OPINIE - Vanuit de opslag duurzame energie financiert het ministerie van Economische Zaken en Klimaat twee regelingen. De bekendste is de SDE+, waarmee de productie van duurzame energie wordt gestimuleerd. Minder bekend is de ISDE regeling, waarmee EZK subsidie geeft bij de aankoop van zonneboilers, warmtepompen, biomassaketels en pelletkachels. Terwijl het ministerie van EZK in Den Haag een van de grootste pleitbezorgers is voor het stellen van doelen in plaats van technieken voorschrijven. Tijd voor een herbezinning?
Techniek sturing en EZK
Het ministerie van EZK heeft de afgelopen 15 jaar met succes ingezet op een milieubeleid dat zich richt op doelen in plaats van middelen. Hierbij stelt de vergunningverlener de doelen die een bedrijf moet halen en kiest een bedrijf zelf met welke technische maatregelen deze het best gehaald kunnen worden.
Tegelijkertijd zet EZK in het energiedomein juist fors in op middelen in plaats van doelen. Zo ook bij het gasloos maken van de gebouwde omgeving. EZK stuurt bij de ISDE (net als bij de SDE+) op techniek, zonneboilers, warmtepompen, biomassaketels en pelletkachels komen in aanmerking voor subsidie. Andere technieken niet, ook al halen ze vergelijkbare resultaten ten aanzien van doelen als energiebesparing en verminderen van de gasvraag. Bij biomassaketels en pelletkachels worden naar mijn weten ook geen aanvullende luchtkwaliteitseisen gesteld.
Techniek neutraal
Dat het ook anders kan laat de gemeente Amsterdam zien. Amsterdam heeft een aardgasvrij subsidie geïntroduceerd die techniekneutraal, doelgericht inzet op het eindresultaat: aardgasvrij. De subsidie is beschikbaar voor eigenaren en gebruikers van een woning, complex van woningen, vastgoed bij kleinschalige transformatie of maatschappelijk vastgoed in Amsterdam dat is aangesloten op het aardgasnetwerk. Het moet gaan om bestaande woningen of vastgoed, nieuwbouw is uitgesloten van de regeling. Er kan subsidie aangevraagd worden voor de meerkosten om een woning te verbouwen tot aardgasvrij of nul op de meter, en de kosten van het (laten) afsluiten van het aardgasnetwerk.
De kosten van biomassaketels, hout- of pelletkachels en installaties of fornuizen op fossiele brandstoffen (zoals kolen, olie of butaangas) zijn in Amsterdam uitgesloten. Dit vanwege de negatieve effecten van zulke installaties op de luchtkwaliteit. Waarmee de gemeente Amsterdam, anders dan het rijk meteen rekening houdt met de vele klachten over houtstook en de adviezen die de GGD’s als een aantal jaar geven.
De kosten van zonnepanelen zijn enkel subsidiabel als de woning tot nul op de meter wordt verbouwd en er sprake is van een nieuwe duurzame verwarmingsinstallatie. Het aansluiten van een woning op het warmtenet is in Amsterdam niet subsidiabel.
Amsterdam vergoedt de volgende bedragen:
- voor de verbouw van een woning, complex van woningen of vastgoed bij kleinschalige transformatie naar nul op de meter : € 8.000,- per woning.
- voor de verbouw van een woning of complex van woningen naar aardgasvrij: € 5.000,- per woning
- voor het (laten) afsluiten van de woning of het wooncomplex van het aardgasnet door de netbeheerder: het geldende tarief van de netbeheerder
Ervaringen in Amsterdam
De ervaring in Amsterdam is dat het gemiddeld investeringsbedrag voor een appartement €10.000 incl. BTW bedraagt. Het energieverbruik na de verduurzamingsoperatie ligt onder de 50 kWh/m2 per jaar, waarmee de appartementen op dat punt de norm voor nul op de meter halen. Volgens de cijfers die ik heb mogen inzien is dit gelukt bij appartementen die voor een warmtepomp hebben gekozen en voor appartementen die voor infraroodverwarming hebben gekozen. Ter vergelijking in mijn label C woning verbruiken we 62 kWh/m2 per jaar voor verwarming en warm water, waarvan 47 kWh/m2 voor verwarming.
De huidige regeling in Amsterdam zorgt er voor dat appartementen relatief veel subsidie kunnen krijgen, terwijl de kosten bij appartementen gemiddeld genomen lager liggen dan bij tussenwoningen, hoekwoningen of vrijstaande woningen.
Regeling op rijksniveau
De regeling van de gemeente Amsterdam biedt een mooi aanknopingspunt voor aanpassing van de landelijke ISDE regeling. De maximumbedragen van de subsidie op rijksniveau kunnen gelijkgesteld worden aan de bedragen in Amsterdam. De vergoeding vindt plaats op basis van daadwerkelijke kosten en bedraagt maximaal 50% van de meerkosten voor aardgasvrij of energieneutraal. Door uit te gaan van daadwerkelijke kosten wordt oversubsidiëring van appartementen en nieuwere woningen. Eventueel kan er voor gekozen worden om in wijken waar het gasnet voor 2030 aan vervanging toe is de maximale subsidie te verhogen.
Na aanvraag van de subsidie heeft een gebouweigenaar of gebouwgebruiker 12 maanden om aan te tonen dat de woning aardgasvrij of energieneutraal is. Dat kan door facturen te overleggen van de genomen maatregelen en de factuur van de verwijdering van de gasaansluiting. Een woning geldt als energieneutraal als deze in een periode van 12 maanden tenminste evenveel energie heeft verbruikt als opgewekt. Een gebouweigenaar die ervoor kiest om de woning energieneutraal te verbouwen toont dit aan door binnen 30 maanden na aanvraag van de subsidie aan te tonen dat de woning op jaarbasis energieneutraal is.
Een andere verbetering is nu al te schetsen hoe de toekomstige subsidiebedragen zich zullen ontwikkelen tot aan 2030. Op die manier weten bedrijven, gebouweigenaren en gebouwgebruikers hoe de maximale subsidie zich gaat ontwikkelen en waar ze zich op kunnen richten. Gebouweigenaren en gebouwgebruikers die subsidie aanvragen, maar deze niet gebruiken worden 3 jaar van het aanvragen van nieuwe subsidie uitgesloten. Op die manier wordt voorkomen dat subsidie op de plank blijft liggen.
De kwaliteitscontrole is een onderwerp dat nog op te lossen is. De overheid heeft mijns inziens een rol om te zorgen dat bedrijven die niet werkende oplossingen aanbieden worden uitgesloten van subsidieaanvragen, en een rol om te evalueren welke oplossingen haalbaar en betaalbaar zijn.
Conclusie
Naar mijn mening is het hoog tijd dat het het ministerie van Economische Zaken en Klimaat intern met dezelfde vasthoudendheid het gebruik van techniekvoorschriften aanpakt als dat ze dat richting andere ministeries doet. Wanneer het ministerie op doelen gaat sturen dan biedt ze gebouweigenaren en gebouwgebruikers de mogelijkheid om op de markt te kiezen welke techniek in hun situatie het best past.
Reacties (12)
Eerst Steen-Rijken kunnen het alles kopen, Armen niet. Nou ja
Wederom die enorme focus om maar “van het gas los” los te komen in de woningen terwijl het niet bepalend is voor het halen van de klimaatdoelen in 2030. Hoog tijd? Volgens mij is het hoog tijd voor enige pas op de plaats. Laten we beginnen die niet haalbare 49% terug te draaien naar iets haalbaars. 35% bijvoorbeeld.
Iemand ervaring met Tonzon vloer isolatie?
@2 Laten we beginnen met de discussie in nuance voeren. Van gas af heeft meer redenen dan enkel het klimaateffect. De winning van Gronings laagcalorisch gas geeft forse problemen voor bewoners van Groningen en het raakt ook simpelweg op, zoals ook NAM al impliceert in de stukken die vorig jaar door Provincie Groningen werden gepubliceerd. En ja, je kan ander gas importeren. Dat is alleen niet zonder meer bruikbaar in Nederlandse gasfornuizen (andere verbrandingswaarde). Ook is geïmporteerd gas duurder dan gas uit Groningen.
Voor zo’n 1.000 Euro kan je je gasverbruik al (bijna) halveren. In plaats van je standaard vraag kan het een onsje minder, vraag ik me af wat doe je zelf?
Een minder ambitieus klimaatdoel voor 2030? Dat is volgens mij niet in lijn met klimaatverdrag van Parijs. Hou er maar rekening mee dat de ambitie de komende jaren nog wel eens een tandje hoger kan worden. Want van uitstel komt geen afstel enkel de noodzaak om na 2030 een nog forsere snoekduik in CO2 uitstoot te maken.
@3 geen ervaring met Tonzon, hoor er wel goede verhalen over. Kan voor bepaalde toepassingen zinvol zijn. Wel in de gaten houden dat er geen scherpe dingen in je kruipruimte zitten, want dan beschadig je de folie en dat doet de werking te niet.
@4: in 2030 zijn we van het Gronings gas af. Dan moet je in de eerste plaats het vervangende gas gaan regelen waar we zeker tot 2050 gebruik van MOETEN maken. En waarschijnlijk zelfs tot 2100. Ook al lukt het om in 2030 al 1 miljoen huishoudens van het het gas af te krijgen dan blijven er nog steeds 7 miljoen over. En de hoofdvraag blijft hoe je die 49% gaat halen. CO2 belasting voor de industrie? Schudden de bedrijven dan opeens de technische oplossingen uit de mouw?
@6: dat jij het je niet kunt voorstellen wil niet zeggen dat het niet kan. Je had het in 1960 net zo onvoorstelbaar gevonden dat er in heel nederland gasleidingen zouden komen te leggen. En dat er in 7 miljoen woningen CV’s zouden worden geplaatst.
@gronk: van een kolenkit naar aardgasverwarming is een enorme stap vooruit in comfort. Zo een stap vooruit bood enorm veel, ook voor een electoraat. Een stap naar een warmtepomp mist dat totaal. Groen beleid dat electorale zelfmoord is dat gaat niet werken.
Het is ook raar dat de rest van de wereld (o.a. Duitsland) bezig is met de transitie naar aardgas.
Wat we nodig hebben is:
– Europese aanpak met gigantische Europese financiële fondsen.
– mondiale aanpak
@7: [ dat er in heel nederland gasleidingen zouden komen te leggen.]
Er lagen op veel plekken al leidingen voor kolengas/stadsgas/lichtgas. De grote operatie was om die (kook-)gastoestellen om te bouwen of te vervangen.
Tot op de dag van vandaag worden gasleidingen in woningen vervangen omdat er henneptouw in de fittingen zit die door kolengas vochtig werden gehouden. Aardgas doet dat niet.
[ En dat er in 7 miljoen woningen CV’s zouden worden geplaatst. ]
Dat stond daar los van en is in een veel langzamer tempo gegaan.
@0: ” … biomassaketels, hout- of pelletkachels zijn in Amsterdam uitgesloten”
– Het bekende tegenstrijdige beleid, binnenkort wordt stadswarmte gevoed door .. pelletstook.
Nieuwbouw kent een gedwongen stadswarmte aansluiting, die heet immers durzaam.
Veelzeggend dat dit warrige Amsterdamse beleid hier wordt aangeprezen.
@7: Als je vooruit gaat in comfort of kosten is het inderdaad zo gepiept. Maar als je gedwongen wordt ergens voor te kiezen waarvoor je je diep voor in de schulden moet steken dan wordt je daar niet zo blij van. En al die wat minder blije mensen hebben nu hun minder blije gevoelens geuit om op Baudet te stemmen.
@6
Vervangend gas wordt toch al geregeld, er wordt zelfs al geïnvesteerd in een nieuwe stikstoffabriek om meer hoogcalorisch gas om te zetten in laag calorisch gas (‘Gronings gas’). Het wetsvoorstel om grootverbruikers van laag- naar hoogcalorisch gas om te zetten ligt voor ter consultatie.
En dan nu graag je onderbouwing waaruit blijkt dat we ‘waarschijnlijk zelfs tot 2100 van aardgas gebruik MOETEN maken’.
Dat is inderdaad een behoorlijk aantal. We zullen de komende 11 jaar gaan zien wat daar van terecht komt. Laten we eens beginnen met alle label A, B en C woningen. Daar is het relatief eenvoudig. In onze eigen label C woning heb ik het gasverbruik met zo’n 60% gereduceerd voor 5.000 Euro, plus een beetje extra bij iedere vervangingsinvestering. En dan heb ik nog een relatief dure route gekozen. Voor zo’n 1.000 Euro kan je je gasverbruik al met 30 tot 50% reduceren en je krijgt er nog een comfortabelere woning voor terug ook.
Voor een groot deel door duurzame energie, gevolgd door de industriesector. En ja, bij hogere energieprijzen en/of hogere CO2 prijzen schudden die de technische oplossingen uit hun mouw. Da’s nou net de lol. Een maatregel als een zonneboiler heeft (met subsidie) een terugverdientijd van ongeveer 8 jaar bij een gasprijs van 80 Eurocent per kubieke meter. Bij een gasprijs van 40 Eurocent (lagere energiebelasting en lagere opslag duurzame energie) voor de industrie is dat 16 jaar. Maak van die 40 Eurocent 80 en ze schudden een zonneboiler uit hun mouw. Idem voor isolatie en industriële warmtepompen.
@8
Fijn dat je mijn pleidooi voor een techniek neutrale aanpak onderschrijft ;-)
Doe eens een link waaruit blijkt dat andere landen, zoals Duitsland, inzetten op meer aardgas voor verwarming in de gebouwde omgeving?
Europese aanpak? Wordt al een paar decennia aan gewerkt in EU verband. Het is misschien wat onzichtbaar voor je, maar na het succes van duurzame elektriciteit begint de focus nu toch echt te draaien naar warmte.
Een mondiale aanpak? Verdrag van Kyoto, verdrag van Parijs? Heb je die echt gemist? Vind ik een prestatie.
@10
Het aansluiten van bestaande woningen op stadswarmte is uitgesloten van de subsidie in Amsterdam. Nieuwbouw idem. Daarbij zijn de emissie-eisen voor grotere stookinstallaties veel strikter dan voor kleine thuisinstallaties. Neemt niet weg dat ik bij veel biomassa en biogas projecten ook mijn twijfels heb over het duurzaamheidsgehalte.