De boze blanke man laat zich niet bezweren

Drie manieren om de boze blanke man te bezweren; en waarom ze stuk voor stuk zullen falen. ANALYSE - Ineens was hij er: de boze blanke man. En ineens wil iedereen hem spreken. Gelukkig is hij overal te vinden. Het begrip reikt van de anonieme reaguurder op internet, via de Trump-stemmer in de VS, tot aan die krasse knar in Overijssel die voor de camera in drie woorden uitlegt wat hij vindt van al het gedoe rond Zwarte Piet. Het blijkt te gaan om een mondiaal probleem dat door de media jarenlang genegeerd is. Gelukkig komt daar in rap tempo een eind aan. Overal weerklinkt een welgemeend mea culpa, en journalisten stromen de laatste tijd massaal uit over stad en land, om het authentieke geluid van de boze blanke man te registreren. Dat schuldgevoel heeft zelfs geleid tot een nieuwe vorm van journalistiek. De boze blanke man moet niet alleen gehoord worden, hij moet ook geholpen. 'Constructieve journalistiek' heet dat. En de journalist moet daarbij niet alleen schrijven wat er mis is en hoe hard er gekankerd wordt – daar wordt de blanke man alleen maar nóg bozer van – maar moet ook oplossingen opzoeken en aandragen, voor de boze blanke man.

Quote du Jour | Gratuite moordpartijen en paranoïde opstandigheid

Roedin, in Toergenjevs gelijknamige roman, wil zichzelf graag ‘volledig, gretig en totaal’ aan iets overgeven; hij eindigt dood op een Parijse barricade in 1848, nadat hij zichzelf heeft opgeofferd voor een zaak waar hij niet helemaal in geloofde. Het was echter Dostojevski die het scherpst zag hoe individuen, getraind om te geloven in een verheven notie van persoonlijke vrijheid en soevereiniteit, en vervolgens geconfronteerd met een werkelijkheid die dit soort verlangens meedogenloos afstrafte, uit de verlammende ambivalentie konden breken door zich over te geven aan gratuite moordpartijen en paranoïde opstandigheid.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: copyright ok. Gecheckt 07-11-2022

Duiding

Zouden ze het zelf nu geloven, al die partijcoryfeeën die gisteren met een doodernstig gezicht voor de camera’s stonden te verkondigen dat de kiezer massaal voor PvdA en VVD had gestemd omdat deze “het regeringsbeleid steunde”, of zich juist “aangesproken wist door het verhaal van de PvdA”, of “had gekozen voor stabiliteit”, of “vond dat de problemen nu eens echt aangepakt moesten worden”?

Commentatoren waagden zich nog verder de diepte in. Wim Voermans proclameert al het einde van de Fortuyn-revolte, Nausicaa Marbe het einde van het populisme. En Claes de Vreese ziet in de uitslag “een keuze voor partijen die kiezen voor een toekomstgerichte, oplossingsgerichte aanpak”. Buitenlandse kranten schreven dat Nederland kiest voor een pro-Europese koers.

Ik geloof er eerlijk gezegd allemaal geen biet van. De Nederlandse kiezer is nog net zo rancuneus als voorheen. Vandaar dat massa’s mensen strategisch op de VVD en het PvdA hebben gestemd. Nederland is tot op het bot verdeeld, tussen mensen die als de dood zijn dat hun eigen portemonnee er aan gaat als die vermaledijde Roemer of Samson met zijn SP of PvdA de grootste partij zou worden, en mensen die als de dood zijn dat de verzorgingsstaat eraan gaat als Links onvoldoende vuist weet te maken tegen de vreselijk rechtse Rutte, en die deze aalgladde premier – na twee jaar beleid waar Rechts z’n vingers bij af kon likken – het liefst het torentje uit gekegeld hadden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rancune aan de macht

Zaterdagochtend plaatste dagblad De Limburger onderstaand opiniestuk in een licht ingekorte versie.

“PVV buigt diep voor rol in Limburgse coalitie,” zo omschreef De Limburger het coalitieakkoord van PVV, CDA en VVD. De PVV had immers het verbod op nieuwe moskeeën opgegeven tijdens de onderhandelingen. Ook de Volkskrant zag dat als het grootste nieuws en kopte: “PVV bestuurt in Limburg: Geen verbod op moskeeën.’

Wie denkt dat hier van een concessie sprake is, begrijpt niets van de opkomst van de PVV in Limburg.

Ondertussen rolt het ene na het andere boek over populisme van de persen. Telkens klinkt hetzelfde refrein: het populisme teert op rancune. Dat refrein klonk ook na de overwinning in Limburg. Zo noemde NRC-journaliste Marcia Luyten de provincie, tevens haar geboortegrond, “een vat vol rancune”. De Limburger startte een serie onder de titel: “Het onbehagen van Limburg.”

Er is inderdaad sprake van onbehagen, maar dan vooral bij de gevestigde orde die zich geen raad weet met het populisme. Ironisch genoeg is juist dàt onbehagen – en het dedain à la Luyten waarin het zich uit – voor veel kiezers een bevestiging dat de PVV inderdaad iets nieuws te bieden heeft. Natuurlijk is het kleinerend voor de PVV aanhang om steeds te moeten horen dat ze uit rancune stemmen. Toch kun je daar ook een zeker genoegen in scheppen. Als iemand de moeite neemt om je te kleineren, dan doe je er toe. Dan boezem je angst in.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.