Geopolitiek in de Sahel

In Niamey, de hoofdstad van Niger, vond vorige week een conferentie plaats van anti-westerse groepen uit alle delen van de wereld. De slotverklaring van de conferentie haalt uit naar de NAVO, de Verenigde Staten en de Europese koloniale machten, in het bijzonder Frankrijk. De conferentie steunt het samenwerkingsverband Alliance des États du Sahel (AES) dat de drie Sahellanden Niger, Mali en Burkina Faso vorig jaar sloten. 'Wij zijn optimistisch dat deze regeringen, door te blijven luisteren naar hun bevolking, hun doelstellingen voor volledige nationale bevrijding zullen verwezenlijken en een bijdrage zullen leveren aan het bredere doel van een verenigd en vrij Afrika.' In het westen wordt met argusogen gekeken naar wat er in dit deel van Afrika gebeurt en dan met name naar de rol van Rusland en de nauw met het Kremlin verbonden Wagnergroep. Het nieuwe samenwerkingsverband AES is opgericht als een onderling defensief pact toen het bestaande regionale, primair economische, bondgenootschap ECOWAS dreigde tussenbeide te komen na een coup van het leger in Niger. De militaire leiders van de Niger, Mali en Burkina Faso besloten daarop het lidmaatschap van ECOWAS op te zeggen ('onze Brexit' citeerde De Volkskrant een criticus). In juli van dit jaar bevestigden de militaire leiders van de drie landen hun bondgenootschap dat inmiddels verder gaat dan de landsverdediging. Recent is gesproken over één paspoort voor de inwoners van alle drie de landen. In september sloten de landen een vijfjarige strategische satellietdeal met Rusland. Als onderdeel van de deal zal Rusland telecommunicatie- en remote sensing-satellieten boven de drie landen plaatsen. De technologie moet de grensbewaking en nationale veiligheid in alle drie landen verbeteren en tv-, internet- en telefoondiensten naar ontoegankelijke en onderontwikkelde gebieden vergemakkelijken. Het kan echter ook de weg vrijmaken voor meer Russische desinformatie die westerse journalisten en mensenrechtenorganisaties nu al zeer verontrust. Achtergronden Een simpele duiding van deze ontwikkelingen zou kunnen zijn dat de militaire machthebbers in de drie landen Frankrijk hebben ingewisseld voor Rusland. Maar er speelt meer. Een analyse van Al Jazeera laat zien dat de afkeer van het westen en van de oude, westers georiënteerde leiders in veel Afrikaanse landen ook een grond heeft. Ondanks verschillen tussen de landen is er in de Sahel regio een gemeenschappelijk gevoel dat de oude regeringen niet hebben gedaan wat ze beloofd hebben. Mali, Niger en Burkina Faso zijn arme landen met een grote rijkdom aan grondstoffen waar de bevolking niet of nauwelijks van profiteert. Mensen lijden daarnaast onder voortdurende terroristische aanslagen. In 2022 viel bijna de helft van alle doden als gevolg van terroristische aanslagen in deze regio. De Franse, Nederlandse en Amerikaanse militairen die een einde aan het geweld hadden moeten maken hebben gefaald. Daarbovenop komt de nog steeds voortdurende koloniale uitbuiting van deze landen, met name door Frankrijk. De uraniummijnen van Niger leveren Frankrijk meer op dan de verarmde bevolking. Met afschuw keek men in Niger naar de warme relaties tussen Macron en voormalig president Bazoum. De haat tegen alles wat Frans is heeft de coupplegers in Niger succes opgeleverd. Zij worden gezien als de aanvoerders van een nationalistische beweging die het land kan bevrijden van de oude koloniale machthebbers. De Nigeriaanse analist Ovigwe Eguegu spreekt in De Volkskrant over een nieuwe geopolitieke wind. ‘Nu de Europeanen en Amerikanen druk zijn met Oekraïne, Gaza en de Rode Zee is dit voor de AES een uitgelezen moment om nieuwe allianties te smeden.’ De analist wijst op bezoeken van de Nigerese premier aan Iran, de Verenigde Arabische Emiraten en Rusland. ‘Dat laat zien waar deze landen naartoe bewegen,’ zegt Eguegu. ‘Ze kijken naar het oosten, en niet langer naar het westen.' Maar in het westen moet het besef nog doordringen dat er iets aan het veranderen is in de wereld.

Door: Foto: CIFOR-ICRAF (cc)
Quote du Jour

Quote du Jour | Het voelt weer als slavernij

, door

Het voelt weer als slavernij. Alsof iemand mijn huis in loopt en me opdraagt die handdoek daar op te rapen. Doe dit, doe dat. Maar ik ben een volwassene, ik heb zelfbestuur.

Aldus Grisha Heyliger-Marten, parlementslid van Sint-Maarten, gisteren in het AD. Nederland stelt zich volgens een deel van het parlement “neokoloniaal” en “racistisch” op bij het verstrekken van coronanoodsteun. De parlementsleden hebben dan ook een petitie ingediend bij de Speciaal Rapporteur voor racisme, discriminatie en xenofobie van de VN met het verzoek hiernaar onderzoek te doen.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het corruptieschandaal rond Elf Aquitane

, door

Van mijn vakantiereizen naar Frankrijk in de jaren tachtig en negentig herinner ik me onder meer de aanplakbiljetten met het gezicht van Jacques Chirac die voor de zoveelste maal burgemeester van Parijs wilde worden, de platanen langs de straten en dat ze bij de pompstations geen Shell-iconen hadden, maar dat het Elf was dat de klok sloeg.

Van de corruptie in de Franse politiek had ik destijds geen weet, noch hoe verstrengeld Elf daarmee was. In het tweede deel van The French-African connection legt Al Jazeera bloot hoe opeenvolgende Franse regeringen een systeem opzetten, waarbij Elf geld in de zakken stopte van tal van Afrikaanse regeringsleiders in ruil voor het recht om olie uit de grond te halen, en hoe deze regeringsleiders op hun beurt weer de kassen van Franse politieke partijen spekten.

In 1994 kwam aan het licht dat Elf voor honderden miljoenen wegsluisde in frontbedrijven om de corruptie in gang te houden. De hoofdpersonen kwamen weg met een tik op de vingers: zes maanden hier, een jaar daar.

Logisch ook wel, ze hadden het gedaan voor volk en vaderland. Met de zegen van de president der Republiek.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Frankrijks neokoloniale bemoeienis met Afrika

, door

Tijdens de NAVO-interventie in Libië was het Frankrijk dat het voortouw nam. In 2013 zond President Hollande Franse troepen naar Mali tijdens de burgeroorlog om het land uit handen van islamisten te houden. In hetzelfde jaar kwam Frankrijk tussenbeide in Nigeria af te slaan, het heeft zo’n drieduizend soldaten paraat in de Sahel-regio.

Vanwaar toch die interesse van Frankrijk in Afrika? De Franse regering zal zeggen dat ze zich verantwoordelijk voelt voor haar voormalige (Franssprekende) koloniën; maar de driedelige documentaire The French-African Connection maakt duidelijk dat achter Frankrijks bemoeienis puur eigenbelang schuilgaat.


In de periode van de dekolonisatie werd door De Gaulle en zijn opvolgers een uitgebreid netwerk opgezet van inlichtingenadviseurs, militaire bases en corruptie om Fransgezinde overheden in het zadel te houden (of te helpen) en zo Frankrijks toegang tot goedkope bodemschatten te garanderen.

France has a long history of intervention and interference in its resources-rich former African colonies; a policy known as ‘France-Afrique’: seeking to control Africa and its resources through oppressive regimes and a covert network of secret agencies and oil companies.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: airborneshodan (cc)

Daarom haten ze ons

, door

RECENSIE - Een andere kijk op het Midden-Oosten.

In het dominante beeld over het Midden-Oosten zijn weinig lichtpuntjes te vinden. De beelden van oorlog, vluchtelingen, terrorisme en religieuze dictatuur krijgen jammer genoeg zelden enige context. We zien de ellende doorgaans zonder voorgeschiedenis en zonder de rol die Europa en de Verenigde Staten daarin gespeeld hebben. Buiten het mainstream beeld blijft ook de achtergrond van de argwaan van de bevolking van het Midden-Oosten tegenover het westen.

De Belgische vredesactivist Ludo de Brabander geeft met zijn boek Oorlog zonder grenzen het noodzakelijke en urgente tegenwicht tegen een eenzijdige en contextloze publieke opinie. Hij schreef zijn boek na de terroristische aanslagen in Brussel van maart dit jaar. Het terrorisme is echter voor hem niet het begin maar het eind van het verhaal. En datzelfde geldt voor de toestroom van vluchtelingen naar Europa. De Brabander wil ons op de eerste plaats vertellen wat er aan vooraf ging.

En dat verhaal gaat niet over de islam maar over kolonialisme.

Verdeling van invloedsferen

Oorlog zonder grenzen is een uitvoerige geschiedenis van de politieke verhoudingen in het Midden-Oosten aan de hand van een overweldigend aantal feiten en cijfers en onderbouwd met veel literatuur. Vrijwel niets wat er de afgelopen eeuw in de regio is gepasseerd blijft onbesproken. Ook wie de grote lijnen wel kent zal er nog veel nieuwe inzichten uit halen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Ramadan en Žižek over de Egyptische revolutie

, door

De twee prominente intellectuelen Tariq Ramadan en Slavoj Žižek laten hun gedachten gaan over de Egyptische revolutie. Bij Al Jazeera, waar je nog serieuze discussies aantreft. Ook de interviewer blaast een partijtje mee.

Een thematische samenvatting:

1. Is de Arabische wereld klaar voor democratie?

Tariq Ramadan:

    Luister maar naar de bevolking | Die laat duidelijk weten de dictators zat te zijn | Men dorst naar democratie, menselijke waardigheid en vrijheid. | Dat het een keuze zou zijn tussen dictators of islamisten is allemaal ideologisch geleuter | De man in de straat wil gewoon vrijheid en democratie.

Slavoj Žižek:

    De Westerse machten willen de dingen vooral bij het oude houden | Maar de Tunesiërs en Egyptenaren bewijzen tegendeel van het idee dat moslimmassa’s de voorkeur geven aan een islamitische dictatuur.
    Er is een perverse cultuurrelativistische notie dat Arabieren nu eenmaal een andere cultuur hebben en niet rijp zijn voor democratie | Maar daarachter steken eigenlijk racistische vooroordelen.
    Juist het tegendeel is waar | Er blijken wel degelijk menselijke universalia te zijn, en in de opstand van Arabische volken zien we deze in actie | Demonstranten vormen bewijs van de universele behoefte aan vrijheid, menselijke waardigheid, economische gerechtigheid en democratie | De zogeheten ‘clash of civilisations‘ blijkt een fabeltje | Op het moment dat een ander volk tegen tirannie opstaat, voelen we automatisch solidariteit met dat onderdrukte volk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Geen Westerse inmenging, alstublieft!

, door

Lurkend aan hun waterpijpen bespreken de Egyptische senioren in de Amsterdamse shisha-bar de laatste ontwikkelingen in hun land, één oog continue gericht op het televisietoestel. De verslaggever van Nieuwsuur vraagt hen hoe ze de afgelopen dagen beleven, wat ze van Moebarak vinden, en hoe ze de toekomst van Egypte inschatten.

Dan laat hij een voetzoeker los in het gesprek. Faroek Ibrahim, journalist en vertaler, veert op:

    Het Westen is natuurlijk bang nu, dat als Moebarak vertrekt en er komt democratie, er komen verkiezingen, dat dan de Moslimbroeders of een andere…

    “Nou en?! Nou en?! De Moslimbroeders zijn niet meer dan twintig procent van de bevolking in Egypte. Dus stel voor dat zij inderdaad de macht krijgen: Is dat jullie zaak? Dat is toch de democratie? Daar zit iedereen hier over te ouwehoeren… Je maakt democratie, ouwehoer dan niet over wie er gaat winnen.”

    Maar men is bang voor een tweede Iran, begrijpt u dat?

    “Dat hebben jullie gecreëerd! Sorry dat ik zeg ‘jullie’, maar dan bedoel ik nu niet uzelf, maar het Westen. Zolang de zaken op die manier doorgaan, wordt Egypte nog erger dan Iran.”

    U bedoelt dat zolang het Westen Moebarak blijft steunen, het extremisme toe zou kunnen nemen?

    “Ja, niet alleen ‘Moebarak steunen’, maar alle andere dictators in het Midden-Oosten. Deze hypocrisie van het Westen moet een keer eindigen. Maar ik ben bang dat hypocrisie in het Westen een soort kanker is, die niet te genezen is. Helaas.”