijgt”. Zij wijzen daarbij op de hoge overheidstekorten waardoor de staat veel geld moet lenen. Zij zijn dan ook fel gekant tegen verhoging van de staatsuitgaven om de economie te stimuleren. Volgens John Boehner, de Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, is het duidelijk dat:

… the economy still isn’t creating enough jobs. If you talk to job creators around the country like we have, they’ll tell you all the over-taxing, over-regulating, and over-spending that’s going on in Washington is creating uncertainty and holding them back.

Ook in Nederland denkt men er zo over gezien de grote bezuinigingswoede die nu door het land raast.

Geen afname werkloosheid
Het is nu 2 jaar geleden dat de recessie die werd veroorzaakt door de kredietcrisis, ook wel de “Grote Recessie” genoemd, naar analogie van de de Grote Depressie, officieel was afgelopen. Voor de gewone Amerikaan heeft het echter niet veel geholpen. Nog steeds, nu 2 jaar later, is het werkloosheidspercentage rond de 9% en is het de afgelopen maand zelfs weer iets opgelopen:

% Werkloosheid sinds 2007

Vergelijk dit nu eens met het verloop van de werkloosheid in het begin van de jaren 80 toen er ook een diepe recessie was. Na afloop van die recessie liep de werkloosheid weer snel terug:

% Werkloosheid USA 1981-1984

Morning in America
Dit is – in getallen uitgedrukt – het beroemde Morning in America waarmee Ronald Reagan zijn herverkiezing in 1984 zeker stelde. Waardoor wordt dit verschil verklaard? Natuurlijk hebben de twee recessies verschillende oorzaken. De recessie 1981 werd getriggerd door de monetaire politiek van Paul Volcker, en de recessie 2007 door de implosie van de hypotheekmarkt en de handel in de daarop gebaseerde derivaten. De stagnatie van de banengroei kan echter niet verklaard worden door hogere belastingdruk. Door Reagan en Bush II is de belasting sinds de jaren 80 flink verlaagd. Obama heeft er voor gekozen de belasting voorlopig niet te verhogen, juist om de het herstel van de economie niet te schaden. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het verloop van de inkomstenbelasting voor de hoogste belastingschaal:

Ook toename van regelgeving niet de oorzaak zijn: ook die is dankzij deregulering door Clinton en Bush juist sterk afgenomen.

Een ander reden die het niet kan zijn is dat bedrijven niet genoeg geld zouden hebben. Dat ook de Republikeinen weten dat dit niet waar is blijkt uit deze opmerking van conservatief Bill Kristol:

Republicans are making a mistake if they focus on big businesses and corporate tax rates. Corporations have a ton of cash. The corporate tax rate is not killing big business in America.

Middernacht in Amerika en Europa
En net als in de jaren 80 is ook nu groei van de economie en vooral daling van het aantal werklozen van groot belang voor de herverkiezing van een president. Obama heeft de laatste weken wat credit gekregen voor zijn acties tegen Al Qaeda en de Republikeinen maken zichzelf belachelijk door hun plan om het geliefde Medicare af te schaffen, maar dat zal niets helpen als hij geen goed banenplan heeft. Uit onderzoek is gebleken dat stimulering van de economie wel degelijk kan helpen. Helaas heeft hij weinig mogelijkheden: de Republikeinen doen er alles aan om dit onmogelijk te maken zij blijven hameren op strenge bezuinigingen op sociale voorzieningen en dankzij de grote meerderheid in het Huis van Afgevaardigden kunnen zij alle wetgeving tegenhouden. Zij maken de kiezer bang met doemscenario’s met oncontroleerbare overheidstekorten, maar het werkelijke doemscenario waar ze echt bang voor zijn is een herhaling van Morning in America.

De situatie in Europa is ingewikkelder dan in de VS omdat we hier te maken min of meer op zich staande economische eenheden die zijn verbonden door een muntunie. Maar ook hier zijn werkloosheidspercentages (Spanje 21%!) en onlusten het gevolg van verkeerd economisch beleid. Maar ook in Europa is de nacht nog niet voorbij gezien de draconische bezuinigen die worden opgelegd aan landen die niet voldoen aan de strenge voorwaarden voor Euro-landen en voorlopig zal het alleen nog maar erger worden, zeker als de muntunie uit elkaar valt. Nee, in Europa en Amerika is de ochtend nog lang niet aangebroken zolang men blijft bezuinigen en nalaat de economie te stimuleren.