Voordringen loont

COLUMN - Uber verhoogt de ritprijs als er meer vraag is. Ze zouden ook de ritprijs kunnen verhogen als je telefoon bijna leeg is (ja, dat kunnen ze zien). Maar er is nog een variant denkbaar: Uber zou je andere klanten kunnen laten ‘uitkopen’ om eerder aan de beurt te zijn.

Deze gedachte is uitgewerkt en getest door twee Amsterdamse economen.

Proefpersonen die in de rij stonden bij het lab kregen de optie om geld te bieden om van plaats te ruilen met iemand vóór hen. De onderzoekers laten zien dat de rij daar efficiënter van wordt.

Het eerste ruilmechanisme functioneerde als volgt: de proefpersoon die aan kwam lopen mocht aan de personen vóór haar een bod doen, achteraan beginnend. Iedereen die al in de rij stond kon zijn ‘reserveringsprijs’ opgeven, de prijs waarvoor hij bereid was weer achteraan te sluiten. Als het bod van de nieuwkomer hoger was dan de reserveringsprijs van iemand voor haar, ruilden de twee van plaats.

Bij het tweede mechanisme, het verdeelmechanisme, mocht iedereen op de eerste plaats bieden. Als er een nieuwe proefpersoon aan de beurt was, schoof de persoon met het hoogste bod naar plaats 1 en werd het geld eerlijk verdeeld onder de achterblijvers. Het nadeel van dit mechanisme is dat je je positie in de rij niet kunt ‘verdedigen’; stel dat je haast hebt en bijna aan de beurt bent, dan kan er een rijke nieuwkomer je uitkopen.

Toch hadden de proefpersonen een voorkeur voor het tweede mechanisme en vonden ze dat eerlijker. Maar was dat ook de variant die vaker tot een efficiënte uitkomst leidde? Dat werd onderzocht door mensen niet fysiek in de rij te laten staan, maar ze via de computer verschillende prijzen te laten betalen voor het in de rij staan (om uiteindelijk een beloning op te mogen halen). Op die manier konden de onderzoekers zelf bepalen voor wie het duurder was om in de rij te staan, oftewel wie er meer haast had. Inderdaad bleek het verdeelmechanisme hier tot een efficiëntere rij te leiden dan het ruilmechanisme.

Zou Uber met dit mechanisme echt de service kunnen verhogen? Het is de vraag of klanten zo’n biedsysteem als eerlijk ervaren, ookal noemen economen het efficiënt. Bovendien laat het onderzoek buiten beschouwing dat er mensen zijn die dolgraag geld willen verdienen met in de rij staan en zich uit laten kopen. Om dat te voorkomen zou Uber een minimumritprijs kunnen afdwingen wanneer je een taxi aanvraagt. Toch denk ik dat Uber eerder je batterijstatus zou gebruiken om de prijs te bepalen, dan je te vragen of je een bod wil doen om sneller een rit te krijgen.