Nieuwe Brits-Ierse ’troubles’

De Britse regering heeft zeer geprikkeld gereageerd op het besluit van de Ierse regering om het Verenigd Koninkrijk aan te klagen bij het Europese Hof in Straatsburg.  De reden: een wet die een einde maakt aan onderzoeken, civiele zaken en strafrechtelijke vervolgingen voor misdaden tijdens de 'Troubles' in Noord-Ierland. Tussen 1969 en 1998 kwamen door het geweld in Noord-Ierland 3.600 mensen om het leven. Duizenden gevallen bleven tot nu toe onopgelost. De Britse wetgeving, geïnitiëerd door premier Boris Johnson en sinds september 2023 van kracht,  biedt immuniteit aan veteranen van de veiligheidstroepen en voormalige paramilitairen die samenwerken met een nieuwe commissie voor verzoening en informatieherstel. De Ierse premier Leo Varadkar zegt dat zijn regering de stap heeft genomen na juridisch advies dat uitwees dat de wet in strijd is met het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Chris Heaton-Harris, de Britse minister voor Noord-Ierland beschuldigde Ierland onmiddellijk van inertie inzake de vervolging van misdaden tijdens de 'Troubles'. “Sinds [het Goede Vrijdag-akkoord van] 1998 is er op geen enkel moment sprake geweest van een gezamenlijke of aanhoudende poging van de kant van de Ierse staat om een op strafrechtelijk onderzoek en vervolging gebaseerde benadering van het verleden na te streven.” Nabestaanden van slachtoffers in Noord Ierland juichen de Ierse stappen toe. Zij blijven hopen op gerechtigheid in tot nu toe onopgeloste zaken. Een vertegenwoordiger van Amnesty International ziet in de aanklacht een uitdaging die perspectief biedt voor alle slachtoffers van staten die onder mensenrechtenschendingen uit proberen te komen. Rwanda-deal De zaak die Ierland tegen het Verenigd Koninkrijk heeft aangespannen is als 'interstatelijke' rechtszaak redelijk uniek. Voor het Verenigd Koninkrijk is het in korte tijd het tweede geval waarbij de regering te maken krijgt met mensenrechtenverdragen. De omstreden Rwanda-deal, waarmee de Britse regering hoopt vluchtelingen die Engeland per boot proberen te bereiken direct te deporteren naar het Afrikaanse land, is in eerste instantie door het eigen Hoogerechtshof afgekeurd. Rwanda zou geen veilig land zijn. Met wat juridische foefjes heeft de regering van premier Rishi Sunak nu een tweede deal bekokstoofd die aan de bezwaren van de rechters tegemoet moet komen. Het Lagerhuis keurde de wet goed. De Conservatieven stemden allemaal voor, maar er waren er ook die er voor kozen niet aan de stemming deel te nemen. Rwanda heeft inmiddels al zo'n 240 miljoen pond ontvangen voor de opvang van in het VK niet gewenste vreemdelingen. Volgens de minister van Binnenlandse Zaken James Cleverley bespaart het VK met de deal op termijn miljarden. Dat wordt dan weer bestreden door andere berekeningen die uitwijzen dat het land met de overplaatsing van asielzoekers meer kwijt is dan wanneer ze in eigen land worden opgevangen. De Rwandese oppositieleider Victoire Ingabire Umuhoza is 'geschokt' door de deal. Rwanda is geen veilig land volgens haar. Rwanda is geen vrij land omdat politieke rechten worden beperkt en burgerlijke vrijheden worden beperkt, schrijft zij in The Guardian. Umuhoza woonde zestien jaar als politiek vluchteling in Nederland.  Toen ze in 2010 terugkeerde naar haar land werd ze gearresteerd, gevangen gezet en veroordeeld tot 8 jaar gevangenisstraf vanwege terroristische samenzwering tegen de staatsveiligheid en het ontkennen van de Rwandese Genocide van 1994. Umuhoza is Hutu en wordt beschuldigd van banden met de extremistische Hutu-rebellen in Oost-Congo. De rechtszaak is door critici beschreven als een politiek nepproces. Op het gebied van mensenrechten is Rwanda volgens Umuhoza een verschrikkelijk land. Bovendien blijft het een van de armste en minst ontwikkelde landen ter wereld en het land met de grootste sociale ongelijkheid in de regio Oost-Afrika. Rwanda levert zelf vluchtelingen die naar Europa komen. Het land sloot eerder een deal met Israël om Eritrese migranten uit dat land op te vangen. Die werden na aankomst in Rwanda meteen de grens over gezet, een aantal wist met bootjes over de Middellandse Zee Europa te bereiken. Dit heeft het VK en ook Denemarken niet verhinderd bij de Rwandese dictator Paul Kagame aan te kloppen. Afscheid van het EVRM? De Britse regering heeft het ook op andere gebieden moeilijk met mensenrechten. Zo is er een voor journalisten uiterst strenge smaadwet die al verschillende zogenaamde SLAPP-zaken mogelijk heeft gemaakt. De wetgeving is ook aantrekkelijk voor rijke buitenlanders die de media willen muilkorven wat leidt tot “libel tourism,” schreef Esther Webber deze week op Politico in een uitvoerige beschouwing over de problemen waar Britse journalisten mee te maken hebben. Vakbonden maakten zich eerder dit jaar ook zorgen over beperking van het stakingsrecht. Conservatieve parlementsleden hebben na de Brexit al eens geopperd afstand te nemen van het EVRM. In de discussie over de Rwanda-deal kwam dat ook nog even aan de orde. Premier Sunak beweerde dat het niet nodig was en dat hij binnen de lijnen van het EVRM zou blijven. Maar niet iedereen is er gerust op dat deze regering de mensenrechten serieus neemt. De aanklacht van de Ierse regering die nu in Straatsburg ligt kan een nieuwe prikkel zijn voor nationalisten om zich los te maken van internationale verdragen. De Britse Law Society waarschuwde afgelopen zomer: “Het verlaten van het EVRM zou betekenen dat Groot-Brittannië een uitschieter in Europa zou worden, naast alleen Rusland en Wit-Rusland, die al buiten de conventie staan."

Door: Foto: Ged Carroll (cc)
Foto: Heinrich-Böll-Stiftung (cc)

Rwanda, tweedehandskleding en de ‘donuteconomie’

, door

ANALYSE - Vandaag is het Donut-D-Day. Geïnspireerd door de alternatieve economie van Kate Raworth gaan mensen uit de milieubeweging, de monetaire hervormers en de voorstanders van het basisinkomen de ‘donuteconomie’ handen en voeten geven. Gastschrijver S. de Beter ziet in de invoerrechten die Rwanda heft op tweedehandskleding een voorbeeld.

Kate Raworth pleit met haar economisch model voor het respecteren van sociale en planetaire grenzen (de binnen resp. buitenring van de donut) bij alle economische activiteiten. Vrijwel alle Nederlandse economen vinden het boek Doughnut Economics van Kate Raworth maar niks, zelfs als ze het nog niet hebben gelezen – zoals Bengeltje Bouman. Lees maar de column van Ewald Engelen n.a.v. haar eerste bezoek aan ons land. Of het artikel van Rob Hagendijk en Paul Kalma in De Groene Amsterdammer.

Zijn de economen misschien stikjaloers op Raworth? Omdat ze volle zalen trekt, terwijl in economenland alleen de eigen parochie luistert, meestal louter pro forma. Plus natuurlijk opportunistische politici in het geval zij hun cijfers, argumenten of visie goed kunnen gebruiken.

Op één punt hebben die kritische economen echter wél gelijk: Raworth is niet bepaald scheutig met de concretisering van haar Doughnut Economics. Dat is jammer omdat zij wel degelijk in de juiste richting wijst. Het menselijk ras – nog erger: planeet Aarde – stevent immers af op zijn eigen ondergang. Om de doodeenvoudige reden dat ons economische systeem onvoldoende rekening houdt met sociale behoeften en ecologische grenzen, dus met de binnenste en de buitenste ring van de doughnut. Iedereen die niet ziende blind is, weet dat deze randvoorwaarden voortdurend worden genegeerd, en zeker wat de ecologie betreft in een verontrustende tempo – denk alleen al aan de plastic soep die in de oceanen drijft. Het gilde van economen – overwegend van neoklassieke allure – is er nog steeds niet in geslaagd om daar verandering in te brengen, door mens en maatschappij – en politici in het bijzonder – te inspireren met vruchtbare ideeën voor economische alternatieven in gedrag en beleid. Raworth slaagt daar beter in, maar het enthousiasme dat zij losmaakt, zal in deze vluchtige samenleving snel verdampen, zeker als haar benadering zo weinig concreet blijft.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Quote du Jour

Quote du Jour | Genocide

, door

“Sinds 1994 is de factor eigenbelang steeds doorslaggevender geworden. Daar komt bovenop dat de strijdende partijen nog meedogenlozer zijn geworden en zich nog minder gelegen laten liggen aan internationale conventies of wetten. Zij zijn degenen die anno 2016 het initiatief in handen hebben. Dus nee, we staan er niet beter voor dan 21 jaar geleden.”

Roméo Dallaire, voormalig VN-commandant in Rwanda en nu activist tegen kindsoldaten, ziet de wereld steeds apatischer reageren op genocide. De landen die het voortouw zouden moeten nemen, in bijvoorbeeld Syrië, kijken liever de andere kant op.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Israël: 40.000 vluchtelingen terug naar Afrika

, door

NIEUWS - Israël gaat 40.000 vluchtelingen al of niet gedwongen terugsturen naar Afrika.

De Israëlische premier Netanyahu heeft zondag bekend gemaakt dat Israël ”een internationale overeenkomst” heeft gesloten voor het terugsturen van ongeveer 40,000 Afrikaanse vluchtelingen. Tegelijkertijd heeft het Israëlische kabinet zondag besloten om het detentiecentrum Holot voor Afrikaanse vluchtelingen in de zuidelijke Israëlische Negev woestijn te sluiten. De vluchtelingen krijgen drie maanden de tijd om vrijwillig te vertrekken, zo niet dan zullen ze gedeporteerd worden.

Het gaat om vluchtelingen die in de eerste jaren van deze eeuw voornamelijk uit Sudan en Eritrea, via de Sinaï naar Israël vluchtten. Aanvankelijk ging het om rond de 60.000 mensen, maar zo’n 20.000 van hen hebben zich in de loop der laatste paar jaren, na ontvangst van een kleine terugkeerpremie, al laten uitwijzen. Die terugkeer ging niet naar de landen van herkomst, maar naar Rwanda of Uganda waarmee afspraken waren gemaakt.

Netanyahu maakte aan het begin van de kabinetsvergadering van zondag bekend dat de resterende 40.000 nu ook kunnen worden uitgewezen op grond van een overeenkomst die hij ”erg belangrijk” noemde.

Met welk land of welke landen de overeenkomst werd gesloten werd niet vermeld. Aangenomen wordt echter dat dit Rwanda is. De Israëlisch Rwandese betrekkingen zijn de laatste tijd bijzonder hartelijk. Netanyahu bezocht Rwanda in 2015 en de Rwandese president Kagame werd in juli die van dit jaar allerhartelijkst in Israël ontvangen.

Foto: DFID - UK Department for International Development (cc)

Afrika had de genocide in Rwanda kunnen voorkomen. De VN verhinderden dat.

, door

VERSLAG - Tijdens de drie openingsspeeches van de VN-top in New York openbaarde zich een onthutsende kloof. De hoopvolle woorden van secretaris generaal Ban Ki-Moon en de paus staan in schril contrast met de harde woorden van de Oegandese president Museveni.

Met stip de belangrijkste sprekers bij de opening van de VN-conferentie waren paus Franciscus, secretaris-generaal Ban Ki-moon, en de Oegandese president Museveni – tevens co-voorzitter van de top in New York. Terwijl de de paus vooral sprak over onderwijs en bedreiging daarvan door allerlei vormen van geweld, legde VN-chef Ban Ki-Moon de nadruk op de kans om nog deze generatie een einde te maken aan honger. Vervolgens tapte Museveni uit een heel ander vaatje. Volgens de Afrikaanse leider moet de VN volledig op de schop. De uiteenlopende visies, met name die van de voorzitter Ban Ki-moon en co-voorzitter Museveni, stemmen niet optimistisch.

Als íemand met de eer mag strijken van deze enorme topontmoeting in New York, dan is het wel VN-chef Ban Ki-moon. Hij organiseerde het enorme proces waarbinnen de Sustainable Development Goals (SDG’)s tot stand kwamen en riep de wereldleiders op persoonlijke titel bijeen om het pakket vandaag te ondertekenen. Vanzelfsprekend staat Ban Ki-moon achter alle duurzame doelen, maar in zijn toespraakje bij de opening van de conferentie kon hij niet anders dan zich beperken tot een, twee of hoogstens drie van deze doelen. Uiteindelijk beperkte hij zich tot één: de strijd tegen honger.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Rwanda: schokkend, lieflijk

, door

ACHTERGROND – Op vakantie in een land dat in het Westen vooral – of uitsluitend – bekend is vanwege genocide? Het kan. Het is aangenaam. En het is confronterend omdat die genocide op elke straathoek nog voelbaar is.

Rwanda dus.

Ik beland er in 2007, met mijn dan 8-jarige dochter, eigenlijk toevallig; op bezoek bij een bevriend gezin dat er voor werk naar is uitgezonden.

Vóór vertrek krijg ik van het thuisfront bezorgde vragen, ‘is het daar wel veilig?’ Alsof je vraagt of Duitsland in 1958 weer veilig is. Ja dus, Rwanda is dertien jaar na de allesverwoestende slachting van voorjaar 1994 volkomen vredig. En lieflijk. Pays des mille collines, Land van Duizend Heuvels. In Rwanda is het lang zoeken naar een stukje vlak. Groen en harmonieus ontrolt zich het landschap waar we, meestal in kleine propvolle minibusjes, doorheen jakkeren. Op de heuvels krioelt het van de menselijke activiteit. Het piepkleine Rwanda (iets kleiner nog dan België) is het dichtstbevolkte land van Afrika. Dat gegeven was één van de lonten in het kruitvat van 1994, toen Hutu’s de Tutsi-minderheid naar het leven stonden en in drie maanden 800.000 mensen aan stukken werden gehakt. Les événements, zo wordt deze episode licht eufemistisch genoemd.

De hoofdstad Kigali is een met kloven doorgroefde stad. De heuvels hebben de kleur van tennisbanen-gravel. Overal bouwactiviteiten, huizen vooral voor de teruggekeerde vluchtelingen. Maar ook chique hotels en trendy restaurants, de stad ontwikkelt zich tot een on-Afrikaans hippe metropool.

Foto: copyright ok. Gecheckt 18-02-2022

Handlangers van de duivel

, door

ANALYSE - Een boekbespreking van de memoires van Kofi Annan confronteert ons met de schandes van de VN: de massamoord in Srebrenica, de genocide in Rwanda; weinig minder beschamend was de rol van de VN in de oorlog in Irak. Oprechte hoofdrolspelers komen niet onbeschadigd uit die oorlogen.

Kofi Annan probeerde onlangs vrede te bereiken in Syrië, maar geloofde hij echt dat hij een kans op succes had? Of was zijn poging een verlate boetedoening voor het falen van de VN in Srebrenica en Rwanda? Dat zijn boeiende vragen. Hoge posities, morele autoriteit, het is allemaal niet veel waard als er geen geloofwaardige dreiging achter zit. Zonder dat houdt niemand de duivels op deze wereld tegen.

Natuurlijk, er zijn “rules of engagement.” Maar stel je voor dat je F-16 vlieger bent en je vliegt langs de Libische kust. Je ziet een dorpje aan zee, aan drie zijden omringd door tanks van het Libische leger, die vuren op het dorpje. Verweer van de dorpsbewoners komt er niet en militaire doelen zie je niet. Dat lijkt toch verdacht veel op een oorlogsmisdaad, maar je mag de wapens die je hebt niet  gebruiken. Dat is een behoorlijk frustrerende ervaring.

Vredesmissies

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het gevaar van het Wilderiaanse denken

, door
Geert Wilders (Foto: Wikimedia Commons/Groep Wilders)

Wilders-aanhangers reageren vaak aangebrand als je ze van racisme of soortgelijke nare dingen beticht. Wilders wordt gedemoniseerd, hoor je dan. Maar ik denk dat het niet vaak genoeg gezegd kan worden: Wilders’ denkwijze is wel degelijk heel erg gevaarlijk. En wel hierom: hij reduceert een complete bevolkingsgroep ? de moslims ? tot slechts een handvol eigenschappen: fundamentalistisch, crimineel, ondemocratisch, vrouwonvriendelijk. En hij houdt het daarbij. Hij gaat voorbij aan de mensen die deze groep vormen, aan de menselijkheid.

Op deze manier maakt hij het voor zijn aanhangers heel gemakkelijk moslims als niet meer dan die verzameling negatieve eigenschappen te zien, en de niet langer als Ander ? zoals bij Levinas ? te ervaren. Als medemens.

Dit ontkoppelen, dit dehumaniseren, kan de eerste stap zijn in het demoniseren van een complete groep, wat weer het begin kan zijn van nog ergere dingen. De Ander niet meer als mens, maar als gevaarlijke, gelaatsloze groep; je zag het in Rwanda, in voormalig Joegoslavië, in WOII. In Auschwitz waren bewakers erop getraind Joden niet als persoon, te zien, maar als exemplaar van een groep, een ras. Anders was hun bewakersgedrag niet vol te houden.

En nee, natuurlijk ontken ik niet de problemen die er zijn met groepen jongeren, of hoe krankzinnig religie kan zijn. En nee, we zijn nog lang niet bij een tweede Auschwitz belandt. Maar de eerste stap is gezet.

Volgende