Kunst op Zondag | Voorwaarts na de bevrijding

Politieke prenten van Fritz Behrendt, Alex Jagtenberg en Max Velthuijs. De verwachtingen waren hooggespannen na het einde van de Duitse bezetting, 75 jaar geleden. Alles zou anders worden. De oude vooroorlogse politiek had afgedaan. We gaan met een schone lei en nieuwe partijen beginnen aan een progressief en welvarend Nederland. Dat was de stemming, die al in het laatste oorlogsjaar in verschillende verzetsbladen tot uiting was gekomen. Het communistische blad De Waarheid was een van de belangrijkste spreekbuizen van de politieke vernieuwing. De voormalige verzetskrant kwam direct na de bevrijding uit als dagblad en trok onmiddellijk duizenden abonnees uit verschillende politieke groeperingen. Het in de oorlog opgebouwde distributieapparaat maakte het mogelijk om binnen korte tijd uit te groeien tot de grootste krant van het land met bijna 350.000 abonnees. De Waarheid heeft aanvankelijk een aantal jaren een weekblad uitgegeven: Voorwaarts. Het blad was bedoeld om nieuwe lezers aan te trekken en spiegelde zich aan vooroorlogse bladen als het satirische blad De Notenkraker en vooral WIJ, het weekblad van de SDAP. Max van den Berg, die als jonge vrijgestelde van de CPN voor Voorwaarts heeft gewerkt, zag al snel dat het doel niet werd gehaald en dat de verspreiding van het blad beperkt bleef tot de eigen kring. Het werd in 1950 opgeheven en vervangen door Uilenspiegel, weekblad voor het gezin. Het isolement van de communisten in de Koude Oorlogsperiode was toen al vergevorderd en de politieke vernieuwing waar Voorwaarts in zijn korte bestaan van getuigde was volledig mislukt. Voorwaarts opende elke week met een politieke prent. Die tekeningen zijn onder andere gemaakt door tekenaars die we later elders zijn tegengekomen, zoals Max Velthuijs, bekend van de Kikker prentenboeken voor kinderen, Frits  Behrendt, jarenlang politieke tekenaar van onder andere het Algemeen Handelsblad, Het Parool en de De Telegraaf, en Alex Jagtenberg, tekenaar en grafisch ontwerper die onder meer boekomslagen maakte voor de uitgevers H.J. Paris en Born.

Door: Foto: Detail voorpagina Voorwaarts speciaal nummer december 1946 copyright ok. Gecheckt 12-02-2022
Foto: Abhi Sharma (cc)

De Nederlandse Boekengids (2)

, door

dnbgIk heb het nare gevoel heb dat onze samenleving uiteenvalt doordat elke groep  uit het enorme aanbod aan informatie zijn eigen feiten selecteert. Ik sluit niet uit dat het selecteren van diezelfde feiten – lees: het afsluiten voor andere informatie – groepen zelfs helpt zichzelf te definiëren. Ik heb het idee dat deze informatieverzuiling iets wezenlijk nieuws is en ik ben niet de enige die zich zorgen maakt over de gevolgen: Bas Heijne schreef zaterdag iets soortgelijks in het Handelsblad, al ging het hem niet om het informatieoveraanbod als oorzaak van het uiteenvallen.

Mijn idee is dat er meer culturele trefpunten zouden moeten zijn waar mensen elkaars ideeën konden leren kennen. Het is vanuit dit perspectief dat ik kijk naar De Nederlandse Boekengids, waarvan onlangs het nul-nummer is verschenen en die ik een warm hart toedraag, zelfs als ik hieronder kritisch ben. Voor een ander perspectief: zie het stuk van Michel Gastkemper dat u eergisteren hier las.

Het redactioneel van De Nederlandse Boekengids legt de ambitie uit. Nederland lijkt bang te zijn door allerlei recente crises, die ons niet hadden hoeven overvallen omdat ze allang waren “aangekondigd in kritisch-essayistische publicaties als The New York Review of Books, The London Review of Books en het Times Literary Supplement.” Boeken helpen ons, beter dan andere media, vooruit en om ons heen zien, en De Nederlandse Boekengids wil onze gids zijn. Voilà, het trefpunt waar ik op hoop.

Foto: Abhi Sharma (cc)

De Nederlandse Boekengids

, door

dnbgNieuw is De Nederlandse Boekengids voor non-fictie, vanaf 2016 elke twee maanden verkrijgbaar. Die moet een breed, algemeen publiek de laatste wetenschappelijke en culturele inzichten bieden. Bij zo’n eminente brugfunctie kunnen grote woorden niet ontbreken.

Het boek vermag meer, op een andere manier, dan andere media. Als lezer zou je je daarvan wel bewust moeten zijn. Want dan kan DNBg zijn functie vervullen. Deze scheelt de lezer uren leestijd, want die is in staat een betere keuze uit het aanbod te maken. Hij hoeft zich niet langer door meters weerspannige academische schrifturen heen te worstelen. Hij heeft immers zijn gids bij de hand.

Als proeve is er een nulnummer uitgebracht. Daarin bij uitzondering ook twee interviews, afgenomen door de twee initiatiefnemers Merlijn Olnon en Esther Willis; gewoonlijk blijft het bij essayistische besprekingen, boekrubrieken en signalementen. Robbert Dijkgraaf geeft een aantal van zijn favoriete titels op. Hij maakt een kosmische vergelijking: van het universum kennen we 95 procent niet. Maar van de wereld direct om ons heen kennen we de werkelijke eigenschappen waarschijnlijk ook slechts voor 5 procent. Diepe vragen stellen over heel simpele dingen, dat is de kunst. “Wij stellen nog altijd dezelfde vragen”, concludeert hij dan ook.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Volentekriebels | Eerste plaatje

, door

COLUMN - Omdat matige tijdschriften nou eenmaal gevuld moeten worden, hebben ze vaak zo’n rubriek waarin een BN’er een aantal standaardvragen krijgt voorgeschoteld die bedacht zijn door de goudvis van de redactiestagiaire of iemand met gelijke kwaliteiten. Dat was althans tot tien jaar geleden zo. Toen ben ik gestopt met het lezen van matige tijdschriften, omdat ze zo matig waren. Sindsdien ben ik een gelukkig mens.

Een vraag die vaak gesteld werd, was: wat was het eerste plaatje dat je kocht? De BN’er loog dan en noemde een heel tof singletje, omdat hij dacht dat dat goed was voor zijn imago. Tevergeefs natuurlijk. Als je je laat je gebruiken voor zo’n opvulrubriek in een matig tijdschrift, dan kan geen single je imago meer redden.

Omdat ik gestopt ben met matige tijdschriften weet ik het niet zeker, maar ik vermoed dat ze nog steeds van die stompzinnige rubrieken hebben. De vraag naar het eerste singletje is echter irrelevant geworden. Immers, een BN’er van 22 (zo oud zijn BN’ers in dat soort tijdschriften altijd) heeft nog nooit een single gekocht.

Toen ik zestien was, luisterde ik altijd naar Osdorp Posse, waarbij ‘altijd’ letterlijk genomen mag worden. Niet alleen omdat ik ze ontzettend goed vond, maar vooral omdat ik bijna geen andere cd’s had. Die schaarste had wel wat. Zelfs na honderd luisterbeurten hoorde ik nog geluidseffectjes of woordspelingen die me niet eerder waren opgevallen. Ik haalde het maximale uit de plaat.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Kunst op Zondag | Terug kunst

, door

We geven die prachtige kunst terug aan de mensen. Geeft het in 2012 gelanceerde kunsttijdschrift Kunstwordtterugkunst hiermee een antwoord op Ruttes roemruchte uitspraak, die dit prachtige land terug wilde geven aan de mensen?

We vragen het aan initiatiefneemster Florette Dijkstra, tevens curator van de tentoonstelling ‘Unexpressive’,  tot 10 februari te zien in de Ketelfactory in Schiedam. Volgens de toelichting op de website ‘een tentoonstelling van kunstenaars die op zoek zijn naar nieuwe bestaansvoorwaarden voor kunst. Hun werk verscheen of verschijnt  binnenkort in ‘Kunstwordtterugkunst’.

Wat wil het tijdschrift? ‘Kunstwordtterugkunst’ nodigt kunstenaars en schrijvers uit die verantwoordelijkheid nemen voor de kunst en vanuit kunst werken en denken. Zij doen waar ze het over hebben.

In een email uitwisseling vraagt Kunst op Zondag tekst en uitleg aan Florette Dijkstra. (KoZ = Kunst op Zondag; F.D. = Florette Dijkstra).

KoZ: Waarom is het geen gratis en voor iedereen toegankelijk online tijdschrift?

F.D.: Ik vind het belangrijk dat het schrift een ding is dat je kunt vasthouden en bewaren. Elk boek of tijdschrift heeft een ‘grens’, zoals in omvang en oplage. Zo’n begrenzing bepaalt dat je keuzes maakt en to the point moet komen. De kwaliteit zit ‘m daarbij niet alleen in de inhoud maar ook in de stoffelijkheid van het boek of schrift. Natuurlijk is het in deze tijd vanzelfsprekend om een internettijdschrift uit te brengen en gratis te verspreiden, maar dat daagt me niet uit, de egaliserende werking van internet spreekt me wat kunstwordtterugkunst betreft niet aan. Ik zou nog liever een gestencild tijdschrift maken.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: De Geert

, door

[qvdd]

Die manager krijgt heel veel tijdschriften voor zich en moet daar ja of nee op zeggen. Het was goed bedoeld van hem, maar we doen niet aan politiek. Dit tijdschrift niet verkopen zou een vorm van politiek zijn. En als wij alles waar Geert Wilders op de voorpagina staat uit het schap zouden halen, zou er niet veel overblijven.

Dirk van den Broek weerde de satirische glossy ‘Geert’, wegens mogelijke aanstoot bij islamitische klanten. Des te vreemder daar Wilders in het blad juist op de hak wordt genomen. De directie heeft die beslissing inmiddels teruggedraaid.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.