Politici en bestuurders hebben in de campagne de neiging de feiten nogal te overdrijven. Bijvoorbeeld als het om vergrijzing en arbeidsparticipatie gaat, schrijft socioloog en loopbaancoach Mirjam Gaasterland.
Op woensdagavond spraken demissionair minister Edith Schippers (VVD), Fleur Agema (nr. 2 PVV), Mona Keijzer (nr. 2 CDA) en Renske Leijten (nr. 2 SP) in Nieuwsuur over de zorg. “Nu doet u het weer … ” dacht ik. Weer werd alarm geslagen over de toenemende vergrijzing die ervoor zorgt dat de kosten van de zorg in Nederland de pan uitrijzen. Het groeiend aantal gepensioneerden ten opzichte van het aantal werkenden werd als zorgwekkend gepresenteerd. De factcheck corrigeerde Schippers: er zijn niet vier maar drie werkenden op één 65-plusser. Volgens berekeningen van het FD werkten er in 2001 nog 2,7 mensen per pensioengerechtigde tegen 2,3 in 2011.
Zou het niet reëel zijn om naar de totale demografische druk te kijken en de feiten echt laten spreken? De totale demografische druk is in de periode 1950 – 2011 gedaald van 81,9% tot 64,2%. De groene druk is als gevolg van het teruglopend geboortecijfer sterk gedaald. Terwijl in 1950 tegenover ieder kind/ oudere 1,2 werkende stond, was dit in 2011 1,6 werkende. De arbeidsparticipatie is in deze periode gestegen van 39% naar 47%. Er is dus weinig aanleiding voor paniekverhalen.
Vals spelen
Dit betekent niet dat er geen reden is om kritisch naar het beleid te kijken. Het aantal ouderen groeit en het aantal jaren dat zij kampen met chronische ziekten stijgt. Maar ik vraag me af in hoeverre dit te maken heeft met de aandacht voor preventieve screening. Leeftijdgenoten (ik ben 61) kijken me verbaasd aan als ik zeg dat ik geen medicijnen gebruik. Ik vertel er wel bij dat ik ‘vals speel’ omdat ik mij nog nooit heb laten onderzoeken op cholesterol, botontkalking of andere mogelijk chronische kwalen.
En de stijgende kosten van de AWBZ? Ik ben zo benieuwd naar een onderzoek dat niet alles op één hoop veegt. Wat is er uit andere potjes de afgelopen tien jaar onder de AWBZ geschoven. Waar zit de stijging? In overhead, personeelskosten, reclame, patiëntvriendelijker uitstraling, nieuwe technieken? Wat is het percentage dat naar directe patiëntenzorg gaat en hoe hard is dat gestegen? Bij het ministerie zou dat toch bekend moeten zijn. Maar we krijgen alleen de totale stijging gepresenteerd.
Langer door werken
Dit betekent ook niet dat het niet goed is om langer door te werken. En dit gebeurt ook massaal. Terwijl in de jaren ’90 de werknemers nog massaal met de VUT gingen tussen 55 en 60 jaar, is het nu vanzelfsprekend dat iedereen doorwerkt tot zijn 65e. De groep die al is uitgetreden, gaat niet opnieuw aan het werk maar de zestigers van nu werken door. De vrouwen maken op dit punt nog een inhaalslag. Tot 2020 is dit effect nog merkbaar met een stijging van het aantal mensen dat wil werken. De vraag is of de economie zich zo herstelt dat het werk er ook is. Voorlopig lijkt er weinig reden tot optimisme.
Recent gaf minister Kamp als antwoord op vragen van de PVV over mogelijke verdringing op de arbeidsmarkt waardoor jongeren minder gemakkelijk aan het werk komen, dat een groter arbeidsaanbod tot meer werk en meer welvaart leidt. Ik ken de context van vraag en antwoord niet precies meer, maar dit lijkt wel heel gemakkelijk. Als de principes van de markt hier zouden werken dan zou het groter aanbod van werknemers leiden tot een prijsdaling voor arbeid. Het lijkt me niet dat dit is wat minister Kamp bedoelde.
Het gevaar van alle aandacht voor de grijze druk is dat het psychologische draagvlak voor de verzorgingsstaat wordt ondermijnd. Het versterkt het gevoel van werkenden dat zij ‘al die ouderen’ moeten onderhouden en geeft ouderen het gevoel dat zij alleen nog maar tot last zijn. Terwijl de ouderen toch hun aandeel hebben geleverd aan de welvaart van de volgende generaties.
Mirjam Gaasterland is te vinden op Twitter.
Foto: Flickr / verbeeldingskr8
Reacties (6)
Het gevaar van alle aandacht voor de grijze druk is dat het psychologische draagvlak voor de verzorgingsstaat wordt ondermijnd. Het versterkt het gevoel van werkenden dat zij ‘al die ouderen’ moeten onderhouden en geeft ouderen het gevoel dat zij alleen nog maar tot last zijn
Ik denk dat dat niet komt door ‘het betalen’ voor ouderen maar doordat de rol van ouderen in de samenleving is verandert, vroeger zorgen de ouderen voor de kinderen van de werkenden (indien de gezondheid dit toeliet), tegenwoordig gaan veel ouderen een half jaar overwinteren of trekken er 3 x per jaar met de caravan er op uit.
Ik denk dat je het in die hoek moet zoeken, ouderen doen steeds vaker na hun pensioen waar ze zelf zin in hebben en dat straalt dus af op de jongere generatie die ook steeds meer doet waar ze zelf zin in heeft, in dat opzicht heeft de financieele onafhankelijkheid van ouderen dus voor een steeds grotere twee spalt gezorgt in de maatschappij.
Wil je dus een grotere saamhorigheid in de maatschappij hebben waarbij beide groepen oog hebben voor elkaars belangen dan zal de financieele verbondenheid tussen die 2 groepen moeten vergroten anders zullen deze groepen steeds verder uit elkaar drijven met als (mijn inziens) absolute dieptepunt dat zoiets als de partij voor de ouderen nodig is.
“Ik denk dat je het in die hoek moet zoeken, ouderen doen steeds vaker na hun pensioen waar ze zelf zin in hebben ”
Dat was ook het idee van pensioen, je hoeft niet meer te werken en krijgt toch geld.
Voor zover er voldoende pensioen is opgebouwd, kun je dus inderdaad doen wat je wilt, zo lang de gezondheid dat toelaat.
Ik vraag me af wat er gezocht moet worden, toezicht op gepensioneerden ?
Laten we er van uitgaan dat de meeste gepensioneerden tijdens hun leven genoeg premie hebben betaald om een royaal of karig pensioen te financieren.
Bekijk vervolgens de ziektekosten:
De meeste mensen hebben tegen de tijd dat ze dood gaan de hoogste ziektekosten.
Naar mijn idee zijn die kosten niet hoger voor een 70 jarige die de pijp uit gaat dan van een 90 jarige die zijn of haar laatste adem gaat uitblazen.
De extra kosten zijn i.v.m. de vergrijzing zijn m.i.hoofdzakelijk voor de pensioenfondsen.
Wat betreft de gezondheidskosten:
Flikker alle overbodige managers de straat op, of school ze om tot handen aan het bed.
Weg met de particuliere ziektekostenverzekering (de winst gaat niet naar de premie betaler)
Herstel het “ouderwetse” ziekenfonds, maar met inkomensafhankelijke premie (zonder bovengrens). Schaf meteen die administratief ingewikkelde eigen bijdrage af (die kosten kunnen wel in de totaalpremie worden ingecalculeerd)
Gaat mij wat geld kosten, maar wat is er mis met solidariteit?
Tenzij je natuurlijk tot de rechtse kliek behoord.
Je kan dan wel de grijze en groene druk bij elkaar tellen, maar dat is niet goed te vergelijken: kinderen kosten de overheid heel veel minder dat bejaarden. Wij gaan naar een een stijging van 2 miljoen 65-plussers. Vooral het aantal 80+ stijgt enorm. Het probleem zit hem niet alleen in de AOW, maar vooral in de zorgkosten: die verdubbelen naar 140 miljoen de komende jaren. Onbetaalbaar.
Als het zo weinig zou zijn is er geen probleem!
Ik zie weer nergens dat het geld van de pensioenfondsen is opgebracht door werknemers en werkgevers, het laatste deel als onderdeel van de arbeidsovereenkomst.
Wat pensioenfondsen betalen kost dus niemand iets.
Hoe het mogelijk is dat medicijnen van een 700.000 per jaar worden gegeven zonder dat duidelijk is dat die iets uithalen, verbijstert mij.
Hoe kan het dat een minister daar niets van lijkt te weten ?
En waarom wordt er zo moeilijk gedaan over euthanasie ?; dè oplossing.
En inderdaad, als men naar een maatschappij wil zoals bij de Polynesiers, of de Eskimo’s, dan kan dat.
De Polynesiers joegen ouderen de palmbomen in, en schudden er dan aan, wie viel was geen last meer.
Eskimo’s lieten ze doodvriezen.
Jongeren lijken te denken dat ze nooit oud zullen zijn.