Verkiezingen: Gebukt onder Domheid

Hieronder een gastbijdrage van oud-redacteur Caprio.

Vlak voor de verkiezingen lijkt de gevestigde orde de sociale status quo van de laatste vijftig jaar in Nederland te herstellen. Dat is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk, aangezien Nederland zich in onrustig vaarwater bevond de laatste tien jaar. De moorden op Theo van Gogh en Pim Fortuyn zette de politieke verhoudingen op zijn kop. Wilders profiteerde van grote etnische spanningen tussen de blanke autochtone middenklasse en ontevreden jongeren van Marokkaanse afkomst uit de onderklasse, die weliswaar geboren en getogen zijn in Nederland maar niet doorstromen naar die middenklasse. Bovendien zitten we nog midden in de grootste economische crisis van na de oorlog, waarin banken van nationale trots, vlaggenschepen van de Nederlandse economie, ten onder gingen en de overheid met ongekende sommen publiek geld de economie moest behoeden voor de totale ondergang. De politieke discussie vlak voor de verkiezingen gaat vooral over persoonlijkheden en de economie. Hamvraag is: hoeveel gaat wie waar bezuinigen? Zelfs socialisten twijfelen niet aan de economische noodzaak van bezuinigingen: het Salonfähige PvdA, de groene tak van GroenLinks, noch de nationaal populisten van de SP. Dat zou elk gewoon mens moeten verbazen, temeer omdat zij wel allemaal de juiste analyses van de financiële crisis maakten.

De schuld van de crisis ligt onomstotelijk bij de Amerikaanse beleggers die risicovolle hypotheken verkochten met de verwachting dat de huizenprijzen eindeloos door zouden stijgen, waarbij de groei verdere groei kunstmatig aandreef. De Europese banken, de pensioenfondsen en de private belegger zagen gouden bergen en klommen in diezelfde wolken van de risicovolle hypotheken, erin geluisd door dezelfde Amerikaanse bedrijven die deze zogenaamde subprime leningen bedacht hadden. Wat volgden waren lokale woekeraars en nietsontziende geldwolven van eigen bodem zoals Dirk Scheringa van DSB en Rijkman Groenink van ABN Amro. Vervolgens gingen de oorspronkelijke Amerikaanse beleggers juist speculeren op het falen van de leningen die ze verkochten. Dat deden ze door middel van default swaps (verzekeringen tegen een faillissement) van de hypotheken die zij bedacht hadden en verkochten deze daarbij door aan de Europeanen, waaronder de ABN Amro, Fortis en het ABP pensioenfonds.

Toen de banken ineenstortten kon de overheid, deze dienende lakei van de kiezer, niets anders doen dan ingrijpen, heette het. De banken waren ‘Too Big to Fail’. Daarbij kocht de Nederlandse staat de aandelen van de banken braaf tegen een prijs die ruim boven de werkelijke waarde van de onderneming lag, en om de praktisch failliete banken in leven te houden werden bovendien deze ‘waardeloze’ en risicovolle hypotheken in de inboedel doorverkocht tegen een fractie van de prijs met daarbij risico garanties voor de belegger (nota bene de belegger die ze uitvond, doorverkocht en onderuit schopte), terwijl er ook nog een kapitaal injectie volgde om de uitgemagerde banken van nieuwe cash te voorzien. Allemaal noodzakelijk zei huisvader Bos. Bos bleek opeens een held met daadkracht geheel tegen zijn twijfelachtige natuur in, die met zijn vinger het gat in de fiscale dijk Nederlandse burgers voor een grotere ramp behoedde.

In werkelijkheid is dat ook een verzonnen Amerikaans verhaal dat echter klakkeloos door kapitalisten overal ter wereld werd overgenomen. Misschien was de financiële wereld bevangen door angst, schaamte, wellicht kwade wil, of misschien wel simpelweg stupiditeit. De beleggers die de schuld waren van de crisis (lees: zich walgelijk verrijkten aan dit doorgedraaide en doordraaiende pyramide spel op toekomstige waardevermeerdering) werden inmiddels door de crisis alleen nog maar rijker omdat zij door te speculeren op het falen van de subprime leningen, bij dat falen alleen maar meer geld verdienden. En terwijl de overheden ingrepen en de falende leningen tegen een fractie doorverkochten aan private equity firms met garantie en dus zonder werkelijk risico, werd het belastinggeld in de banken gepompt. Maar in plaats van dat geld uit te geven aan leningen voor lopende rekeningen van bedrijven, private leningen of andere economisch nuttige activiteiten die de economie draaiende houden, hielden de banken het geld in kas om de rente verder op te drijven terwijl de economie onder hun ogen inkromp.

Met die hogere rente konden dezelfde grootkapitalisten opnieuw meer geld verdienen, en zo dreven zij de woekerwinsten van het grootkapitaal hoger en hoger in een speculatieve spiraal waarin de rest van de economie werd meegezogen. Overheden kwamen door uitgaven en economische krimp in het nauw, de rente op kapitaal daardoor liep verder op, regeringen sloten nieuwe leningen af middels bonds tegen hogere rentes om hun korte termijn schulden te betalen, die opnieuw de beleggers verrijkten. Maar van de koude kermis zijn we dan nog niet thuis. Diezelfde beleggers speculeren nu doodleuk op default swaps van diezelfde overheden die zij geld leenden in een voortdurend speculatie spel van kopen, bundelen, doorverkopen, verzekeren, tegenbieden en onderbieden.

Het is bijna niet voor te stellen voor normale kiezers om wat voor bedragen het hierbij gaat en hoe snel financiële producten uitgevonden, gekocht en doorverkocht worden, om dan weer uit elkaar te vallen, waarbij elke seconde, elke minuut, fictieve honderden miljoenen als hete lucht via banknummers door computers overal ter wereld schieten, waarvan de winst slechts door een fractie van de bevolking wordt afgeroomd.

De Griekse socialisten zijn een laatste bolwerk in Europa dat nog bereid is letterlijk te vechten tegen de invloed van het groot kapitaal, de instituties die zij beheersen en dat alsmaar meer kapitaal accumuleert, meer burgers ondergeschikt maakt aan het grote spel van het geld. De gewone Griek is een van de weinigen Europeanen die zich niet in de luren laat leggen, weliswaar ten koste van de eigen overheid en overige Europeanen, maar ook nu lijkt Griekenland, nota bene door Europa gedwongen, in de armen van het Amerikaanse IMF gedrukt te worden, waarbij Europa zichzelf uitverkoopt aan het Amerikaanse financiële imperium.

De kapitaal accumulatie gebeurt niet in de eerste plaats of voornamelijk via het vervangen van handenarbeid door machines zoals in het klassiek Marxisme, het automatiseren van arbeidsprocessen door computers en robots, of door het verplaatsen van productie naar lage lonen landen maar vooral en voornamelijk door het lenen op de toekomst oftewel de speculatie op vooruitgeschoven waardevermeerdering, en het afwentelen van de prijs daarvan op de belastingbetaler. De ‘Verelendung’ of Verarming van de arbeider en accumulatie van het kapitaal is betaald met publiek geld dat uit de zakken wordt geklopt van werknemers en kleine zelfstandigen, met als gevolg enorme overheidstekorten die afgewenteld gaan worden op de kleine en midden inkomens.

De kapitalisten willen ons nu doen geloven dat er maar een remedie bestaat tegen de gevolgen van deze speculatie crisis: bezuinigen! We kunnen zogenaamd niet anders, iedereen en alles moet inleveren, dat zijn nu eenmaal de logische wetten van de markt en de Euro. Er gaat gekort worden op lonen, onderwijs, zorg en andere sociale diensten en het is onvermijdelijk dat arbeidsplaatsen verdwijnen en naar lage lonen landen worden verplaatst, want de honger van het kapitaal moet worden gevoed. En als je twijfelt misschien, er is altijd wel iets om nog banger voor te zijn, altijd NOG een groter doembeeld, dat je hart doet overslaan, en dus zijn offers onvermijdelijk. We geloven het allemaal.

Ongeacht hoe slim je denkt te zijn, hoeveel eigenwaarde en vertrouwen je ook uit je baan haalt, en of je meent de markt de baas te zijn met je klein goed en aandelenpakket, je eigen huis of je nieuwe auto, die je allemaal bang bent te verliezen als je niet doet wat noodzakelijk is, omdat je anders je baan kwijtraakt, waar je pas ECHT bang voor moet zijn is de macht van het grootkapitaal. In dat water zwem je ergens: de grote processen van de lange termijn, beheerst door de golven en stromen veroorzaakt door speculanten en private equity funds die via onzichtbare kanalen geld heen en weer sluizen van en naar vaag gecontroleerde ondernemingen, minderheidsbelangen, internationaal opererende slechts op papier bestaande bedrijfjes die eenvoudig belasting ontduiken door shell-ondernemingen in hoofdsteden met vriendelijke belastingklimaten zoals in Nederland. De golven van de onvermijdelijkheid, waarin je alleen je hoofd boven water houdt als je met de stroom meezwemt. Waarin je jezelf soms afvraagt of er echt geen andere mogelijkheid bestaat, maar dat je er al geen meer kunt bedenken, je moet bang zijn dat je het al niet meer weet.

Waar mensen bang voor moeten zijn is dat de gewone werknemer 30 tot 40 procent belasting betaalt over zijn loon, daar net mee op vakantie kan voor twee weken, terwijl de rijken -het koningshuis en de moeder des vaderlands niet uitgezonderd – hun sociale plichten ontduiken, geld wegsluizen via postbus adressen op eilandjes zoals Curacao of via de geheimzinnige banken in Zwitserland en die je als een marionet in hun grotere toneelspel laten figureren, terwijl je onderdanig aan hun pijpen hangt. Mensen moeten bang zijn dat zij de grootste lasten dragen met de kleinste inkomens terwijl anderen met de breedste schouders en vetste buiken de grootste lusten weg torsen. Waar je bang voor moet zijn, is dat iedereen doet alsof het niet anders kan, dat je gebukt gaat onder de domheid dat je er zelfs niet meer bij nadenkt als er weer 40 procent van je loont automatisch ingehouden wordt, dat het grootkapitaal zich in een deuk lacht als straks bij de verkiezingen alles bij het oude blijft en dezelfde status quo doorregeert die altijd maar een god heeft gediend, Mammon, de god van het grote geld. Je moet bang zijn dat je te laf bent om terug te slaan, om te zeggen dat genoeg genoeg is, en dat je je hele leven verder slijt als een kleine man die de druiven fijn stampt voor de grote heren aan hun wellustige banketten.