OPROEP - Bijna de helft van wat we in het Westen kopen aan voedsel, gooien we weg. En in minder ontwikkelde landen wordt voedsel verspild door inefficiënte productie- en transportmethoden. Dat blijkt uit een IME-rapport dat vandaag uitkwam.
Ooit had ik een bijbaan in de catering. Wat ik er precies leuk aan vond weet ik niet meer, maar wat ik er niet leuk aan vond staat me nog glashelder voor ogen. Aan het einde van de avond, als de feestgangers, de deelnemers aan het zakendiner of de genodigden van het congres naar huis gingen, was het tijd om op te ruimen. Doorgaans stonden er nog schalen vol voedsel op de buffetten. Die werden stuk voor stuk weggegooid. Ik kon dat bijna niet over mijn hart verkrijgen. Ik groeide op in een huishouden waar een halve aardappel nog op een bordje in de koelkast werd gelegd om later op te eten.
Dat er veel voedsel verspild wordt, wisten we natuurlijk allemaal allang. Maar dat het om bijna de helft van het geproduceerde voedsel gaat, dat was voor mij een schok. Het Britse Institution of Mechanical Engineers (IME) bracht vandaag een rapport (pdf) uit waaruit blijkt dat 30 tot 50 procent van het beschikbare voedsel in de wereld verspild wordt. Dat is verschrikkelijk zonde, maar ook een probleem. Volgens prognoses van de Verenigde Naties (VN) leven we in 2075 met 9.5 miljard mensen op deze aardbol. Al die monden te voeden wordt al een extreme uitdaging, en heeft alleen kans van slagen als we wat zuiniger met voedsel omgaan.
Verspilling in de supermarkt
Wie doet het niet? In de supermarkt even in de avocado knijpen om te kijken of-ie wel eetrijp is. Of de mooiste tomaten uitzoeken, omdat het oog ook wat wil. Maar doordat de (Westerse) consument zo kritisch is geworden op het uiterlijk van verse producten, wordt er wereldwijd 1.6 miljoen ton aan prima voedsel weggegooid, meldt het IME-rapport.
Daarnaast gooit de consument thuis ook veel voedsel weg. Dat wordt in de hand gewerkt, stelt het IME, door acties in de supermarkt. Onze nationale blauw-met-witte supermarktketen heeft op dit moment weer een actie die groot inkopen stimuleert. Met z’n allen hamsteren, maar als het om vers voedsel gaat, gooien we vaak de helft weer weg.
Er bestaat geen twijfel dat de opkomst van de supermarkt in de twintigste eeuw verspilling van voedsel in de hand heeft gewerkt, maar valt er niet op meer plekken winst te behalen? Het IME komt met meer aanbevelingen.
Overdragen van kennis
Er is een groot verschil tussen de voedselproductie in ontwikkelde landen en opkomende economieën of ontwikkelingslanden. ‘In less-developed countries, such as those of sub-Saharan Africa and South-East Asia, wastage tends to occur primarily at the farmer-producer end of the supply chain. Inefficient harvesting, inadequate local transportation and poor infrastructure mean that produce is frequently handled inappropriately and stored under unsuitable farm site conditions,’ schrijft het IME-rapport. Naarmate een land meer ontwikkeld is, verschuift het voedselverlies omhoog in de voedselketen. Het probleem zit dan meestal in problemen met de regionale of nationale infrastructuur. Voorbeeld: in China raakt zo’n 45% van de rijstproductie verloren, in het minder ontwikkelde Vietnam kan dit oplopen tot 80%.
Het IME stelt dat de landen waar voedselproductie (zeer) efficiënt is geregeld, hun technische kennis en know-how moeten delen met minder ontwikkelde landen om in alle stadia van de voedselketen inhaalslagen te maken. De UN Food and and Agriculture Organisation (FAO) moet daarbij een schakelfunctie innemen.
Oké, maar nu even concreet
Het IME-rapport is belangrijk omdat het inzichtelijk maakt hoe veel voedsel er verspild wordt en hoe nijpend de situatie is. Maar echt praktisch wordt het niet. Oké, supermarkten moeten minder hoge eisen stellen aan voedselproducten over het uiterlijk van de versproducten. Landbouworganisaties in ontwikkelde landen moeten via de VN kennis delen met boeren in ontwikkelingslanden. Maar hoe kan dat concreet gemaakt worden?
Er bestaan wel positieve voorbeelden. Malawi veranderde van een ontvanger van voedselhulp in een exportland van maïs door subsidies van de regering ‘for incentives for improved cultivars combined with fertiliser application.’ In Niger (pdf) heeft de FAO geholpen loodsen te bouwen waar voedsel beter kan worden opgeslagen zodat het minder snel verloren gaat. En in Kameroen hielp de organisatie bij het bepalen van het optimale moment om palmolie te oogsten.
Mooie initiatieven, en nuttig ook, maar willen we het exorbitant hoge percentage verspilling drastisch verlagen, dan is ook een wezenlijke omslag in ons Westerse consumptiepatroon nodig. Een betere wereld begint bij jezelf, dus ik bewonder particuliere initiatieven om anders te leven. Maar is er een manier denkbaar om het groter aan te pakken? Dat we supermarkten dwingen ook de lelijke appeltjes aan te bieden, desnoods in een aparte sectie in de winkel? Dat we het cateraars, restaurants en hotels mogelijk maken hun overgebleven voer gemakkelijk te doneren aan het Leger des Heils, bijvoorbeeld? Hoeveel van dat soort projecten bestaan er eigenlijk al in Nederland? Ik ken er weinig.
Tips over projecten in Nederland die erop gericht zijn voedselverspilling tegen te gaan, zie ik graag in de comments. Dan belicht ik er graag een keer een aantal in een stuk hier op Sargasso. Nadat ik bedenk wat ik straks met de restjes -een paar eieren, een halve prei en een flesje woksaus- in mijn koelkast ga doen.
Reacties (24)
aanvulling (of het moet al in 1 van die linken staan): reeds voor producten in de supermarkt liggen is al een x% van de oogst weggegooid (kromme spercieboon of komkommer omdat ie niet in het cellofaantje of doosje past met als argument: “de klant wil dat niet”…die ook niet nergens meer verhandeld worden omdat dit prijzen benadeeld hooguit nog dient als veevoer…
Tip? Overheden zullen wereldwijd moeten afdwingen dat deze producten gewoon op de markt komen, desnoods door deze zelf op te kopen t.b.v. een soortement basispakket voor de allerarmsten (= werkgelegenheid = minder uitkeringen)
Waar anderen problemen zien, zie ik kansen.
Al dat afgekeurde voedsel gaat ergens naar toe, een slimme ondernemer pikt dat op en maakt er iets anders van. Ik heb een keer ergens in de metro gelezen dat een stel studenten gazpachio maakten van ‘afgekeurde’ tasty tom tomaten.
Je zou je ook wat minder kunnen aantrekken van de “uiterste houdbaarheidsdatum”. Ook verse producten zoals yoghurt, karnemelk en ook gewone melk zijn vaak nog dagen na het verstrijken de datum goed te drinken. Ga wat meer op je eigen neus en smaak af.
Enig idee hoeveel ton voedsel er wordt doorgedraaid omdat de marktprijs te laag ligt op een veiling?
Industrie-voedsel produceren kost geen drol, echter voedsel aanbieden en verkopen is duur gezien de wetgeving.
De supermarkt heeft ook bijgedragen aan een extreem efficiënt distributiesysteem tussen leveranciers en afnemers.
Voorraadbeheer en logistiek is een kunst apart ( kijk in je koelkast) en erg belangrijk als het om voedsel gaat.
Wij zijn voedselproducent nummer 5 ter wereld en laten we blij om zijn dat we in de meest vruchtbare delta ter wereld mogen en kunnen boeren zonder mafkezen die kostbare landbouwgrond onder laten lopen.
Met een groeiende vleesconsumptie globaal van 15 % denk ik dat je prioriteiten niet bij Appie liggen maar bij Durex en een paar fikse oorlogen of epidemieën..
Mijn tip acceptatie , berusting en gewoon Hollandse pot seizoensgebonden eten.
sudderlapjes , boerenkool en aardappeltjes , lekker toetje erbij.
ik weet ook niet of we ons nou moeten inspannen om die 9,5mrd mensen te bikken te geven.
Laten we ons focussen op het verminderen van verspilling aan de productiekant: stuur die knakkers van Wageningen maar eens op snoepreis naar de gebieden waar er wat te leren valt. En dan liefst in een commerciele setting; dat werkt ’t best tenslotte.
In Nederland heb ik wel eens gedoneerde partijen voedsel mogen verschepen afkomstig van fabrikanten die ze hadden afgekeurd vanwege een schoonheidsfoutje (vaak gaat dat op voor slechts de verpakking!) Dat is prijzenswaardig. In Finland zijn er veel voedselproducenten die absoluut niets zullen afstaan omdat het de goede productnaam aan zou tasten. Ook supermarktketens doneren weinig/niks om dezelfde redenen. Ik heb eens meegemaakt dat het stiekem ging via een groothandelaar.
Het afprijzen van artikelen die tegen of op de houdbaarheidsdatum zitten is in Finland weliswaar normaal, maar de korting is slechts -30%. Ook hierbij lijkt het erop alsof men het voorkomen van vernietiging niet wil aanmoedigen.
Zomaar even wat gedachten buiten de doos.
Waarom moeten er zo nodig 9,5 miljard monden gevoed worden?
En waarom niet doorgroeien naar 10,5 miljard of 11,5 miljard?
Moeten we voedsel wat we hier besparen verschepen naar hongergebieden met enorme transportvliegtuigen?
Kunnen we niet beter stoppen met het importeren van soja, rijst, plantaardige olie enz. uit de tropen?
Ondervoeding en de hongerdood zijn in de natuur een natuurlijke limiet aan populaties: waarom niet voor Homo sapiens?
@7: Geef mij een reden waarom jij dan wel overvloedig mag eten en een ander niet. Omdat je toevallig geluk had in de geografische loterij? Jij bent persoonlijk veel meer verantwoordelijk dan iemand uit Somalië.
Waarom zou je niet iemand en een acceptabele levensstandaard kunnen geven en geboortbeperking invoeren? Een hogere welvaart betekent doorgaans minder kinderen, alleen zie je dan een torenhoge vervuiling. Rationeel gezien zouden we dus beter het westen kunnen opdoeken. Haal jij de trekker over?
Even een kritische noot over het rapport. Ik ben echt ontzettend blij dat er aandacht is voor voedselverspilling, maar dit rapport vertelt mij niets wat ik nog niet wist. Ik had gehoopt op nieuwe data, maar dit rapport herkauwt cijfers uit faostat die eerder al naar voren kwamen in dit rapport: http://www.fao.org/docrep/014/mb060e/mb060e00.pdf. Het rapport dat nu onder de aandacht ligt, is niet veel meer dan een literatuurstudie, en daar heb ik er al een aantal van voorbij zien komen.
Zolang je niet te hard knijpt, is er niet zoveel aan de hand.
Enkele maanden geleden mocht ik op een conferentie, met o.a. de Europese Commissaris Janez Potočnik spreken over voedselverspilling. Ik heb daarbij benoemd dat supermarkten en consumenten samen ervoor zorgen dat groenten en fruit vooral op cosmetische eisen worden geselecteerd. Supermarkten hebben de mogelijkheid om daar verandering in te brengen, door bijvoorbeeld wat meer B-categorieën groenten fruit aan te bieden. De vraag is echter of dit voor supermarkten wel lonend is. Consumenten zouden uiteraard niet moeten vallen over een klein bruin plekje op een krop sla, maar een deel van het selectieproces van de consument in de supermarkt is gewoon ook terecht omdat niet alle producten goed genoeg zijn.
Supermarkten spelen beslist een rol. Ik zou graag zien dat acties van het type 2 halen 1 betalen niet wordt toegepast voor hamburgers, kip, maaltijdsalades en andere snel bederfbare producten. Eenvoudige prijsreducties zijn vanuit het oogpunt van voedselverspilling beter.
Een studie van WRAP naar de impact van promoties op afval wijst echter uit dat promoties mogelijk een kleinere rol spelen dan bovengenoemde surveys suggereren. Uit de resultaten wordt namelijk geen bewijs gevonden voor de hypothese dat promoties ook leiden tot een toename van voedselverspilling. Vanwege uitdagingen in de toegepaste methodologie, stelt WRAP echter dat uit deze studie niet definitief geconcludeerd kan promoties niet zouden leiden tot extra voedselverspilling. http://www.wrap.org.uk/sites/files/wrap/WRAP%20promotions%20report%20FINAL%20241111.pdf
Relatief gezien wordt hier misschien nog wel het meeste verspild. Wageningen UR heeft interessant onderzoek gedaan naar voedselverspilling bij cateraars http://www.veneca.nl/websites/veneca/docs/2012-08-01_Eindrapport_Veneca_def2.pdf . Er valt veel te winnen door het voedsel voornamelijk op andere manieren aan te bieden. Die saladebowls hoeven echt niet iedere keer volledig gevuld te zijn, maar zodra het vanuit de koeling in het magazijn eenmaal is opgediend, zorgt de regelgeving rondom voedselveiligheid ervoor dat het daarna echt weggegooid moet worden.
@1 De Europese overheid heeft zelf handelsnormen voor groenten en fruit ingesteld. Die handelsnormen geven bijvoorbeeld de afmetingen aan wanneer een appel op de markt mag komen. Is een appel te klein, dan had de boer geen andere keus dan de appel weer in de grond te werken. De handelsnormen zijn inmiddels versoepeld (http://europa.eu/rapid/press-release_IP-08-1694_nl.htm?locale=en), maar het moge duidelijk zijn dat de EU op dit moment ook verantwoordelijk zijn voor een deel van de verspilling
@2 Ik ken ook supermarkten die dit soort acties zelf ondernemen. Maar zie maar eens voldoende product te krijgen, en afzet te regelen om het rendabel te maken.
@3 Daar valt echt ontzettend veel winst mee te behalen.
@9: Denk je zelf niet dat door het nieuwe aanbod van B-fruit en groenten de derf nog groter wordt? Immers, het enige wat je doet is het aanbod van overproductie diversificeren. Het doet mij twijfelen of mensen die dit verzinnen uberhaupt wel iets van economie hebben opgestoken.
@10 Laat die sneer toch achterwege. Ik ben volwassen, jij toch ook?
Nu inhoudelijk: boeren creëren overproductie omdat juist een deel van het product niet door de markt wordt geaccepteerd. Lees bijvoorbeeld het boekje Waste van Tristram Stuart waar cijfermatig en anekdotisch wordt onderbouwd dat boeren juist extra veel produceren om te kunnen garanderen dat een deel van de afzet voldoet aan de cosmetische eisen die supermarkten en consumenten stellen.
Als de boer meer van zijn product kan afzetten dan is er minder overproductie nodig.
Tjeezus, wat krijg ik een trek van al dat gelul over eten.
“de opkomst van de supermarkt heeft verspilling van voedsel in de hand gewerkt”
Vreemde uitspraak, is elders die verspilling minder?
“Het IME-rapport maakt inzichtelijk hoe voedsel verspild wordt”
Was dat maar zo, het beschrijft slechts waar en hoeveel.
Afvalverwerking door hergebruik is een vergelijkbaar probleem.
Hoe zorg je dat een produkt langer gebruikt wordt en hoe zorg je voor hergebruik van het produkt of de onderdelen?
Maak het met regelgeving aantrekkelijk(er) maken, zorg voor een terugname plicht van afgedankte produkten of een afname plicht van nog verkoopbare produkten. Informeer over levensduur van het produkt, afvalpercentage.
@9 Dank voor de links!
Ja, dat was ook altijd wat mijn leidinggevenden vertelden. Maar dat maakt het niet makkelijker om schaal na schaal aan prima voedsel weg te moeten gooien.
@11: Maar hoe denk jij die boer te stimuleren om minder te produceren? Daar is geen beginnen aan, gezien de boer een aantal hectare land tot beschikking heeft waar hij zijn brood mee moet verdienen. Minder productie leidt tot hogere kosten wat de supermarkten weer niet blieven. Daarbij is er een stuk land die niet makkelijk tot iets anders omgezet kan worden, het managen van verschillende soorten gewassen is namelijk een grote investering. Daarbij worden boeren al ontzettend onder druk gezet, dus er zal maar een lage welwillendheid zijn om te veranderen.
Beter is om die afgekeurde groentes op te vangen en er iets anders mee te doen, waardoor er juist meer waarde gecreeërd kan worden voor afgekeurd voedsel.
Overigens was mijn laatste opmerking geen snaar maar het uiten van twijfel dat mensen die hier mee komen uberhaupt nadenken over de ontzettend grote gevolgen die het kan hebben. Markten moet je stimuleren te veranderen en dat doe je niet door steeds maar verboden en heffingen in te stellen maar door te reguleren. Ik dacht dat we ondertussen iets geleerd hadden van de afgelopen 60 jaar.
@15
De boer probeert gewoon zijn land zo optimaal mogelijk aan te wenden. Het is niet een kwestie van de boer stimuleren om minder te produceren: die produceert zoveel mogelijk als hij kan, en hoopt daar een redelijke prijs voor te krijgen. Maar als diezelfde boer van hetzelfde stuk land meer kan verkopen, dan betekent dit bijvoorbeeld:
a) dat die boer juist meer inkomsten heeft;
b) dat over de hele markt de prijzen omlaag gaan van voedsel, waardoor het op de wereldmarkt makkelijker wordt voor armere mensen om producten voedsel te kopen;
c) dat er minder land en minder boeren nodig zijn om dezelfde hoeveelheid voedsel te produceren. Het resterende land kan voor andere economische activiteiten worden aangewend, en boeren die werkloos raken kunnen gewoon ook ander werk gaan doen. Boeren kunnen het resterende land natuurlijk ook gebruiken voor het telen van gewassen die op de wereldmarkt verkocht kunnen worden, zoals granen. Het ziet ernaar uit dat voedseltekort in de nabije toekomst ook nog steeds een uitdaging is.
Het is niet beter, maar dat is ook goed.
Pfew!
@14 Dat is ook verschrikkelijk zonde. Regelgeving op het vlak van voedselveiligheid is misschien lastig te veranderen. Maar qua preventie kan er bij cateraars en restaurants heel veel worden gedaan. Ik heb ook gehoord van buffet restaurants waar je moet bijbetalen als je teveel opschept en je bord niet leeg eet.
Taste the Waste:
http://www.tastethewaste.nl/index.php/de-documentaire
@8: ik kan je geen enkele reden geven.
Ik heb gewoon geluk gehad, dat ik hier en nu leef.
Is geboortebeperking opleggen wel acceptabel?
Wil je wereldwijd de één-kind-politiek invoeren?
Ik ben hier nog maar even, over 20 jaar ben je van mij af.
Maar er zal altijd honger zijn, dat hoort nu eenmaal bij de grenzen die de natuur stelt aan populaties.
@19 “Maar er zal altijd honger zijn, dat hoort nu eenmaal bij de grenzen die de natuur stelt aan populaties.”
Nee hoor. Bevolkingsaantallen van de grote voedselproducerende landen zijn gestabiliseerd en nemen in een aantal gevallen af. In deze landen bestaan er ware voedseloverschotten.
Honger is in grote mate gerelateerd aan armoede. En armoede zal er altijd zijn. Dat is een gevolg van het kapitalisme, waarbij een product wordt aangeboden op een prijs waarop voldoende mensen het zich kunnen veroorloven.
Hierbij is “voldoende” meestal niet de hele wereldbevolking.
Oftewel: De mate waarin wij voedsel weggooien vergroot de honger in de wereld denk ik niet.
@21
Nou, dat is niet helemaal waar. Je hebt een aantal producten, zoals rijst, tarwe, mais en nog wat, waarvan de prijs op de wereldmarkt een rechtstreekse impact heeft op de honger in Afrika en Azië. Dat wordt gemerkt bij slechte oogsten, of bij investeringen in biogas, maar ook doordat wij systematisch teveel voedsel onttrekken van die markt. Wij zijn simpelweg in staat om een betere prijs te betalen voor onze producten, producten die we vervolgens deels weggooien.
Ook als je producten weggooit zoals cherrytomaatjes, qua energie een vrijwel nutteloos product, dan verkwist je eigenlijk ook een stukje land, een stuk grondstof dat aangewend had kunnen worden voor de productie van bijvoorbeeld tarwe.
@22: Ik denk dat speculatie met zulke goederen een veel grotere invloed heeft.
En komkommers, die moeten dood qua calorische waarde. Wat een verspilling.
Schuldgevoel is fijn.
Al die hongeroedeem koppies terwijl je een plofkip zit te schransen.