Kunst op Zondag | Draaimolen

De zon komt op, de zon gaat onder. Je reinste nepinformatie. Niet het jojoën van de zon bepaalt onze dagindeling, maar het draaien van de aarde. En omdat die een bol is, wordt de zogenaamde opkomst en ondergang van de zon niet overal ter wereld op hetzelfde tijdstip beleefd. Het is een geschiedenis die zich herhaalt. We denken dat we voortgaan, anderen menen dat we stilstaan, er zijn zelfs mensen die denken dat we achteruitgaan, maar we draaien natuurlijk in een cirkeltje rond. Tot zover het idee van het leven als mallemolen. Daar schreven we acht jaar geleden al over, maar het kan geen kwaad om er, kringloopindachtig, weer op terug te komen. Er was twee jaar geleden nog een stroomloze draaimolen in Nederland te zien. Ik vermoed dat zoiets niet meer kan. Bij ‘draaimolen’ denken we meteen aan het plezier op kermissen en zomerfestivals. Even er lekker uit en lol maken om weer opgeladen naar het werk te gaan. Een rare scheiding, goed voor de economie van burn out-coaches. Joana Vasconcelos zette directiestoelen eens op een andere manier bij elkaar en jawel, dat werd een vrolijk stukje teambuilding. Zonder de anderen valt er immers geen lol te maken. Joana Vasconcelos – Meeting Point, 2000. https://www.youtube.com/watch?v=plqI8zyvtZc Wil je een ander echt ontmoeten of even zonder stress iets bespreken, stap dan in de draaimolen van Carsten Höller. Twee aan twee vast geklonken en het ding gaat zo traag dat je een kwartier lang er niet uit kan. Ben je in je eentje ingestapt, ook goed… Carsten Höller - RB Ride, 2007. https://www.youtube.com/watch?v=Cf_iJ2GdXCc Nuno Pimenta legde een paar winkelwagentjes aan de ketting. Niet op de gebruikelijke manier voor de supermarkt, maar vastgebonden aan een lantaarnpaal. En zie…. “Door het tegengaan van de bewegingsvrijheid die deze karren normaal gesproken kenmerkt (ironisch genoeg in cirkels bewegend) worden we eraan herinnerd dat het consumentisme ons nergens heen brengt... of (op zijn best) terug naar ons uitgangspunt” zegt Nuno Pimenta. Nuno Pimenta – Merry-go-round, 2013. Als mijn moeder nog zou leven en mij in die karretjes zag spelen, zou ze zeggen: 'Ach gek, je moest jezelf eens zien…' In Amersfoort kan dat. Tot 29 augustus in kunsthal KAde: Mirror | Mirror, een tentoonstelling die reflecteert op spiegels. Centraal staan werken van Jeppe Hein (Denemarken) van wie ook ‘Mobile Mobile’ is te bewonderen. Of bewonder je meer jezelf? Jeppe Hein - Mobile, mobile, 2010. Maar nu wat serieuzer. Ter gelegenheid van het tienjarig jubileum kreeg het UWC Maastricht een kadootje van kunstenaar Nadim Karam. Omdat “Maastricht de stad is waar in 1991 de basis voor dialoog tussen landen is vastgelegd, resulterend in het Verdrag van Maastricht". En omdat “door de jaren heen meer dan 25 studenten afkomstig uit dezelfde regio als Karam met een speciale een studiebeurs een opleiding aan UWC Maastricht kunnen volgen.” De sculptuur bevat wel een waarschuwing. Kijk naar de Brexit-discussie of naar de EU zelf: de dialoog aangaan is mooi, maar moet niet het doel op zich zijn. Anders gezegd: je kan blijven praten tot je een ons weegt, maar pas op dat ‘democratieën zichzelf niet in dialoog verliezen’. Nadim Karam - Politics of Dialogue: The Merry Go Round, 2019. https://www.youtube.com/watch?v=3HQW9hh72o0 Terzijde (wat RTL Boulevard kan, kunnen wij ook): het UWC (United World College) heeft wereldwijd vestigingen. De vestiging in Wales krijgt de komende twee jaar ‘onze’ prinses Alexia over de vloer. En laten ze daar nou ook werk van Nadim Karam hebben staan. Twee beelden uit de serie ‘Stretching thoughts’, die in 2015 op de Shanghai Sculpture Biënnale stonden, werden in 2016 geschonken aan het UWC Atlantic Wales. ‘Standing’ werd omgedoopt tot ‘Shepherd’ en de zittende figuur gaat nu door het leven als ‘Thinker’. Volgens Karam “als weerspiegelingen van de toewijding van de Welshe instelling aan fantasierijk denken en wereldburgerschap.” Tot slot – het bezoeken waard: Triënnale Brugge 2021, nog tot 24 oktober. Dertien installaties, waaronder de draaimolen ‘Dans Macabre’ van Hans op de Beeck. Te zien op het Sint Maartenplein, bij de Sint Walburgakerk. Ook bij de zuiderburen: De Carrousel, een mobiel openluchttheater met een draaiend podium, dat tot 26 december 2021 op drie locties in en rond de stad Antwerpen zal staan,  biedt een programma met theater, dans, muziek, woordkunst en comedy. Met de preventiemaatregelen rond Covid in het achterhoofd, kan het publiek alleen of in bubbels van twee plaatsnemen in een loge. Oh ja, die Covid… Voor het eerst sinds 17 juni weer meer dan duizend positieve tests. We denken dat we voortgaan, anderen menen dat we stilstaan, er zijn zelfs mensen die denken dat we achteruitgaan, maar we draaien natuurlijk in een cirkeltje rond.

Foto: © NOS schermafbeelding persconferentie 12 maart 2020

Waarom Rutte de natiestaat als lichaam presenteert

ESSAY - door Levi van Veurs (Redacteur Kosmos Uitgevers)

“Nederland is nu een patiënt. En die patiënt moet behandeld worden,” zei premier Rutte afgelopen 12 maart tijdens een persconferentie over de maatregelen tegen het coronavirus. Rutte haakt daarmee in op een metafoor die in ons cultureel geheugen gegrift staat en ons denken beïnvloedt, namelijk: de figuurlijke relatie tussen natiestaat en lichaam.

Deze metafoor baant een weg voor politieke besluiten. Hoe dient ze Ruttes agenda?

Als je het ene zegt, maar het andere bedoelt

Als je ooit Il Postino (1995) over Pablo Neruda hebt gezien, kun je je waarschijnlijk het glunderende gezicht van Massimo herinneren als bij hem het kwartje valt na Neruda’s uitleg van het begrip ‘metafoor’: “Een metafoor, dat is als je het ene zegt, maar het andere bedoelt.”

Een talig trucje dus. Leuk voor een dichter, maar geen directe aanduiding van de dingen zelf. Waarom zegt Rutte niet gewoon waar het op staat?

Neruda’s uitleg impliceert dat er bij het gebruik van een metafoor een beweging van het figuurlijke naar het letterlijke gemaakt moet worden om de betekenis te snappen. Maar is het wel zo dat we, als we het gordijn van de metafoor opzij trekken, de naakte waarheid aantreffen? Hoewel metaforisch taalgebruik door de eeuwen heen door verschillende denkers als ‘leugen’ werd bestempeld, zijn er ook filosofen die beweren dat metaforen juist constructief zijn voor ons denken.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Bevrijding

Aardige metafoor van Bas Heijne:

Minder, minder, minder: de Haagse meute in het zaaltje van de PVV scandeerde de woorden voor hun leider afgelopen woensdag nog met alle enthousiasme van een bierhal-putsch, maar in Nederland brak in de dagen erna alvast het feest van de Bevrijding los. Ineens was niemand meer bang voor Geert Wilders. Het monster had zichzelf verslagen, enkel door zijn ware gezicht te laten zien. De beelden uit Den Haag waren dodelijk. De oorlog leek plotseling voorbij.

En iedereen, dat was een feestelijke ontdekking, had in het verzet gezeten. De vlag kon uit, maar er moesten eerst nog wat straatjes worden schoongeveegd.

Foto: Aaron Escobar (cc)

Kunst op Zondag | Wortels

Roets, pardon, wortels. Over kunstenaars die zichtbaar te maken wat anderen niet kunnen of willen zien. Sterk aangeraden de links te klikken.

Vincent van Gogh – Boomwortels, 1890.
cc Flickr - Gandalf’s Gallery - Vincent van Gogh - Tree Roots, 1890.

École de la Montagne Rouge (in 2012 beëindigd) – Tree roots.
cc Flickr Howl Arts Collective tree roots graphic via École de la Montagne Rouge

Julia Whitney BarnesRoots/Routes, 2011.
cc Flickr NYCDOT photostream Roots Routes

Steve Robin grossiert in bronzen en stalen wortels. Steve TobinTrinity Root, 2005.
cc Flickr Wally Gobetz NYC - Trinity Church - Trinity Root

Jorge Mayet  – Over mijn leven en mijn dood, 2008.
cc Flickr habier López photostream De Mis Vivos y Mis Muertos, Jorge Mayet, 2008

Meer bomen en wortels van Jorge Mayet in zijn mobiele sculpturen. Aan het begin van dit filmpje zie je hoe dat er bij kan hangen.

Henrique OliveiraTransarquitetônica, 2014.
cc Flickr Elias Rovielo HENRIQUE OLIVEIRA - transarquitetônica.Dieper in de materie: wandelen door Transarquitetônica.

El Anatsui (In 2009 één van de laureaten van de Prins Claus Prijs) – Earth developing more roots, 2011.
cc Flickr See-ming Lee El Anatsui - Earth developing more roots, 2011

Boomwortels als metafoor, daar gaat natuurlijk het nodige mank aan. Sommigen overdrijven hun geworteldheid, anderen negeren het teveel. Maar waren mensen bomen, wellicht zou de wereld er beter voor staan.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.