Waarom de toekomst van Balkenende niet in CDA-handen ligt

Als gastbijdrage vandaag een stuk van Ad van der Stok. Hij verzorgt op Sargasso ook regelmatig infographics.

Er wordt gedacht dat het CDA zelf bepaalt of Balkenende haar kandidaat premier blijft. De CDA top doet zelfs alsof die kandidatuur vanzelfsprekend is en speelt mooi weer. Afgelopen vrijdag was dat goed te zien toen CDA ministers zich massaal achter Balkenende schaarden. ‘Wij hebben alle vertrouwen in onze grote leider Jan Peter!’ werd er door iedereen gezegd, dus dan weet je dat er iets aan de hand is. Want de achterban lijkt steeds minder gecharmeerd van de zoveelste herhaling hordelopen voor gipspoten.

Het goede nieuws voor de rest van Nederland is dat ook buiten het CDA over de toekomst van Balkenende besloten kan worden.

Met name het drietal Pechtold, Rutte en Wilders is in staat Balkenende van een volgend premierschap af te houden. Zij vertegenwoordigen de partijen waar Balkenende na de verkiezingen mee in zee zal willen gaan. Echter, alledrie hebben ze in de afgelopen jaren de premier voortdurend beschuldigd van gebrek aan regie en leiderschap. Dat was ook niet zo vreemd want hij gaf daar constant aanleiding toe.

Eigenlijk hoeven ze nu alleen maar de consequenties uit hun eigen woorden te trekken: Natuurlijk sluiten wij samenwerking met het CDA niet uit, maar dat zal niet gebeuren onder leiding van degene die bij voortduring bewezen heeft daar niet geschikt voor te zijn: Jan Peter Balkenende. Een duidelijke consequente boodschap, waar politici gek op zeggen te zijn.

Een kleine (onvolledige) bloemlezing van kwalificaties:

Oktober 2007. Pechtold: “Toch mis ik bij premier Balkenende en dit kabinet echt leiderschap. Ze zijn vooral bezig met lapmiddelen voor problemen, maar niet met beleid dat echt gericht is op de toekomst.”
April 2008. Wilders verwijt de premier slecht leiderschap in aanloop naar de uitzending van Fitna en eist daarvoor excuses.
Mei 2008. Naar aanleiding van verantwoordingsdag verwijt Mark Rutte Balkenende een chronisch gebrek aan leiderschap.
September 2009. Rutte: “U praat over visies en toekomst, maar u vult niets in“, Pechtold: “Balkenende gaf al zeven jaar „college” over normen en waarden, maar dat ging altijd over anderen, nooit over hemzelf.”
November 2009. Pechtold: “Drie jaar lang heeft de premier de tijd gehad voor keuzes. Maar we kregen mager management en labiel leiderschap.”
Januari 2010. Wilders concludeert na het verschijnen van het rapport Davids dat Balkenende moet opstappen, omdat uit het rapport opnieuw een “groot gebrek aan leiderschap” blijkt. Niets nieuws want “dat Balkenende een gebrek aan leiderschap toont, wisten we al“.
Eind februari 2010 maakt ’t NRC onder de titel ‘Visionair zonder gezag’, de balans op van het leiderschap van Balkenende. Rutte heeft het daarin over “zijn ruggegraatloosheid“, Wilders uitspraak “de slechtste premier sinds de Tweede Wereldoorlog” wordt geciteerd en Pechtold concludeert in het stuk: “Hij faalt op alle fronten“.

Aangezien een coalitie zonder de VVD bijna niet denkbaar zal zijn, is het goed Mark Rutte nog even iets uitgebreider het woord te geven over het leiderschap van onze MP. Uit een Vrij Nederland interview van afgelopen november:

Balkenende is boos dat u hem telkens gebrek aan leiderschap verwijt.

En dan valt hij tegen?
‘Dat valt hij echt tegen.’

De komende coalitiebesprekingen worden uitermate ingewikkeld, omdat met vier partijen geregeerd zal moeten worden, of met een minderheidskabinet. Dat vereist een minister-president die flexibel en wendbaar is en zich in anderen kan verplaatsen. Bovendien heeft hij of zij argumentatieve en retorische gaven nodig om weloverwogen bezuinigingsbesluiten te nemen en die ook nog eens voor iedereen begrijpbaar voor het voetlicht te brengen.

Daarom zou de parlementaire pers Pechtold, Wilders en Rutte, de volgende vraag eens moeten voorleggen: Jarenlang heeft u kritiek op het leiderschap van Balkenende gehad. We begrijpen dat u een coalitie met het CDA open houdt. Maar sluit u uit – met die kritiek in uw achterhoofd en in het vooruitzicht een ingewikkelde volgende kabinetsperiode – dat een kabinet waar uw partij deel van uitmaakt door Balkenende geleid zal worden?

Daarop is één antwoord mogelijk en als ze dat ook geven heeft de CDA-top iets om over na te denken.

Dat Balkenende niet de volgende minister-president kan zijn volgde zelfs uit z’n eigen woorden in het slotdebat op 3 maart: “Als je het hebt over leiderschap dan heb je één ding nodig en dat is vertrouwen over en weer om inhoudelijk voortgang te boeken in dit land.” Gezagsgetrouw als christen-democraten altijd zijn moeten ze dat maar van hun leider aannemen.