Wegstemdemocratie?

Het Tsjechische kabinet is gevallen, waardoor de toch al zwakke invulling van het voorzitterschap van de Europese Unie door dit land, verder wordt ondermijnd. Ondertussen schroomt de Tsjechische minister-president Topolanek niet om in het Europese Parlement in Straatsburg allerlei krasse uitspraken te doen over de Amerikaanse aanpak van de economische crisis. Ongetwijfeld worden deze ontwikkelingen in menig Europese hoofdstad – en waarschijnlijk ook in Washington – met gekromde tenen gevolgd. En niet in de laatste plaats in Parijs. Je vous ai dit, vindt men ongetwijfeld in Parijs. Een aanscherping van de tegenstellingen tussen Europa en de Verenigde Staten over de aanpak van de Economische crisis voegt nu niets toe.
Met enige regelmaat heeft president Sarkozy zijn bedenkingen over het al te zwakke optreden van Tjechië, nou niet bepaald onder stoelen of banken gestoken. President Sarkozy stak zijn ambities om – vanwege de speciale crisisomstandigheden – een soort voorzittersrol van de Eurozone te willen vervullen, niet onder stoelen of banken. Sarkozy had – dat was en is in ieder geval zijn eigen mening – laten zien hoe die rol kan worden ingevuld. Deze suggestie leverde – niet in de laatste plaats in Berlijn – de nodige gefronste wenkbrauwen op.
Los van de vraag of de Europese spelregels dat toelaten (dat doen ze niet), is het wel een relevante vraag of – onder het motto ‘nood breekt wet’ – door de instelling van een tijdelijke ‘crisisgroep’ de economische belangen van de Europese Unie niet beter kunnen worden behartigd.

De Europese Unie worstelt namelijk met (tenminste) twee problemen die elkaar ook nog eens versterken: de gebrekkige politieke integratie en het ontbreken van ‘instrumenten’ om de geïntegreerde economieën en Eurozone effectief te kunnen besturen, in combinatie met de verplichte halfjaarlijkse wisseling van het Europese voorzitterschap. Verdeeldheid in plaats van eenheid wordt hierdoor verder aangejaagd. Door de halfjaarlijkse wisseling ontbreekt het aan continuïteit in beleid omdat elk land zich in die rol graag wil profileren en eigen stokpaardjes op de politieke agenda zet. Bovendien ontbreekt het menig EU-land aan de bestuurlijke kwaliteiten om deze voorzittersrol naar behoren te kunnen vervullen.
Door de instelling van een dergelijke crisisgroep naar (min of meer) Frans voorbeeld, wordt wel de vrijheid van (nationaal) handelen van Europese staten ingeperkt, in strijd gehandeld met Europese afspraken, maar vooral beoogd het belang van Europa beter te dienen. Kort gezegd, een Franse Revolutie met nu als wapenspreuk: “minder vrijheid, minder gelijkheid, maar wel meer broederschap”. Wat mij betreft is zo’n crisisaanpak het proberen waard; er staat veel op het spel.