Er is angst voor de rode lijn van Poetin. Wordt die overschreden dan zou een nucleaire reactie en mogelijk een wereldoorlog dichtbij zijn. Maar niemand weet precies waar die rode lijn loopt. En Poetin vergroot vooral de onduidelijkheid. Hebben we dan wel met een rode lijn te maken? Behoedzaam kunnen we ons er maar beter niet teveel van aantrekken. Wel zou de Navo zelf nog een rode lijn moeten trekken. Wapens Die rode lijn van Putin is het afgelopen jaar verschillende keren voorbij gekomen. Al voor de oorlog dreigde hij Navo-landen met een sterke reactie, als ze wapens of troepen in Oekraïne zouden inzetten. Met name noemde hij luchtafweergeschut, dat als dekmantel zou kunnen dienen voor raketten die Moskou kunnen bereiken. De Russische reactie zou kunnen bestaan uit het afschieten van (misschien wel supersonische) raketten richting Europa. Maar al voor 24 februari leverde de Amerikanen wapens en sinds de Russische invasie hebben talloze landen steeds zwaardere wapens geleverd. Op 1 juli autoriseerde de Amerikanen een wapenpakket met daarin 2 NASAMS - geavanceerd luchtafweergeschut. Ondertussen staat er Duits IRIS-T luchtafweergeschut in het zuiden van Oekraïne. Die NASAMS worden dezer dagen geleverd. Spaanse Hawks en de Franse Crotale volgen. Van die rode lijn horen we niets meer en van supersonische Russische raketten boven Navo-grondgebied is nog niets vernomen. Russische grondgebied Een andere rode lijn die Poetin verschillende keren heeft genoemd is die van aanvallen op Russisch grondgebied. De aanslag op de Kerch brug die Rusland met de Krim verbindt valt daaronder. Want de Krim is volgens het Kremlin Russische grondgebied. De aanslagen op een elektriciteitscentrale en een oliedepot in Belgorod vallen daar zeker onder. Deze stad vormt een belangrijk militair knooppunt, ligt volgens ieders definitie op Russische grondgebied, en is regelmatig doelwit. De eerste aanslag vond hier overigens al in het voorjaar plaats. Maar wat dat grondgebied betreft heeft Poetin met zijn zogenaamde annexaties de loop van die zogenaamde rode lijn vooral onduidelijker gemaakt. Want zo’n beetje alle oorlogshandelingen vinden plaats in de provincies die Poetin tot Rusland heeft bestempeld. Met andere woorden, elke Oekraïense beschieting vindt plaats op ‘Russisch’ grondgebied. Elke door Oekraïne afgeschoten kogel, mortier, of raket overschrijdt sinds die annexaties Poetins rode lijn. Natuurlijk zonder nucleaire consequenties. Want aan het front geldt de logica van het slagveld, waarbij troepen elkaar met conventionele wapens bestoken. Inclusief de militaire logistiek achter de fronten. Rusland probeert daarbij gebruik te maken van de landgrenzen. Door vanaf Russisch en Witrussisch grondgebied Oekraïne aan te vallen hoopt ze het Oekraïense leger af te schrikken. Oekraïne is terughoudend, maar af en toe slaat ze terug door over de grens, in Rusland, militaire doelen te bestoken. Met name dus rond Belgorod. En die ‘rode lijn’ wordt daar door Moskou soepeltjes omheen gedrapeerd. Rode lijn van elastiek Die rode lijn van Poetin lijkt dus van elastiek te zijn. Je kunt er alle kanten mee op! Dat betekent dat het geen rode lijn is. Want het idee van een rode lijn is dat hij afschrikt, omdat passeren consequenties heeft en niet dat de lijn dan opnieuw getrokken wordt. Wil die rode lijn fungeren als een duidelijke grens, dan moet voor beide partijen precies duidelijk zijn waar die lijn loopt. Niet in de laatste plaats voor Poetin zelf. Want de door hem gesuggereerde nucleaire consequenties van het passeren van de rode lijn hebben zonder twijfel ook voor hem serieuze gevolgen. Mogelijk het einde van zijn dictatuur, of zijn leven. Een nucleaire reactie zal hij daarom ook volledig in de hand willen houden en dat gaat moeilijk samen met zo’n rode lijn. Want bij een rode lijn besluit je bij voorbaat dat er een bepaalde reactie komt bij het passeren van de grens die die lijn vormt. Daarmee geef je de controle over de gebeurtenissen uit handen. Want je zelf getrokken rode lijn dwingt je te reageren bij het passeren van die lijn. Verschillende keren is al duidelijk geworden dat Poetin zijn dreigementen bij het passeren van zijn rode lijnen niet waarmaakt. Dat betekent dat het geen rode lijnen zijn. Daaruit kun je natuurlijk niet concluderen dat Poetin niet in staat moet worden geacht over te gaan tot een nucleaire aanval. Maar als de omstandigheden ernaar zijn, zal hij die beslissing zelf willen nemen en niet willen laten afhangen van één of andere rode lijn. De angst voor het overschrijden van een rode lijn zou dan ook niet leidend moeten zijn. De huidige situatie Alles wijst erop dat er geen middenweg uit het conflict bestaat. Poetin wil koste wat het kost zijn ‘oorlog tegen het westen’ winnen. Dat kan voor ons alleen betekenen dat we vol overtuiging moeten meewerken aan zijn verlies. Allereerst vanwege het immense leed dat hij veroorzaakt in Oekraïne - de moorden, het martelen, het verkrachten, het vernietigen van alles van waarde. Daarnaast zijn er geopolitieke argumenten. Winst voor Poetin betekent dat nucleaire afpersing werkt. Dat schept een onacceptabel precedent. Voor een toekomstig Rusland, maar ook voor andere regimes. Verder is Oekraïne onderdeel van Europa. Natuurlijk wat betreft de ligging, maar meer en meer ook wat betreft de hang naar vrijheid en democratie. We moeten willen dat die grote buur in het oosten, die onze waarde steeds meer deelt, ook onderdeel wordt van de vrije democratische wereld. Daar komt bij dat Poetin bij winst zal blijven zitten, terwijl hij ondertussen zelf het probleem is geworden. Er is geen vreedzame Europese toekomst meer denkbaar met Poetin op het toneel. Bij verlies is de kans groter dat zijn grip op Rusland kleiner wordt en dat is een begin van een oplossing. Daarnaast is het na 8 maanden steun aan een land dat wordt vermoord, moreel ondenkbaar als Westerse leiders zouden overgaan tot business as usual met Rusland onder Poetin. Het zou de legitimiteit van de westerse democratische rechtsorde volledig ondermijnen. Er is geen weg terug naar de internationale orde van voor 24 februari. Al hebben de Oost-Europese landen dat scherper voor ogen dan Macron en Scholz. Het zou, om dat verlies te bevorderen, helpen als het westen daarbij zelf een rode lijn trekt. Nog een rode lijn. Rode lijnen van de Navo De eerste rode lijn zijn de woorden van Biden, over het mogelijk gebruik van een Nucleair wapen door Poetin. "It'll be consequential. They'll become more of a pariah in the world than they ever have been. And depending on the extent of what they do will determine what response would occur." Een nucleaire reactie van de V.S. wordt daarbij niet verwacht, maar een reactie van de V.S. met conventionele wapens superieur aan die van de Russen moet Poetin vrezen. Het is strategisch ook van belang om niet mee te gaan met ideeën over nucleair terugslaan. Dat voorkomt dat er bij gebruik van een nucleair wapen niet direct paniek uitbreekt over een verder gaande nucleaire escalatie. Terwijl Poetin tegelijkertijd weet dat een conventionele Amerikaanse aanval voor hem desastreus zal uitpakken. Ook voor de tweede rode lijn die de Navo zou moeten trekken, is het van belang het conflict als een conventionele oorlog te blijven benaderen. Die tweede rode lijn zou moeten gaan over de aanvallen op burgerdoelen en infrastructuur. Als Rusland daarmee doorgaat, zou dat moeten betekenen dat de Navo zwaardere wapens aan Oekraïne gaat leveren. Dus vliegtuigen, tanks en ATACM’s (raketten met een bereik van 300+ km). Wapens die helpen bij de verdediging van het land en bij het uitschakelen van de logistiek van het Russische militaire apparaat. Dus als er vanuit Rusland Iraanse raketten worden afgevuurd op burgers en infrastructuur in Oekraïne, dan mag hij verwachten dat er westerse raketten zullen worden teruggevuurd. Ook op Russisch grondgebied. En zo'n rode lijn legt die beslissing over zwaardere westerse wapens voor Oekraïne, bij Poetin zelf neer. Grootste zorg Los van rode lijnen kan er een moment komen dat Poetin een nucleair wapen inzet. Dat mag ons niet belemmeren bij het blijven steunen van Oekraïne. Maar wat moeten we wel met die wetenschap? De uitbreidingen van Navo troepen aan de Oostflank van Europa moet snel en zichtbaar doorgang vinden. We hebben daar geen dreigende taal bij nodig, zoals Poetin die gebruikt. Maar de Navo moet laten zien klaar te zijn om indien nodig op beslissende wijze militair in te grijpen. Poetin denkt in termen van macht. En met de onmacht van zijn eigen leger in het achterhoofd, is die aanwezigheid waarschijnlijk de beste garantie om ervoor te zorgen dat het bij zijn eerdere nucleaire dreigementen blijft. --------------- Lees verder over Poetin: - Addressing Putin’s Nuclear Threat: Thinking Like the Cold War KGB Officer That He Was - een artikel van Douglas London, voormalig CIA-agent, nu schrijver en onderzoeker - Een interview door Politico met Fiona Hill, Rusland-analyst en Poetin-volger
ACHTERGROND - NRC.nl heeft een overzichtelijke samenvatting van het nucleaire basisakkoord dat gisteren in Lausanne is gesloten tussen de P5+1 (permanente leden VN-Veiligheidsraad + Duitsland) en Iran, en Max Fisher van Vox heeft een lange ‘explainer’ geschreven over waarom het akkoord zo goed is.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Deze week wordt het volgende kwartaalrapport van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) over het nucleaire programma van Iran verwacht. De toon ervan zal alarmerend zijn, aldus diverse media. Een combinatie van sancties en een geheime campagne van onder meer cyberaanvallen (denk aan het Stuxnet-virus) en vermeende aanslagen op Iraanse wetenschappers mogen de uitvoering van het Iraanse nucleaire programma misschien wat hebben afgeremd, maar hebben het geenszins kunnen stoppen.
Op gezag van bronnen bij het IAEA berichtte persbureau Reuters afgelopen weekend dat de verklaringen van het Iraanse bewind over een civiele toepassing van de nucleaire techniek door verschillende constateringen in het rapport tegengesproken worden. “There are bits of it which clearly can only be for clandestine nuclear purposes”, verklaarde een door de BBC geciteerde diplomaat. Zo zouden er sterke aanwijzingen zijn voor het bestaan van computermodellen voor de ontwikkeling van kernkoppen. Ook zouden satellietfoto’s worden gepresenteerd, waarop grote containers te zien zijn die gebruikt (kunnen) worden voor proeven met nucleaire wapens.
Die satellietfoto’s brengen onmiddellijk de inmiddels beruchte PowerPoint-presentatie van Colin Powell in februari 2003 in herinnering. Ook toen werd op basis van onder meer satellietfoto’s de aanwezigheid van kernwapens gesuggereerd. Wat volgde is bekend. En ook nu wordt, met de nodige oorlogsretoriek en selectief lekken van informatie, flink vooruitgelopen op de mogelijke gevolgen van de inzet van Iraanse nucleaire techniek voor militaire doeleinden.
De wereld was in 1969 dichtbij een kernoorlog. Tenminste als de claims in een Chinees geschiedenistijdschrift kloppen (EarthTimes / RTLZ). In 1969 liep een grensconflict tussen China en de Sovjet-Unie hoog op. Bij twee gewapende incidenten op Zhenbao Island (letterlijk “schateiland”) in de Ussuri grensrivier in de noordoostelijke Khabarovsk Krai regio vielen in maart 1969 aan weerskanten tientallen doden. Zeven jaar daarvoor was er ook al een conflict tussen beide landen, maar toen aan de westgrens waar zestigduizend Oeigoeren vanuit China de Sovjet-Unie in vluchtten.
De spanningen kwamen voort uit ontevredenheid in Beijing met het verlies van land een eeuw daarvoor en men wilde oude verdragen die nog met de Russische tsaar waren gesloten opzeggen. Chinese onderzoekers menen nu dat Moskou een atoomaanval op China overwoog om de grensconflicten in haar voordeel te beslechten. Toen de Amerikaanse president Richard Nixon hiervan hoorde ging deze echter pal achter China staan en liet weten dat hij een nucleaire aanval op China zou vergelden. Om dit statement kracht bij te zetten liet Washington nucleaire bommenwerpers naar de Russische grens vliegen. Hierop bond Sovjet-leider Leonid Brezjnev in.
Deze spanningen waren al eerder beschreven door Amerikaanse historici. Maar dat er sprake zou zijn geweest een zeer ernstige dreiging voor een mondiale kernoorlog is nieuw. Na de Cuba-crisis (1962) en Able Archer-crisis (1983) is de wereld dus ook in 1969 met de “Sino-USSR-crisis” op het nippertje ontsnapt aan een kernoorlog.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
ANIMATIE - De Japanse kunstenaar Isao Hashimoto heeft (wel al weer even geleden) een animatie gemaakt van de 2053 bekende nucleaire explosies tussen 1945 en 1998. De eerste drie explosies zijn het Manhattan Project en de twee bommen die Japan in de 2e Wereldoorlog tot capitulatie dwongen. Het geheel geeft een beeld van de nucleaire wapenwedloop uit de Koude Oorlog.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.