het Saillant | De Nederlandse taal blijft bestaan

“De Nederlandse taal zal de komende eeuw niet verdwijnen.” Mark Rutte had het in het journaal over de ‘Turkse administratie’ in plaats van over de Turkse regering. Een beweging die is opgericht om Nederland Nederlands te houden noemt zich de “Dutch Defence League”. Weliswaar uit eerbetoon aan hun Engelse zusterorganisatie, maar toch. Vorige week zag ik een hoogleraar het woord ‘groeps survey’ opschrijven. Wat betekent ‘groeps’? Waar Nederlandse begrippen voldoen, mogen Engelse termen achterwege blijven. Toch wil ik geen ‘huilie-huilie’ doen over de teloorgang van onze taal. De Nederlandse taal is springlevend. Wekelijks ontstaan er nieuwe Nederlandse woorden. Voor 23 miljoen mensen is het Nederlands de moedertaal. Regels veranderen, woorden vallen af en er komen nieuwe woorden bij. Zo is het altijd geweest. Daarbij komt: als iedereen een Engelse term gebruikt, kun je met het Nederlandse equivalent positief opvallen. Op je schootcomputer je webstek bijwerken klinkt toch ook prima?

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote du Jour | Taal is niet stom

En waar de gedachte wordt verdoezeld ligt de gedachteloosheid, in de zin zoals Hannah Arendt dat begrip gebruikt, op de loer. Dan wordt taal een vruchtbare voedingsbodem voor potentiële barbarij. Want al hebben talen dan een groot incasseringsvermogen, ze kunnen, zo zegt Steiner, niet tot in het oneindige hysterie en banaliteit absorberen.

Colet van der Ven staat stil bij de belangrijke rol die taal, en taalverruwing, speelt bij politieke veranderingen. Het stuk verdient aandacht juist in deze tijd, zeker daar er nu rechtszaken gevoerd worden over “uitspraken”.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Je mag wel u zeggen hoor!

Taal verandert continu op democratische wijze, zonder dat er verkiezingen aan te pas komen. De veranderingen gaan snel, maar toch niet zo snel dat de veranderingen dagelijks opvallen. Doordat ik 2 keer per jaar naar de Canarische eilanden ga, hoor ik de taal daar wel bewust veranderen. Een intrigerend proces. In het Spaans is er net als in het Nederlands een onderscheid tussen jullie (vosotros) en het meervoudige u (ustedes). Op het vasteland gebruikt men meestal ‘vosotros’, wil je beleefd zijn dan zeg je ‘ustedes’. Kortom: dezelfde situatie als in Nederland. Op de Canarische eilanden, en de meeste Latijns-Amerikaanse landen, gebruikt men alleen maar ‘ustedes’. Het woord ‘vosotros’ gebruikt men daar nooit.

Sinds een paar jaar zeggen veel eilanders vaker ‘vosotros’. Vooral winkelpersoneel, obers en hotelpersoneel. Ik ben er nog niet uit waarom dat zo is. Misschien komen er meer toeristen vanaf het vasteland of wellicht wordt er minder naar de regionale TV gekeken. Het gekke is: de eilandbewoners gebruiken ‘vosotros’ vooralsnog alleen maar in de openingszin. Het lijkt een uiting te zijn van: ‘we weten wel hoe het hoort’. Na de openingszin gaan ze verder op de voor hen ‘normale’ wijze. Je krijgt dan merkwaardige conversaties. In het Nederlands vertaald hoor je een ober bijvoorbeeld zeggen: ‘Het spijt me dat jullie even moesten wachten. Mag ik uw bestelling opnemen?’

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Alle Finger werden Bruni

Ophef in het Élysée-paleis: op Youtube is een filmpje opgedoken waar de franse première dame Carla Bruni in een ranzige tv-show vieze woordjes praat. In het programma Eurotrash prijst ze een soort Veronica Praatwaaier aan (dé hit van Interrail 1992) waarmee je kan communiceren met mede-Europeanen. Net als de legendarische praatwaaier bevat het vollop seksuele toespelingen. Zo laat Bruni horen hoe je in zeven verschillende talen “stop je vinger in mijn kont” kan zeggen. Een heerlijk lunchfilmpje met een mooie vrijzinnige Europese boodschap.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De ondraaglijke lichtheid van beleidstaal

Tien voor TaalHet Nederlands is weer een paar lelijke woorden rijker. Almere krijgt kansenpanden en talenthuizen. De taaldiarree van beleidsmakers kan echter niet verhullen dat deze optimistische newspeak vaak een gapende leegte maskeert. Sterker nog, hoe lelijker het woord, hoe leger en kanslozer het beleid (ook al zo’n vreselijk nietszeggend woord).

Kansenpanden en talenthuizen moeten sociale en economische initiatieven ontplooien. Maar wat klopt er niet in dit plaatje (ja ook lelijk woord): ,, Centraal in het plan staat het stimuleren van ideeën en gedachten van de mensen zélf. Almere wil ideeën over wonen en werken niet van bovenaf opleggen, maar initiatieven van onderop aanjagen en belonen. Dit bevordert volgens de stadsplanners de sociale samenhang en zorgt ervoor dat de wijk aantrekkelijk blijft.’’

We mogen niet meer van achterbuurten spreken, maar hebben het over kracht- en prachtwijken (sommige media doen daar daadwerkelijk aan mee). Amsterdam Oud-Zuid is volgens mij een prachtwijk, maar ja, daar wonen ook rijke mensen. Veel sterkte toegewenst aan degene die van Kanaleneiland Utrecht, Transvaal Den Haag, Spangen Rotterdam een krachtwijk wil maken. Was Vogelaarwijk overigens geen betere term? Leuk initiatief, maar net even te hoog gegrepen.

Professionals (volgens mij is het probleem juist dat professionals vaak helemaal niet zo professioneel zijn) in de zorg moeten steeds vaker niet-pluisgevoelens over kinderen melden. Niet-pluisgevoelens. Het is een officiële term. Je ziet de wijkverpleegster (oh nee, die is op de meeste plekken wegbezuinigd), sorry, de integrale handhaafster al met haar kladblok hoofdschuddend door je huis banjeren, mompelend: ,,Hier is iets niet pluis.’’ Maar wat zijn niet-pluisgevoelens? Rouvoet vond dat ook wat vaag dus heeft hij er een werkgroep op gezet om een concrete lijst samen te stellen. Het resultaat is dat over u en uw gezin waarschijnlijk een hoop niet-pluisgevoelens te melden zijn (ik heb ze even in een wordbestandje gegoten).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Avatar’s Na’vi taal

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Een Navi-fotoshop (Foto: Flickr/Shelly and Roy)

Gisteren zag ik dan eindelijk James Cameron’s technisch meesterwerk Avatar, met een gigantische 3D-bril op de neus. Inderdaad, het is ‘Dances with Smurfs’ zoals een belangrijk filmcriticus opmerkte, maar na alles wat ik erover gelezen had viel de film mij 100% mee: we hebben hier inderdaad van doen met een fenomeen van het kaliber Star Wars, Jurassic Park, Titanic of Lord of the Rings. Wat je terugziet is het perfectionistisch oog voor detail waarmee James Cameron zestien jaar lang aan de film werkte. Over alle details is al veel geschreven, ook vanuit een wetenschappelijk oogpunt: de flora en fauna van de verzonnen wereld Pandora, over de astrofysica, ze passeren allemaal de revue. Mij viel ook het werk van die ene Ph.D. op de aftiteling van de film op: de verzonnen taal van de Na’vi, de blauwe reuzen die Pandora bevolken.

Voor de ontwikkeling van deze taal riep James Cameron de hulp in van Paul R. Frommer. Frommer is professor aan de University of Southern California (USC) en schnabbelt bij als linguistic consultant. Hij kreeg van Cameron de opdracht een nieuwe taal te maken die volledig nieuw was, niet teveel op één bestaande taal leek en relatief gemakkeliijk te leren viel.

Dat Frommer deze opdracht serieus nam blijkt uit het uiteindelijke product: het Na’vi. De taal heeft zo’n 1000 woorden (je kan een lijst hier downloaden) en een uitgebreide grammatica. De auteur van de taal geeft zelf een mooi overzicht van de fonologie (hoe woorden gesproken worden) in een post op een taalblog van de University of Pennsylvania. In december verscheen een stuk in de New York times waarin hij het Na’vi bespreekt, bij de digitale versie zit als bonus een stukje gesproken dialoog van een Na’vi-sprekende Frommer.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Vorige Volgende