COLUMN - Nadat de jezidi’s in juli 2014 tegen Isis in opstand kwamen, nam de terreurgroep wraak. Ze dreven de jezidi’s naar de berg van Sinjar, waar ze vast kwamen te zitten. Isis nam in de weken daarop zo’n tweeduizend jezidische vrouwen gevangen, die vervolgens als seksslaaf werden gebruikt: als ze niet voor een paar dollar konden worden verkocht, hield Isis ze zelf en werden de vrouwen dagelijks meermalen verkracht door de o zo vrome strijders.
Inmiddels zijn bijna zevenhonderd van deze vrouwen weer op vrije voeten. Sommigen wisten zelf te ontsnappen, de meesten zijn bevrijd door de Koerdische peshmerga. Ze zijn daarna in ziekenhuizen opgelapt.
Je zou denken: die vrouwen zijn gebroken, ze zijn stuk voor stuk hoopjes ellende geworden. Ze hebben hun mannen onthoofd zien worden, hun kinderen zijn hen afgenomen, hun moeders afgeslacht, hun land is onder hun voeten weg geroofd. Tel daar het dagelijks herhaald seksueel misbruik bij op, en er rest je nog bitter weinig.
Maar nee.
Een van hen, Khatoon Khider, benaderde een commandant van de peshmerga. Zij en haar lotgenoten hadden nog nooit gevochten, maar ze stelde voor dat ze een gevechtstraining zouden krijgen. De peshmerga – waar Koerdische vrouwen een vanzelfsprekend onderdeel van vormen – voelde er wel wat voor.
Zo wist Khider haar eigen vrouwenleger te vormen, ‘The Force of the Sun Ladies’ geheten. Honderddrieëntwintig jezidische vrouwen hebben inmiddels hun militaire training afgerond, en vechten nu mee met de peshmerga. De Sun Ladies leverden steun bij de bevrijding van Sinjar in november 2015: ze vochten, ze schoten, ze veegden straten schoon, ze verwijderden explosieven uit gebouwen. Kapitein Khiders vrouwenleger maakt zich momenteel op om samen met de Koerden voor de ontzetting van Mosul te strijden.
Nog eens vijfhonderd vrouwen staan te trappelen om eveneens getraind te worden. In totaal gaat het dan om ruim zeshonderd jezidische vrouwen die de wapens opnemen – oftewel: bijna iedere vrouw die na augustus 2014 uit de klauwen van Isis ontsnapt is.
Mijn mond viel open toen ik het verhaal las. Wat een heldinnen, wat een moed, wat een ongelofelijke veerkracht…! En wat spotten deze vrouwen met alle westerse ideeën over achterstelling van vrouwen in het Midden-Oosten. Voor Khider liggen de zaken simpel: ‘Na alles wat ons is overkomen, zijn we onze angst kwijt. Nu verdedigen we onszelf tegen het kwaad, we verdedigen alle minderheden in de regio. En we willen onze mensen terug.’
Het enige waarvoor de Sun Ladies bang zijn, is dat ze in de confrontatie met Isis hun eigen zonen zullen tegenkomen. De jongetjes van de jezidi zijn inmiddels door de terreurgroep getraind en zullen met pech straks tegenover hun eigen moeders komen te staan.
‘We zullen doen wat nodig is,’ zegt Khider.
De Sun Ladies verdienen ons respect, en al onze steun. Ze verdienen de zon, de maan en de sterren.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (22)
Het blijft een triest verhaal.
Als je alles hebt verloren, inclusief je lichamelijke integriteit, dan lijkt me de stap om je leven op het spel te zetten niet zo groot meer.
Worden deze vrouwen ook door hun stamgenoten afgewezen omdat ze verkracht zijn?
Ook voor IS geldt dus dat je met geweld en onderdrukking je eigen tegenstander creëert.
“En wat spotten deze vrouwen met alle westerse ideeën over achterstelling van vrouwen in het Midden-Oosten.” Deze vrouwen zijn gevangen genomen en als sexslaaf misbruikt, met goedkeuring en onder aansporing van het plaatselijke bewind, hoeveel meer achterstelling kan je als vrouw hebben?
Daarnaast betreft de achterstelling van vrouwen in het Midden Oosten die van moslim vrouwen, niet die van ander geloven als de Jezidi, Christenen en Joden. In Israel doen de vrouwen tenslotte ook gewoon mee in de samenleving en vechten ze ook in het leger.
Wat een leuke woordspeling, die titel…
“stamgenoten “…?
Mijn mond valt open van deze opinie. Vrouwen die verkracht en verhandeld zijn, zijn helden als ze ‘wraak’ willen nemen op de daders?
Het lijkt mij het meest voor de hand liggend. En heeft al niets van doen met heldendom.
Mijn geboortegebrekje brengt mij dichter naar het omgekeerde.
Verkrachting is verschrikkelijk geweld, maar moet het antwoord daarop gewelddadig zijn?
Wat gebeurd is, kan niet meer worden veranderd. Zou wraak het gemakkelijker maken? Zeker als die niet tegen specifieke daders is gericht?
Natuurlijk, vrouwen die wapens hanteren tonen een geemancipeerd profiel in een cultuurgebied, waarin vrouwenemancipatie niet hoog op de agenda staat.
Maar ik zou denken dat het toevoegen aan een spiraal van ouderwets geweld niet zo’n geweldig idee is. De wijsheid van de Waarheidscommissies, op diverse plekken in de wereld, toont aan dat ook constructiever mechanismen mogelijk zijn.
Ook ik bewonder de individuele slachtoffers, die dit pad kiezen. De vrouwen in Rojava of het Israëlische leger heb ik hoog; maar ik zou ook willen denken over vrediger manieren om geweld en achterstelling te verminderen.
@6: Waarheidscommissies verschenen toen de strijd gestreden was. Dat is wel een groot verschil met de situatie rond de IS.
Ware helden beantwoorden geweld niet met geweld.
Het vergt moed om het leven te herpakken na gewelddadigheden.
Maar niets is eenvoudiger dan ook geweld toe te passen.
@5: het lijkt je het meest voor de hand liggend. Heb je alternatieven in gedachten?
@8: te simpel. Voor veel mensen is toepassen van geweld helemaal niet zo eenvoudig. Praktisch niet: trainen en aan wapens zien te komen en sterker zien te worden dan de vijand. Moreel niet: de wetenschap een leven genomen te hebben is, psycho’s misschien uitgesloten, bijna niemand in de koude kleren gaan zitten.
@10
Praktisch gezien zijn er drempels, dat klopt. Maar mensen die alles kwijt zijn verliezen ook gemakkelijk het laagje vernis wat we moreel noemen.
Natuurlijk, waarheidscommissies waren er in allerlei fasen en gedaanten. Maar het gemeenschappelijke ervan is de vergiffenis, die de gevangenis van de haat voorkomt.
Het echte alternatief lijkt mij de culturele en politieke achterstelling van vrouwen tegen te gaan, zoals in Rojava wordt geprobeerd. In Israël heeft de vrouw ook een moderner positie, maar in de politiek is dat minder merkbaar. Misschien heeft dat wel te maken met de militaire training die de vrouwen in het leger van Israël krijgen.
Stel: er zouden wat Koranverzen worden gevonden, waarin een moderne positie van vrouwen zou worden voorgeschreven. Dat zou helpen, denk ik. Ook in het westen komt nog geweld tegen vrouwen voor. Maar minder systematisch. Toch?
@12: waarheidscommissies waren er, nogmaals, pas na de strijd. En zeker, knap dat men na de strijd probeert te voorkomen dat haat, hoe begrijpelijk ook, de toekomst van de bereikte vrede bepaalt. Ik denk niet dat ook maar 1 invididu in Syrie en in de IS gebieden met louter een palmtak de strijd zal winnen.
@11: dat is een aanname die je, denk ik, niet hard kan maken.
@14
Ik kan mij indenken hoe het is om te verliezen. Dat kan je nooit hard maken, dat is levenservaring. En als je niks meer te verliezen hebt is het niet moeilijk meer om ten strijde te trekken. De dood kan daarbij een onverwachts cadeau zijn.
Verder heb ik niets met iedere vorm van geweldsverheerlijking.
@8,
bij IS valt niets te herpakken,
die kennen slechts onderwerping of de dood,
om een einde te maken aan hun barbarij, want dat is het, zul je ze moeten bevechten, wat deze dames ook doen.
‘We have a lot of our women in Mosul being held as slaves. Their families are waiting for them. The liberation might help bring them home’
“Now we are defending ourselves from the evil; we are defending all the minorities in the region,” she said. “We will do whatever is asked of us.”
Dat heeft niets met heldendom te maken maar er is gewoonweg nog geen ‘het leven te herpakken na gewelddadigheden’ dat ‘na’ moet eerst nog bevochten worden, nu zitten ze er nog middenin.
Reken maar dat de meeste mensen een einde willen aan de gewelddadigheden, een ‘gewoon’ leven willen leiden, maar zolang de koppensnellende monsters van IS er nog de dienst uitmaken kan daar geen sprake van zijn.
@5: Mevrouw Lutine verzint zelf de “wraak” en laat vervolgens haar mond openvallen van verbazing.
De verkrachters die tevens de moordenaars van hun ouders en mannen zijn en de kidnappers van hun zonen, lopen vrij rond en gaan door met hun oorlogsmisdaden. Meevechten tegen die nog steeds vrijlopende vijand is niet hetzelfde als wraak.
Mooi stuk Karin. Jammer dat alleen de Peshmerga genoemd worden, niet de YPG. Ook de YPG heeft veel Jezidi’s in haar gelederen en het is voornamelijk de YPG geweest die zeer succesvol heeft bijgedragen aan de bevrijding van Jezidi’s uit het Sinjar gebergte.
@8: Ik vrees dat je jezelf hier belachelijk maakt door volslagen veilig in Nederland volksmilities van slachtoffers in een oorlogsgebied de les te lezen.
Ik zou ook liever vechtend doodgaan dan opnieuw zo’n hel moeten doormaken.
@15: Ik kan mij indenken hoe het is om te verliezen.
Heb je dan zo’n verwrongen verbeeldingskracht of ooit in je leven ervaren dat je kan indenken dat je verloren hebt omdat je vader is onthoofd, je moeder en je zus zijn meegenomen en gebruikt en jij er niets tegen kon doen, verlamd van angst (en dus niet van nobele gedachten)?
Omdat je #9 nog niet hebt beantwoord: we kunnen ook zeggen ‘als niets helpt, doe niets’. Dat werkt alleen als iedereen niets doet. Aangezien jij en ik niet met onze blote knuistjes tussen de strijdende partijen gaan staan (vrede, broeders en zusters, vrede), worden de hete kolen dus door anderen uit het vuur gehaald. Ik ben ook tegen alle geweld en vind het daarom uitermate triest dat ik geen andere oplossingen weet te verzinnen.
In het specifieke geval waar het hier over gaat schrijf ik de genoemde vrouwen dan ook niet af als wraakfuries. Ze verdienen minstens wat morele steun.
@20
Ik wil #9 best beantwoorden, maar dat heb ik al gedaan in #8
Het is niet zo dat het antwoord op geweld persé geweld is. Maar de mens beantwoord normaliter geweld wél met geweld. Voor dat mechanisme is dan nog weer bewondering ook, getuige de reacties hier.
Ik veroordeel de vrouwen in kwestie niet, maar hun gedrag omschrijven als veerkrachtig of heldhaftig gaat mij veel te ver.
Maar het is de aard van de mens om geweld met geweld te beantwoorden. Hoe dacht je anders dat al die oorlogen er kwamen? Deze vrouwen passen in een eeuwenoud patroon.
Resumerend kunnen we dus zeggen: als niets helpt, doe niets. En je hebt een punt dat dat alleen werkt als iedereen dat doet. Dus sta ik aan de kant van hen die niets doen. In Syrië zijn geen good guys. Door deel te nemen aan een oorlog schaar je jezelf ook onder de bad guys.
Verder mag iedereen hier van mij geweld toejuichen. En over een tijdje zeker weer aan een vredesdemonstratie mee doen? Ik doe beiden niet.
@21 Nou, menigeen zou in zo’n situatie in een hoekje gaan zitten janken, het hoofd in de schoot werpen; menigeen ook zou depressief worden.
Dat die vrouwen dat niet doen maar hun lot in eigen hand nemen, kun je gerust veerkrachtig noemen. Dat ze zichzelf daarbij in levensgevaarlijke situaties brengen om hun voormalige onderdrukkers te bestrijden – het vleesgeworden kwaad, want dat is IS, net als het nazisme dat was -, mag je gerust heldhaftig noemen.
Dat jij daar vanuit je luie stoel in Nederland een beetje vrijblijvend over gaat zitten filosoferen met je quasi-boeddhistische neuzelarijen, kan dan weer met recht als potsierlijk aangemerkt worden.
Je hoort jezelf graag praten, dat blijkt wel uit je vele bijdragen vol zelfbevredigende blabla. Maar werkelijke reflectie begint met waarnemen en jezelf verwonderen, ipv je meteen een oordeel aan te meten.
Ik zou denken dat je dat al wel wist.