Schaalvergroting in de wetenschap

Na decennialang een beschermde status te hebben genoten, wordt de wetenschap steeds meer de maat genomen door de maatschappij. Een goed voorbeeld is schaalvergroting: was dit al geruime tijd het toverwoord voor kwaliteitsverbetering in bedrijven en overheidsinstanties, nu moet ook het wetenschappelijke bedrijf hieraan geloven. Het aantal consortia en samenwerkingsverbanden tussen verschillende academische instanties is de laatste jaren exponentieel toegenomen, en de beide Amsterdamse universiteiten koersen zelfs op een fusie af. Onder academici roept deze bestuurlijke schaalvergroting grote weerstand op. Paradoxaal genoeg is het inhoudelijk wel gebruikelijk om de handen ineen te slaan. Onder de noemer Big Science zijn er ambitieuze onderzoeksprojecten gerealiseerd, die de draagkracht van afzonderlijke instituten te boven gaan. In mijn vakgebied, de elementaire deeltjesfysica, worden de grote ontdekkingen tegenwoordig gedaan door internationale collaboraties. Een voorbeeld is CERN, de deeltjesversneller vlakbij Genève, waar afgelopen jaar het Higgs-deeltje is ontdekt.

Foto: Kort - illustratie Sargasso

KORT | Groot of klein?

OPINIE - Moeten we grootschalig of kleinschalig organiseren? Small is beautiful, maar groot is efficiënter en goedkoper, zeggen we. Uit onderzoek of praktijk blijkt dat niet. Zie Amarantis of Vestia.

Fortuyn vond ook:  grootschaligheid in onderwijs en zorg drijft leerling en patiënt uit beeld. Er zijn economische twijfels en inhoudelijke bezwaren.

Dus de zorg moet terug naar de wijk, de scholen moeten kleiner, de woningcorporaties ook. Maar provincies moeten samengevoegd, gemeenten moeten groter dan 100.000 inwoners. Zou dat efficiënt zijn en goed voor lokale democratie? De burger moest dichter bij zijn lokaal bestuur staan.

We zijn voor kleinschaligheid in diensten, maar grootschaligheid in bestuur. Hier klopt iets niet.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Voedsel: schaalvergroting of ketenverkorting?

In een paar dagen kocht Unilever de Bulgaarse ijsfabrikant Darko, Plukon Royale het Duitse pluimveebedrijf Stolle en Heineken twee niet met name genoemde bierbrouwerijen in Ethiopië. In snel tempo komt steeds meer voedsel in steeds minder handen.

Dat is enigszins zorgwekkend, want over de voedselsituatie in de wereld op termijn bestaan gerede twijfels. Regelmatig hoor je filosofen al de overtuiging uitspreken dat de volgende grote oorlog een voedseloorlog zal blijken. Ik weet niet of het zo ver komt, maar ik moet eerlijk toegeven dat een dergelijk scenario ook mijn voorstellingsvermogen niet te boven gaat.

Tijdens de beurscrisis van de afgelopen weken viel al op dat voedselgiganten wereldwijd in alle chaos behoorlijk overeind bleven en regelmatig zelfs winst boekten. Dat is niet voor niets. Wie het voedsel heeft, heeft de toekomst. En in die omstandigheden is het ontstaan van steeds grotere machtsconcentraties een ontwikkeling om goed in de gaten te houden.

Toch is het niet de enige trend. Aan de andere kant van het spectrum werken de kleinschalige bedrijven onverminderd aan die andere manier om efficiënter om te springen met voedseldistributie: ketenverkorting. Steeds meer tussenhandel wordt uitgeschakeld, steeds meer voedsel gaat van producent via een minimum aan tussenstations naar de consument. Was het vijf jaar geleden voor een groot deel van de Nederlandse bevolking praktisch nog ondoenlijk om buiten een handjevol supermarkten om in een groot deel van zijn behoefte aan voedsel te voorzien, dan wordt dat vandaag de dag steeds makkelijker.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Verdient het HBO bestuur nog een kans?

Een gastbijdrage van ‘Inca’.

nu lacht hij nogHet HBO en specifiek hogeschool InHolland staan volop negatief in de belangstelling. Dit naar aanleiding van het bekendworden dat de Inspectie vier opleidingen van InHolland bestempelt als ‘zeer zwak’ en de accreditatie in gaat trekken. Ook de andere onderzochte HBO-opleidingen op diverse hogescholen werden niet voldoende bevonden. Hierop is de discussie hernieuwd wat er met het HBO moet gebeuren. Uiteraard vindt iedereen dat de kwaliteit van het onderwijs moet worden gegarandeerd.

De problemen in het HBO komen niet uit de lucht vallen. Al in 2001 werd aan het licht gebracht dat scholen in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs op grote schaal frauderen. Zij ontvingen geld voor onderwijs dat ze niet leverden, door op kunstmatige wijze hun studentenaantallen op te waarderen. In 2005 werd het onderzoek afgesloten en werd het fraudebedrag geschat op 100 miljoen euro.

In diezelfde tijd kwamen er bovendien veel klachten over het functioneren van het onderwijs aan de hogeschool InHolland. Door het fuseren van verscheidene hogescholen en meerdere reorganisaties in de structuur was het kort gezegd nogal een chaos op de hogeschool. Zowel docenten als studenten waren gefrustreerd en vonden dat het onderwijs ernstig leed onder de situatie.

De onderwijsinspectie stelde een onderzoek in en bevestigt dat er problemen waren: “Studenten ervaren van dit alles de negatieve gevolgen: er gaan dingen mis  in de uitvoering van het onderwijs en de werkdruk bij docenten  leidt  tot verminderde aandacht voor de  student.” Als oorzaak wordt onder meer genoemd dat er teveel veranderingen in te korte tijd zijn doorgevoerd, en dat het bestuur de gevolgen hiervan niet voldoende heeft overzien. Het onderzoek is verder behoorlijk optimistisch over het vervolg. Omdat de grootschalige veranderingen (op organisatorisch, inhoudelijk en technisch gebied) zijn afgerond, kan er ingezet worden op de verdere uitvoering die wordt gevat in verbetermaatregelen. Dat was in 2006.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De PvdA en kleine scholen

Logo SGC klein (Illustratie: Crachát)

Crosspost: Het nu volgende stuk verschijnt simultaan op Sargasso en GeenCommentaar.

Kleine School (Foto: Flickr/Ennor)

Ach kijk eens, de PvdA komt op voor kleine scholen. Een krantenbericht dat ongetwijfeld een cynisch glimlachje op vele onderwijslippen doet spelen. Er is immers in de naoorlogse geschiedenis geen kracht geweest die zoveel heeft bijgedragen aan de enorme schaalvergroting in het onderwijs als de PvdA.

Een klein geschiedenislesje: nadat onderwijsminister Wim Deetman (CDA) in de jaren ’80 lekker had huisgehouden en onder andere via het erg schandalige HOS-akkoord toekomstige generaties had verzekerd van een flink lerarentekort – overigens met volle instemming van de toenmalige voorzitster van onderwijsvakbond ABOP -, nam de PvdA de sloophamer van hem over. Het was staatssecretaris Wallage van de PvdA die in 1991 met zijn wetsvoorstel voor de basisvorming de schaalvergroting – geheel in stijl – op grote schaal inzette. Vanaf dat moment waren (middelbare) scholen van minder dan 240 leerlingen niet meer toegestaan: uit efficiëntie-oogpunt. Opmerkelijk ook nu weer toegejuicht door dezelfde vakbondsvrouw die eerder had ingestemd met een salarisverlaging voor toekomstige leraren, terwijl zij toch met haar banden in het veld beter zou moeten weten. En onderwijswoordvoerder van de PvdA Tineke Netelenbos zag ook alleen maar voordelen.

Netelenbos werd vervolgens beloond voor haar rechtlijnigheid doordat zij Wallage mocht opvolgen op onderwijs. En hoewel de uitvalcijfers in de nieuwgevormde onderwijsfabrieken angstwekkend stegen was dit voor haar geen reden om het schaalvergrotingsexperiment te staken. In haar eigen gevleugelde woorden: “Je moet niet te lang praten over onderwijsvernieuwing, dat is fnuikend. Je moet ermee beginnen en het afmaken.” En afmaken deed ze, door de vernieuwing uit te breiden naar het nieuw te vormen VMBO, zodat ook de zwakste leerlingen de zegeningen van het lopende-bandonderwijs konden ondergaan. Waardoor ook zij zich verzekerd wist van rokende onderwijspuinhopen op haar naam.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.