ANALYSE - Een gastbijdrage van Frans Kuijpers, eerder verschenen op zijn weblog ‘Ballonnendoorprikker’.
Wat is terrorisme? En wat is een terroristische organisatie? Twee interessante vragen. Ik stel die vragen omdat minister van Justitie en Veiligheid, David van Weel, het Wetsvoorstel strafbaarstelling verheerlijking van terrorisme en openbare steun aan terroristische organisaties ter consultatie heeft gelegd. Nog tot 16 augustus 2025 kun je je zienswijze op dit wetsvoorstel geven. Bij het lezen van het wetsvoorstel en de memorie van toelichting erbij kwamen die vragen bij mij op. En als een wetsvoorstel met die naam dergelijke vragen oproept, dan klopt er, naar mijn mening, iets niet.
Voor eenieder die het niet weet: In het proces om te komen tot een nieuwe wet wordt er sinds een aantal jaren een internetconsultatie gehouden. Via die consultatie kan eenieder zijn steun, bezwaren op- en aanmerkingen over beoogde wetsvoorstellen geven. Die consultatie vindt plaats voordat de regering het wetsvoorstel door de regering wordt vastgesteld en naar de Tweede Kamer wordt gestuurd. Terug naar de inhoud.
Dat is terrorisme en het wetsvoorstel van Van Weel. Het wetsvoorstel wijzigt het Wetboek van strafrecht. Het voegt er de artikelen 132 a,b en c en 138 b,c en d aan toe. Artikelen die het ‘verheerlijken van’ en ‘steun betuigen aan’ een terroristisch misdrijf of een terroristische organisatie strafbaar stellen. Word je er schuldig aan bevonden dan kun je maximaal drie jaar achter de tralies verdwijnen.
Laat ik beginnen bij het begin. De eerste zin van de memorie van toelichting: “Terrorisme vormt een bedreiging voor de democratische wereld en daarmee ook voor de Nederlandse samenleving.” [1] Dit is onzin. Terrorisme is geen bedreiging voor een democratische samenleving. In haar DWDD college van 12 maart 2016 noemde terrorisme expert Beatrice de Graaf terroristen ‘early adapters’, ze zijn snel met nieuwe technieken en ontwikkelingen. Maar ook de ‘klunzen en de losers van de geschiedenis’ die liever een shortcut nemen dan gebruik te maken van de trage molens van de democratische besluitvormingsprocessen’. Terroristen zijn geen existentiële bedreiging voor onze open, inclusieve samenleving. Sterker, die inclusieve samenleving is volgens haar het beste wapen tegen iedere vorm van terrorisme. Nederlands grootste voetballer aller tijden, Johan Cruijff deed een legendarische uitspraak over Italië als voetballand en Italiaanse clubs: “Ze kennen niet van je winnen, maar jij ken wel van ze verliezen.” Met mensen die zich van terrorisme bedienen is het precies hetzelfde Ze kunnen niet winnen maar jij kunt wel van ze verliezen. Verliezen door je eigen kracht te verzwakken en dat is waar dit voorstel aan bijdraagt. Het draagt eraan bij omdat het een slecht en overbodig voorstel is en angst aanwakkert. En angst is, zoals het spreekwoord zegt, een slechte raadgever.
Dat er: “ Verschillende bewegingen met radicale ideologieën, die omverwerping van onze democratische rechtsstaat nastreven … aan kracht gewonnen,”[2] hebben, wil ik best geloven. En dat rapportages van de Nationaal coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV): “laten zien dat terroristische denkbeelden op steeds grotere schaal openlijk worden uitgedragen en dat met name jongeren zich gevoelig tonen voor die denkbeelden en zich kunnen ontwikkelen van sympathisant tot aanhanger van dat gedachtegoed,” wil ik best geloven. Deze ideeën verdwijnen echter niet door de aanhangers ervan maximaal drie jaar in de cel te stoppen. Rosa Parks liet zich bij haar ‘radicale daad’, het niet opstaan voor een blanke, die was gebaseerd op haar ‘radicale ideologie’ niet afschrikken door een eventuele gevangenisstraf. Het bestraffen van slechte ideeën is de verkeerde manier. Slechte ideeën bestrijd je door goede ideeën in de praktijk te brengen en door te laten zien dat de slechte ideeën tot slechte resultaten leiden. Dit wetsvoorstel is een slecht idee.
Een slecht idee om meerdere redenen. Zo wordt in het wetsvoorstel nergens duidelijk gemaakt wat terrorisme is. Het wetsvoorstel en ook de 24 pagina’s van de memorie van toelichting, bevatten geen definitie van terrorisme. Het Wetboek van strafrecht dat met dit artikel wordt gewijzigd, ook niet. Daarin wordt wel iets geregeld over het financieren van terrorisme (Titel XXXI) maar het bevat geen definitie van terrorisme. Ook de Wet coördinatie terrorismebestrijding en nationale veiligheid bevat geen definitie van dat wat er volgens deze wet bestreden moet worden. Wat mag ik, als minister Van Weel zijn zin krijgt, niet meer verheerlijken? Welke organisaties mag ik steunen? Dat wordt niet duidelijk gemaakt. Dit wetsvoorstel laat dat in het ongewisse. Dat is nogal cruciaal want wat voor de een een terrorist is, is voor de ander een legitiem verzetsstrijder.
Na lang zoeken vond ik op de site van de NCTV een definitie van terrorisme: “ Het uit ideologische motieven (voorbereiden van het) plegen van op mensenlevens gericht geweld, of het veroorzaken van maatschappij-ontwrichtende schade, met als doel (een deel van) de bevolking ernstige vrees aan te jagen, maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen en/of politieke besluitvorming te beïnvloeden.” Maar, zoals ik hiervoor liet zien, heeft deze definitie geen wettelijke grondslag. Het is, zoals de NCTV het schrijft, een definitie: “gebruikt in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland. Het gaat hierbij niet om definities in juridische zin maar werkdefinities.” Bovendien een bijzondere definitie. Niet het deel voor wat betreft het plegen van op mensenlevens gericht geweld. Dat is duidelijk. Dat is moord en als je het plant, moord met voorbedachte rade. Daarvoor hoeft het Wetboek van strafrecht niet te worden aangepast. Dat is al strafbaar. Dubieus wordt het als er wordt gesproken over ‘het op ideologische motieven plannen en uitvoeren van acties die maatschappij-ontwrichtende schade veroorzaken’. Want wat is maatschappij-ontwrichtend? Daarover kun je van mening verschillen. Bovendien laat de geschiedenis zien dat maatschappij-ontwrichtende acties aan de basis kunnen staan van ontwikkelingen ten goede. Toen Rosa Parks in de bus niet wilde opstaan voor een blanke was er sprake van ontwrichting van de maatschappij. Zwarte mensen behoorden gewoon hun plaats af te staan aan een blanke. Een staking van NS personeel ontwricht de maatschappij en kan ideologische motieven hebben.
Dit wetsvoorstel en het wettelijk kader waarbinnen dit wetsvoorstel haar beslag moet krijgen is dermate vaag dat, net zoals bij de roep om het demonstratierecht te bepreken waarover ik recentelijk schreef, willekeur in de lucht hangt. Partijen die het demonstratierecht willen beperken hebben allemaal groepen en thema’s voor ogen die in hun ogen hinderlijk zijn en waarvan ze het demonstratierecht willen ontnemen. Als dit wetsvoorstel wordt aangenomen, dan ligt de weg open voor de partijen aan de macht om hun tegenstanders en te criminaliseren en mensen die hun steun betuigen aan deze groep te vervolgen. Benoem ze tot een terroristische organisatie en je kunt de overheidsmacht op ze loslaten. Een organisatie is terroristisch, zo is als er een bindend besluit in het kader van het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid van de Europese Unie is en de minister vervolgens besluit dat er sprake is van een terroristische organisatie. Dan is steun aan die organisatie strafbaar. Zonder een fatsoenlijke definitie van het cruciale begrip terrorisme, is dit een gevaarlijk wetsvoorstel. Gevaarlijk omdat invulling van wat terrorisme dan afhankelijk is van de waan van de dag.
Het is niet alleen gevaarlijk maar vooral ook overbodig. Het ‘verheerlijken’ van terrorisme dat dit voorstel beoogt, is al strafbaar. In de toelichting wordt beschreven hoe we ‘verheerlijken’ moeten verstaan: “Bij verheerlijken gaat het niet alleen om het goedpraten of goedkeuren van een misdrijf, maar het prijzen daarvan, op een zodanige wijze dat mensen daardoor kunnen worden beïnvloed, geïnspireerd of ideologisch rijp gemaakt voor het ondersteunen of – uiteindelijk – deelnemen aan dergelijke misdrijven.”[3] Dit verschilt in niets van opruiing dat op grond van artikel 131 en 132 van het Wetboek van strafrecht al strafbaar is. Het tweede lid van artikel 131 en het derde lid van artikel132 regelt al dat: “indien het strafbare feit waartoe bij geschrift of afbeelding wordt opgeruid een terroristisch misdrijf dan wel een misdrijf ter voorbereiding of vergemakkelijking van een terroristisch misdrijf inhoudt,” de strafmaat kan worden verhoogd. Dit, zoals we zagen, zonder dat het begrip terrorisme is gedefinieerd.
[1] Memorie van toelichting, pagina 1
[2] Idem, pagina 2
[3] Idem, pagina 3
Reacties (19)
Gevaarlijk, vanwege het ontbreken van een duidelijke definitie, en overbodig omdat opruiing al in de strafwet staat. Helemaal mee eens. Wat heeft Van Weel er toe gebracht dit voor te stellen? Ik denk net als bij andere wetsvoorstellen van dit minkukelkabinet: symbolisch een punt maken. Met regeren heeft het weinig te maken.
Er is niets symbolisch aan. Weer een stap richting een totalitaire staat. Het gevecht vooraf voeren. Met deze wet maak je iedereen strafbaar.
En je hoort de argumenten al, ‘zo’n vaart zal het niet lopen ‘ , ‘ Dit is bedoeld om groepen als IS aan te pakken’ , ‘O, dus jij bent voor terrorisme ‘.
echter in de toekomst is het erg handig als je iedereen die niet doet wat je zegt wilt vastzetten.
goede wetten moeten helder en expliciet zijn, en hebben heldere definities.
Dat weten de politici echt wel, dus dit is bewust voorsorteren op dictatuur.
houd mensen dom, beperk toegang tot de rechtspraak, houd ze arm en afhankelijk.
Maak ze bang en ze geven vanzelf hun vrijheid op.
Tja en dan wil je natuurlijk wel kritische stemmen kunnen uitschakelen.
Weet je nog , Rutte had geen visie, maar wilde wel eerst de klus afmaken voordat hij het premierschap over wilde dragen. Wilders is destijds niet voor niets voor zichzelf begonnen, dat was bewust zodat de VVD ‘geen visie’ geaccepteerd zou worden.
good cop bad cop.
En het werkt , zowat iedereen trapt er in.
wat de klus van Rutte is? Een feodale nachtwakers staat realiseren.
[Dat weten de politici echt wel, dus dit is bewust voorsorteren op dictatuur.]
Hmm, ik denk dat je de politici van vandaag de dag heel erg overschat. Als ik zie hoeveel domme, ondoordachte en niet werkende voorstellen ze serieus indienen, en dan verbaasd zijn dat het niet werkt? Het geklungel van Faber, het gedoe met het afschaffen van dat eigen risico.
Ik denk dat je ze zwaar overschat, en dat je nijgt naar complotdenkerij. Ik zie een dom stelletje nietsnutten dat niet te beroerd is om fascistoide neigingen te etaleren als dat toevallig zo uitkomt. Niet een geslepen stelletje hard-core fascisten dat doelbewust afstevent op de dictatoriale heilstaat.
Ik pleit ook vaak voor het toepassen van Hanlon’s razor. Maar dat houdt ook ergens op. Als bewindspersonen aankomen met onzinnige of anti-rechtsstatelijke plannen, worden ze daar uitgebreid op gewezen door hun ambtenaren, door de Raad van State en door externe deskundigen. Als ze al die adviezen welbewust negeren en de plannen toch doorzetten is dat op zijn best kortzichtig electoraal opportunisme en op zijn slechtst kwaadaardige machtspolitiek. Ze stellen hoe dan ook het eigen partijbelang en/of dat van hun achterban boven het algemeen belang, dat ze als bestuurders zouden moeten dienen. En dat is een welbewuste keuze, die je niet alleen maar toe kunt schrijven aan onbenul.
Geen groot complot dat doelbewust afstevent op fascisme, maar wel stug volgehouden gedrag waarmee ze zowel het vertrouwen in de overheid als de rechtsstaat ondermijnen. De politici die dit doen zijn misschien geen kwaadaardige personen, maar het wordt zo langzamerhand wel moeilijk om dit gedrag niet als kwaadaardig te kwalificeren.
geen complot nodig, gewoon een paar denktanks zoals heritage foundation, project for a new American century.
Die zetten de visie neer.
Genoeg useful idiots die vanuit hun ego het werk doen. En wellicht een woordkunstenaar zoals Rutte om de koers vast te houden.
PNAC heeft in 1997 een visie opgesteld, daar wordt de oorlog in de Ukraine al beschreven. Oneindig en noodzakelijk.
Ook de regime change in Iraq overigens.
Gewoon op internet openbare informatie
Dat lijkt me nou weer wel een schoolvoorbeeld van doorgeslagen complotdenken. Dat er ergens in een rapportje van een of andere neoliberale denktank 30 jaar geleden iets werd gezegd over Oekraïne, betekent natuurlijk absoluut niet dat het allemaal zover vooruit is gepland. De toekomst is niet op deze manier te plannen.
Het probleem met radicaal en extreem rechts is niet hun vermogen om decennia vooruit te kijken en te plannen. Het is zo ongeveer het tegenovergestelde waarmee ze de macht proberen te grijpen: schaamteloos opportunisme.
@hans, helder,je hebt het niet opgezocht, niet gelezen maar je oordeelt wel.
Het rapport heeft het namelijk niet over de Ukraine zelf, maar over de regio waar de oneindige oorlog het beste gevoerd kan worden, en de Ukraine ligt in die regio. Het is een visie stuk, geen plan met uitgewerkte stappen.
als je het wel had onderzocht had je gelezen welke personen (o.a. Bush ) er bij betrokken waren. en het document uit 1997 beschrijft akelig goed wat er zou gaan gebeuren. zeker nu we 25 jaar later terug kunnen kijken wat er gebeurd is.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Project_for_the_New_American_Century
https://resistir.info/livros/rebuilding_americas_defenses.pdf
“Of the twenty-five people who signed PNAC’s founding statement of principles, ten went on to serve in the administration of U.S. President George W. Bush, including Dick Cheney, Donald Rumsfeld, and Paul Wolfowitz.[8][9][10][11] Observers such as Irwin Stelzer and Dave Grondin have suggested that the PNAC played a key role in shaping the foreign policy of the Bush Administration, particularly in building support for the Iraq War”
Dus het rapport was nog een stuk minder concreet? Dan is het dus ook nog makkelijker om het als bevestiging te zien van de mening die je toch al had. En voor Rusland om het in hun propaganda te gebruiken.
Ik ben op de hoogte van het bestaan van de neoconservatieve ideologie, en van de grote invloed daarvan op de Amerikaanse politiek in de afgelopen 40, 50 jaar. (En op de politiek elders, als zou je bijvoorbeeld in Europa eerder van neoliberalisme dan van neoconservatisme moeten spreken. Tot een jaar of wat geleden, tenminste.) Maar dat betekent nog steeds niet dat het een groot, al decennia vooruitgepland complot is. Nogmaals, zo werkt de wereld niet. En dat is nou juist iets wat die neocons heel goed snappen. Je zet de politiek niet naar je hand door alles tot in detail te plannen, maar juist door schaamteloos opportunistisch in te spelen op wat er gebeurt.
Overigens heb ik wel gezocht naar het document waar je het over had in #1.6: een visie van PNAC waarin de oorlog in Oekraïne al wordt beschreven. Ik kon zo’n document niet vinden en ik begrijp nu waarom. Het bestaat helemaal niet.
Hans, je valt door de mand. mijn post heeft de directe link naar het document. In pdf formaat.
je roeptoetert er dus lekker populistisch op los.
Aangezien het een behoorlijk document is en je mijn reactie al niet eens leest verwacht ik niet dat je het ooit gaat begrijpen.
Het valt op dat je reactie telkens op de eerste zin/alinea baseert en blijkbaar nooit verder leest.
“.Je zet de politiek niet naar je hand door alles tot in detail te plannen, maar juist door schaamteloos opportunistisch in te spelen op wat er gebeurt”
EXACT, maar wel met een einddoel/visie waar je naar toe wilt.
En dat is wat die denktanks doen.
Dank dat je onbewust bevestigd wat ik stelde in mijn eerste reactie.
@1.11
Er staat helemaal geen link in #1.6. Wel in #1.8, maar toen had je zelf al toegegeven dat dat rapport waar de oorlog in Oekraïne wordt beschreven helemaal niet bestaat. Maar dat het veel minder concreet is. Dus toen hoefde ik dat niet meer zelf te constateren.
Hier laat ik het bij.
Het lijkt me vrij evident dat dit wetsvoorstel zich in eerste plaats richt op de pro-Palestijnse beweging. Er is al langer maatschappelijk gekrakeel over organisaties als Samidoun, die op universiteiten bijeenkomsten houden.
Zulke organisaties zien elke vorm van verzet – ook gewelddadig verzet – tegen de Israëlische bezetting als gerechtvaardigd. Dan wordt de grens met het rechtvaardigen van terreur natuurlijk dun. Want was de terreuractie van Hamas op oktober 7 dan ook een vorm van legitiem verzet, of toch gewoon een moordpartij?
Ik kan me trouwens best voorstellen dat dit er vanuit Palestijns perspectief anders uitziet. Als je zelf de Israëlische bezetting aan den lijve hebt ondervonden – inclusief vernederingen, vernielingen, ontvoeringen, martelingen, verminkingen en moordpartijen – dan kan elke vorm van verzet er uit zien als deel van een bevrijdingsstrijd.
Bovendien meten Europese overheden met twee maten: je mag de daden van het IDF wel vergoelijken en verheerlijken. Je mag werven voor de kolonistenbeweging. Allemaal zonder dat de media ophef maken of dat politici een verbod eisen.
Dus ja, willekeur ligt met een dergelijke wet op de loer, of zelfs: voor de hand.
Het past in de trend om de rechtstaat om te vormen tot een dictatuur van de meerderheid. Je mag nog wel steun uitspreken voor extreem geweld, maar alleen als dat geweld doelen dient die door de meerderheid of door de macht worden gesteund.
Het is overigens al de derde poging om zo’n wet in te voeren. De vorige twee kwamen vanuit het CDA: minister Donner in 2005 en de Kamerfractie in 2016. Die partij dacht er toen blijkbaar islamofobe zieltjes mee te kunnen winnen. Beide pogingen zijn gestrand op rechtsstatelijke argumenten.
En dat zal nu weer gebeuren
nee hoor , het slaagt.
Overton window.
men wil van nature samenwerking en een compromis, en beetje bij beetje veranderd het.
Totdat het te laat is.
(Dat is waar PvdA en GL ingetrapt zijn door met de VVD te gaan regeren in Paars en daarna. Ik hoop van harte dat ze dat beseffen en nu daar afstand van gaan nemen. )
Trap niet in de zin, ‘maar het land moet bestuurd worden’ Die wordt altijd gebezigd door rechtse politici om links op te laten schuiven. Nog NOOIT heeft de VVD een van hun principes los gelaten tbv bestuurbaarheid. Maar als links voet bij stukhoudt zijn ze niet constructief, daar zorgen de Telegraaf en consorten wel voor.
Telegraaf was fout in woII en is nooit veranderd.
Slechte (terroristische) ideeën moeten we dus bestrijden door goede ideeën in de praktijk te brengen. Wellicht kunnen we die truc ook toepassen als partijen die aan de macht zijn, het slechte idee krijgen om hun tegenstanders te gaan criminaliseren.
“Terrorisme vormt een bedreiging voor de democratische wereld en daarmee ook voor de Nederlandse samenleving.”
“PVV vormt een bedreiging voor de democratische wereld en daarmee ook voor de Nederlandse samenleving.”
“VVD vormt een bedreiging voor de democratische wereld en daarmee ook voor de Nederlandse samenleving.”