Vormen van angst

COLUMN - Na drie schietpartijen in twee maanden, die tezamen twee doden en vier gewonden hebben berokkend, is er onrust op Wittenburg. Niet dat je dat meteen in het dagelijks leven merkt: er lopen als vanouds mensen over straat, de kassières bij de lokale supermarkt zijn vriendelijk als altijd, er hangen wat jongeren rond, de lichten in het buurtcentrum zijn aan.

Maar nu staat er elke dag en avond een politiebus op het plein, surveilleren er agenten te voet en te fiets, is er camerabewaking die registreert wie ons schiereiland op- en afgaat. Wanneer iemand op straat ineens luidkeels iets roept, verstarren sommige mensen van schrik. En zodra je buurtgenoten spreekt, gaat het er meteen over: hoe ben jij eronder, wat denk jij dat er nodig is? Komt het weer goed met onze buurt?

Wat me frappeert, is hoe uiteenlopend de zorgen, angsten en oplossingen zijn die mensen te berde brengen – en hoe rechtstreeks die te relateren zijn aan hun eigen positie en opvattingen. Een praatgrage straatgenoot die niet alles op een rijtje heeft, gooit alles op kleur en afkomst, en moppert dat “blanke mensen – ja want wit mag je tegenwoordig niet meer zeggen – het óók niet makkelijk hebben”, en wordt bozig wanneer iemand na een stille, koude wacht op het plein oppert ter opwarming even koffie te gaan drinken in het buurtcentrum: “Ja, Cohen dacht óók al dat je daar wat aan had!!”

Een toch al nerveuze buurvrouw is op slag een stuk nerveuzer geworden. De lieve mevrouw die vaak over straat zwerft – ze is licht dementerend – loopt trouw alle buurtbijeenkomsten af maar vindt die geloof ik vooral enorm gezellig: zo ziet ze weer eens andere gezichten. Buren met koopwoningen zijn benauwd dat hun huis in waarde is gedaald, nu de reputatie van de buurt keldert. Anderen zijn als de dood dat de gemeente preventief fouilleren wil invoeren, omdat jongeren dan geheid vrezen dat daar etnische profilering aan te pas zal komen. Sommige mensen zijn mogelijk bang dat anderen uit de school klappen of ze verlinken. En de buurtwerker bepleit meer jongerenwerk.

Anders gezegd: dit drama bevestigt iedereen – ook mij, dat snap ik ook wel – in wat ze al langer dachten, hoopten of vreesden.

Maar de reactie die in mijn hoofd blijft spoken, is die van de Marokkaans-Nederlandse buurvrouw uit het portiek hiernaast. Een van de gewonden van twee maanden terug kwam geregeld bij haar zoons over de vloer, en sindsdien kent ze geen rust meer. Ze heeft haar oudste zoon inmiddels buiten de stad ondergebracht, en controleert haar jongste telefonisch elk moment dat-ie onder haar vleugels vandaan is: “Waar ben je nu? Wat doe je? Wanneer kom je thuis?”

Ze vreest voor haar eigen kinderen. Sterker: ze is elke ochtend, wanneer ze haar huis verlaat om naar haar werk te gaan, bang dat ook zij wordt opgewacht door een onverlaat met een automatisch geweer.

Mijn abstracte zorg om de buurt en haar kinderen delft daarbij het onderspit.

Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.