Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen: ik heb niets gedaan voor Nelson Mandela, ik heb niets gedaan tegen de apartheid. Ik ga de man ook geen Madiba noemen, daarbij aantekenend dat zijn vrienden hem zo noemden, zoals ongetwijfeld talloze journalisten en columnisten deze dagen doen. Want ik was geen vriend van Mandela. Verwacht van mij geen zelfverheerlijkend proza over hoe wij samen – Nelson en ik – ten strijde trokken tegen de walgelijke rassenpolitiek van de Nasionale Party. Ik stond erbij en keek ernaar. Natuurlijk was ik tegen apartheid, maar er was halverwege de jaren tachtig, toen het regime steeds meer geweld nodig had om de woedende zwarte meerderheid te onderdrukken, haast geen mens te vinden die voor apartheid was. Kortom, mijn morele standpunt was gewoon het gemakkelijkste standpunt. En daar las ik dan boeken over – Klaas de Jonge, Norma Kitson, Breyten Breytenbach. Richard Attenborough’s Cry Freedom was, en is nog steeds, een van mijn favoriete films. En dat was het – ik heb verder niets wezenlijks gedaan.
Live knettert het Nederlands/Zuid-Afrikaanse Skip&Die letterlijk van het podium af. Op video is het iets minder, maar nog steeds om vrolijk van te worden. En ja, u hoort een flinke vleug Die Antwoord, maar Skip&Die is muzikaal behoorlijk wat rijker.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
In een overvol stadion in Johannesburg tekende een man met zijn handen figuurtjes in de lucht. Een leek zou die figuurtjes niet herkennen, maar wellicht zou het hem troosten dat ook een ingewijdene ze niet begreep. “Verbinden” klonk het door de speakers, en de man sloot zonder aarzelen zijn eigen handen in elkander. Zo ver kwam hij nog, in het spreken van een taal die hij niet kende.
Een dag na de Mandela-memorial was immers niet de handdruk tussen Obama en Castro, niet het uitfluiten van Zuma het nieuws van de dag, maar een zwalkende doventolk. De man stond dan wel druk te gebaren, maar het was Zuid-Afrikaans en bovendien wees doof parlementslid Wilma Newhoudt er via Twitter op dat de man ‘gewoon maar wat gebaren aan het verzinnen was’. Toen naar buiten werd gebracht dat de man inderdaad een ‘neptolk’ was, ontstond er enige commotie. Onterecht naar mijn idee, want door ‘maar wat gebaren te verzinnen’ deed hij niets anders dan veel anderen deze week.
Gisteren nog, toen AC Milan spelers voor de wedstrijd nog een shirt met ‘Mandela’ omhoog hielden, en poseerden achter een groot spandoek ter ere van hem. Om zich vervolgens negentig minuten lang te misdragen, en met onsportief spel Ajax uit het toernooi te knikkeren. Het deed denken aan de beschamende kwartminuut stilte bij de WK-loting eerder deze week. Waar ze wel graag de naam Mandela noemden om zijn grootsheid op zich te laten afstralen, maar waar ze hem ook net zo snel weer vergeten als hen dat uitkomt. Dat zijn nog eens gebaren die niets betekenen.
COLUMN - Christian Jongeneel herinnert zich de man die hij bijna twintig jaar geleden in een Zuid-Afrikaanse trein ontmoette en die al bijna wanhopig werd van de gedacht dat Nelson Mandela ooit zou sterven.
Met volle bepakking stommel ik door de trein, op zoek naar een plekje. De meeste coupés zijn vol, de mensen hebben zich geïnstalleerd voor de nachtelijke rit. Ik begin al wat op mezelf te schelden, ik had niet zo lang in de stationshal moeten blijven hangen, babbelend met een Deen die op de bus wachtte. Drie wagons later heb ik geluk: een coupé met maar één inzittende, een man van in de veertig. Ik stap binnen, vraag voor de vorm of ik erbij mag. Twee geschrokken ogen staren me aan.
Hier is snelle actie geboden besef ik. Ik zet mijn rugzak neer en steek mijn hand uit. ‘Ik ben Christian, ik kom uit Nederland.’
‘Immanuel.’
Dit is Zuid-Afrika, een paar jaar na de apartheid. Hier stapt een blanke niet zomaar een coupé binnen met een zwarte erin. Eigenlijk horen zwarten ook in de derde klasse, niet in de tweede. Vroeger mochten ze er niet in, nu kunnen ze het niet betalen. Immanuel werkt al zijn leven lang bij de spoorwegen, op het station van Pietermaritsburg. Daarom heeft hij het recht tweede klas te reizen.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
President Zuma van Zuid-Afrika liet zijn residentie voor €16,5 miljoen verfraaien onder mom van noodzakelijke veiligheidsmaatregelen. De belastingbetaler draaide zo op voor het luxe leventje van de president. Een amfitheater, zwembad, veekraal, klein ziekenhuis en kippenren….
Conclusies ombudsman (pdf)
Volledig rapport (pdf) (site traag)
ACHTERGROND - Sommige getuigenissen over Nelson Mandela waren mooi en eerlijk. Hans Dorresteijn noemde hem donderdagavond in Pauw & Witteman ‘een zwarte Christus.’ Veel opmerkingen waren ook voorspelbaar, zo niet erger. Mandela was niet alleen een grote verzoener. Hij werd in 1990 vrijgelaten uit de gevangenis, maar pas in 1994 tot president gekozen. In die jaren is stug onderhandeld met de heersende blanke machthebbers. Charisma had hij ongetwijfeld, maar veel pogingen om ook internationaal iets te betekenen mislukten ook.
Wat was de betekenis van Mandela? De woorden symbool, verzoening en leiderschap komen voorbij. Maar wat schuilt er achter die begrippen?
Symbool
Bij zijn vrijlating in 1990 was hij een terrorist, waarover niet gesproken of geschreven mocht worden en dus ook een onbekende. Ik herinner me het lange wachten voor de televisie en de spanning bij de commentatoren: hoe zou hij er uit zien, hoe zou hij klinken als hij sprak, zou hij zich van retoriek bedienen? Het viel een beetje tegen voor ons: zijn stem was wat schor en nasaal, hij sprak een beetje ambtelijke taal en beperkte zich retorisch. Maar als je er bij was werkte het anders. Antjie Krog (A Change of tongue, p.174):
ANALYSE - De economie van Zuid-Afrika gaat met sprongen vooruit, maar op het gebied van persvrijheid holt het land met even zovele sprongen achteruit. De Secrecy Bill , die president Zuma deze maand naar alle waarschijnlijkheid zal ondertekenen, kan ervoor zorgen dat de persvrijheid in het land verder afneemt, schrijft Eva de Vries.
Het Centre for Film and Media Studies is gelegen op de Upper Campus van de University of Cape Town (UCT). De universiteit ligt op een heuvel tegen de Tafelberg aan. Studenten zitten op de trappen voor het koloniaal aandoende gebouw. Het uitzicht over de stad is wijds. Samen met vijf geïnteresseerde BYW-ers luister ik naar docenten media en journalistiek Martha Evans en Wallace Chuma. In een rap tempo nemen ze ons mee door de geschiedenis van de media in Zuid-Afrika. Tijdens Apartheid werden de media volledig gecontroleerd door de staat. Verzet werd hardnekkig de kop ingedrukt en kritiek op de regering was uit den boze.
‘Na de Mandela-mania, de optimistische periode van 1994 tot eind jaren ’90 waarin de onafhankelijke pers een opleving beleefde, belandde de media opnieuw in een dip,’ legt Evans uit. Zuid-Afrika blijkt verdeelder dan ooit en de budgetten van de ooit zo populaire kranten kelderen doordat advertentie-inkomsten afnemen. ‘Radio encommunity newspapers nemen echter een belangrijkere plaats in vanwege analfabetisme in het land en de vraag naar lokaal nieuws’, vult Chuma aan.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
OPEN DRAAD - Nelson Mandela stierf afgelopen donderdag op 95-jarige leeftijd in zijn huis in Johannesburg. Hij was president, anti-apartheidsstrijder, Nobelprijswinnaar, partijleider, volksheld, activist. Zondag 15 december wordt hij in zijn geboortedorp Qunu begraven.
De komende week besteedt Sargasso in het themablog aandacht aan het leven van Nelson Mandela.
VERSLAG - Een overzicht van het leven van Nelson Mandela door de BBC.
Ook Vrij Nederland heeft een eerbetoon aan Nelson Mandela gemaakt. De special is gratis te downloaden (pdf).
Nelson Mandela (95) overleden
