Hoogleraar internationaal recht: geen belemmering voor verbod ontgassen

Wat Sargasso in november 2021 al schreef op basis van informatie van Ton Quist is nu bevestigd door Professor Alessandra Arcuri van de Erasmus School of Law: een nationaal verbod op varend ontgassen kan, er is geen enkele internationale belemmering. Sterker nog: het lijkt erop dat Nederland op basis van mensenrechtenverdragen het varend ontgassen van zeer zorgwekkende stoffen juist wél moet verbieden. Kamerlid Susanne Kröger, GroenLinks, heeft bij Omroep Flevoland aangekondigd de minister vandaag om een landelijk verbod op varend ontgassen te vragen. Wat is varend ontgassen ook al weer? Varend ontgassen gebeurd in de tankvaart en is nodig omdat er in de tanks van binnenvaarttankers die chemicaliën en aardolieproducten vervoeren ladingrestanten en ladingdampen achterblijven nadat de tanks geleegd zijn. Deze ladingrestanten en ladingdampen moeten uit het ruim verdwijnen voordat er een nieuwe lading aan boord komt. Dat heet ontgassen. Bij ontgassen komen vluchtige organische stoffen vrij, waaronder gevaarlijke en zeer zorgwekkende stoffen, zoals benzeen. Deze stoffen zijn kankerverwekkend en kunnen onder andere leukemie veroorzaken. Volgens het RIVM is er geen veilige concentratie waaronder geen effecten voorkomen. Er kan altijd gezondheidswinst worden behaald door reductie van de uitstoot van benzeen. Daarom geldt voor de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen een minimalisatieplicht en vijfjaarlijkse informatieplicht. Schepen die hun lading hebben gelost worden vol ladingdamp weggestuurd van de terminal. Om een volgende lading te kunnen laden moeten ze veelal aantonen dat ze gasvrij zijn aan de terminal van de nieuwe verlader. Dat kan op verschillende manieren, bij een tankschoonmaakbedrijf of door te ontgassen aan de buitenlucht. Ontgassen aan de buitenlucht is enkel varend toegestaan als dit via het zogenaamde manifold plaatsvind. Behalve in de buurt van sluizen, bruggen en bij dichtbevolkte gebieden. In de havens van Rotterdam en Amsterdam zijn door de lokale autoriteiten plaatsen aangewezen waar schepen stilliggend mogen ontgassen. Bij 20 graden Celsius gaat om 900 kilogram per schip. Op warme zomerse dagen kan het om aanzienlijke meer gaan: 2.000 tot 3.000 kilogram benzeen per schip. Eerdere ontwikkelingen m.b.t. verbod op varend ontgasssen In 2014 paste het RIVM de officiële emissiecijfers voor varend ontgassen aan en sloten de provincies Zuid-Holland, Noord-Brabant en het toenmalig ministerie van I&M een regionaal akkoord om varend ontgassen te verbieden. Het Ministerie van I&M kwam later op basis van (een nog steeds geheim) advies van de landsadvocaat tot de conclusie dat provinciale ontgasverboden niet rechtsgeldig zijn. Ondertussen hielden opeenvolgende bewindspersonen vol dat een nationaal verbod niet mogelijk was door internationale verdragen. Ondanks herhaaldelijke verzoeken per telefoon en email van Sargasso om specificatie heeft het Ministerie nooit aangegeven welke verdragsbepalingen het betreft. Er wordt al jaren (of beter gezegd decennia) gewerkt aan een internationaal verbod op varend ontgassen. De invoer van provinciale ontgasverboden in 2015 in Nederland en in de haven van Antwerpen hebben de internationale onderhandelingen in een stroomversnelling gebracht, waarschijnlijk uit angst voor afwijkende regelgeving tussen vaargebieden. Per 1 juli 2019 is in Nederland het nieuwe ADN van kracht, waarin aanvullende regels voor varend ontgassen worden gesteld. Hierdoor is varend ontgassen via de luiken niet meer toegestaan. Zie ook deze uitlegfilm van de Nederlandse overheid: https://www.youtube.com/watch?v=wHzeOzenifM In het CDNI wordt varend ontgassen volledig verboden. Nederland heeft dit verdrag al geratificeerd, het wachten is nog op Frankrijk en Zwitserland. Al is dat voor een nationaal verbod dus niet nodig. De afgelopen jaren dook het dossier met enige regelmaat op in de publiciteit. Onder andere doordat omwonenden langs de lek zich verenigden in de vereniging Stop Ontgassen, de publiciteit zochten en handhavingsverzoeken deden bij omgevingsdiensten. Vorig jaar kregen ze gelijk van de rechter: de provincie moet het provinciaal ontgasverbod handhaven. Ook was er ophef in Gelderland en Zeeland over ontgastoerisme vanuit Duitsland en België. Het meest recent zorgde het dossier voor commotie in Flevoland. Een provincie zonder veel chemie, maar wel een provincie waar veel schippers naar uitwijken om varend te ontgassen sinds het provinciaal ontgasverbod in Noord-Holland. Die commotie leidde vorig jaar volgens schipper Ton Quist eindelijk tot beweging. Onderzoek Erasmus Universiteit Op verzoek van Omroep Flevoland onderzocht de Erasmus Universiteit (pdf) of de verschillende argumenten die het Ministerie tegen een landelijk verbod heeft gehanteerd kloppen. Uit dat onderzoek blijkt dat er weinig van de argumenten van opeenvolgende bewindspersonen klopt. Sterker op grond van mensenrechtenverdragen móét Nederland het hoogstwaarschijnlijk verbieden, omdat de gezondheid van inwoners op het spel staat en het milieu wordt belast. Seline Trevisanut van de Universiteit van Utrecht heeft het rapport van de Erasmus Universiteit ook bekeken. Tegenover Omroep Flevoland en NRC onderschrijft zij de bevindingen van Arcuri en Erol: Het onderzoek laat overtuigend zien dat internationale verdragen geen belemmering vormen om een verbod in te voeren. Het ministerie heeft nu de plicht om uit te leggen waarom dat niet mogelijk zou zijn. Professor Arcuri vindt het grootste probleem dat ministers de Tweede Kamer nooit hebben verteld waar precies staat dat varend ontgassen niet verboden kan worden. Je maakt het op die manier erg moeilijk voor het publiek om de regering te controleren. Gezien de passiviteit van de Nederlandse overheid en omdat het ontgassen aannemelijk ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid, is dit erg zorgelijk. Ook bestaat het risico dat dit soort technische wetten worden gebruikt als excuus om niet te handelen. De NRC opende gisteren op de voorpagina en met een groot achtergrondartikel over het onderzoek. De NRC heeft ook een podcast aan varend ontgassen gewijd. Meest opvallende uitspraak is dat het onderwerp 'helemaal nieuw' is voor NRC. Dat de onderzoeksredactie van NRC Sargasso niet leest snappen we nog. Maar dat ze het eigen archief niet doorspitten is verbazingwekkender. Op de opiniepagina van NRC werd in 2018 namelijk al opgeroepen tot een verbod op varend ontgassen. GroenLinks wil nationaal verbod op varend ontgassen Gisteren heeft Susanne Kröger, Tweede Kamerlid voor GroenLinks, aangekondigd vandaag te vragen om een nationaal verbod op varend ontgassen. Ik ben benieuwd welke fracties daar tegen gaan stemmen. In de provincie Flevoland heeft JA21 kritische vragen over de gezondheidseffecten van varend ontgassen gesteld, landelijk had de VVD in 2017 al een verbod op varend ontgassen in de doorrekening door PBL zitten en was het Tweede Kamerlid Remco Dijkstra woedend op bedrijven die hun schippers opdracht gaven de provinciale ontgasverboden te ontduiken. GroenLinks, PvdA, PvdD, SP en D66 schat ik in als voorstander van een snelle invoer van een landelijk verbod op varend ontgassen. Een Kamermeerderheid lijkt me dus haalbaar. Mogelijke tegenstemmmers: CDA, PVV, FvD, BBB en SGP. Het laatste bastion tegen het invoeren van een nationaal verbod is dat er te weinig installaties zijn waar schippers terecht kunnen. Precies zoals Sargasso ook al jaren geleden voorspelde. Er is één bestaande installatie bij ATM in Moerdijk. Omgevingsdienst Noordzeekanaal geeft tegen NRC aan dat ze werken aan een vergunning voor een tweede installatie. Ruimschoots onvoldoende om de ongeveer 15 ontgassende schepen per dag verantwoord te ontgassen. Probleem voor het Rijk is dat vergunningverlening aan deze installaties een bevoegdheid is van gemeenten en/of provincies. De normen waaraan deze installaties moeten voldoen zijn vastgelegd in het landelijke Activiteitenbesluit. Veel van de installaties zijn nieuw en halen de normen uit het Activiteitenbesluit niet of kunnen niet aantonen dat ze die halen. Dat biedt meteen de vrij eenvoudige oplossing: maak op landelijk niveau een tijdelijke regeling via een AmvB waarmee installaties die ten minste 80% van de emissies afvangen een tijdelijke vergunning voor 5 jaar kunnen krijgen, mits ze voldoen aan de veiligheidsvoorschriften. Monitor de emissies naar de lucht van die installaties en geef iedere installatie die over 5 jaar voldoet aan de eisen uit het Activiteitenbesluit een definitieve vergunning. De rest mag inpakken en wegwezen. Eerdere berichtgeving vind je in ons dossier varend ontgassen.

Door: Foto: BoH, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons Binnenvaarttanker Jade in het Calandkanaal
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Britse rechter: luchtvervuiling droeg bij aan dood 9 jarig kind

, door

NIEUWS - Half december deed de Britse rechter een baanbrekende uitspraak in de zaak over de dood van de 9-jarige Londenaar Ella Kissi-Debrah in 2013. De rechter oordeelde dat haar dood mede veroorzaakt is door luchtvervuiling. Daarmee is de 9-jarige de eerste ter wereld die op haar overlijdensakte luchtverontreiniging als doodsoorzaak genoemd krijgt. Goed nieuws voor de voorvechters van schone lucht wereldwijd, slecht nieuws voor fossiele brandstoffen en biomassacentrales. Hiermee krijgen de anonieme statistieken over het aantal voortijdige doden door luchtvervuiling ook een gezicht.

Onderzoek

Het is te danken aan het onderzoek van Prof Sir Stephen Holgate en de volhardendheid van de moeder van Ella Kissi-Debrah dat de rechter tot zijn oordeel kwam. Het onderzoek van Holgate liet zien dat de astma-aanvallen samenhingen met de luchtkwaliteit. Het meisje had vooral in de winter, wanneer de luchtkwaliteit het slechts is in Londen, last van astma-aanvallen. Ella en haar familie woonden vlak bij een drukke weg waar de WHO-normen voor luchtkwaliteit met regelmaat overschreden wordt. Langs deze weg worden met name de normen voor stikstofoxiden en fijn stof regelmatig overschreden.

Tijdens de rechtszaak zijn de lokale autoriteiten stevig ondervraagd over de vraag of zij bewoners informeerde over het gezondheidseffect van de slechte luchtkwaliteit. In de zaak werd ook een eerdere Franse rechtszaak aangehaald, waarbij een moeder de staat succesvol aanklaagde omdat de staat te weinig doet om de luchtkwaliteit te verbeteren. De rechter concludeerde:

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Waan van de dag

Verbod op varend ontgassen per 1 oktober 2020

, door

Het Kabinet heeft gisteren ingestemd met de aanpassing van het Scheepsafvalstoffenbesluit. Deze aanpassing is nodig om het ontgassingsverbod uit het internationale Scheepsafvalstoffenverdrag CDNI op te nemen in de Nederlandse regelgeving. Het voorstel wordt nu ter voorhang aan zowel de Eerste als Tweede Kamer gezonden. Als de Tweede en Eerste Kamer instemmen gaat het verbod op 1 oktober 2020 in.

Daarmee wordt vanaf oktober 2020 het tweede deel van de regelgeving actief, waarmee het verbod afdwingbaar wordt. Op vragen of de bestaande regels voor varend ontgassen uit het ADN, die sinds juli vorig jaar van kracht zijn, niet een de facto verbod op varend ontgassen betekenen heeft Sargasso nog steeds geen bevredigend antwoord gekregen van het ministerie van I&M of de Inspectie Leefomgeving en Transport. Zodra de aanpassing van het Scheepsafvalstoffenbesluit van kracht is is het antwoord op deze vraag achterhaald.

Foto: Ontgasroutes benzeen volgens CE copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

Varend ontgassen: de (voorlopige) afsluiting

, door

ACHTERGROND - Sinds 2013 schrijf ik voor Sargasso over varend ontgassen van vluchtige organische stoffen. Een taai dossier, waar voor mij al vele andere zich in hadden vastgebeten en waar ik zelf al sinds 2011 mee bezig was. In de afgelopen 10 jaar zijn er stappen gemaakt, maar het gaat tergend langzaam. Het dossier is voor mij een enorm energielek geworden, mede door de nonsens antwoorden waar de rijksoverheid je het riet mee instuurt. Zelfs het bevestigen dat de conclusies die je trekt feitelijk juist zijn is het rijk een brug te ver. Als je al antwoord krijgt. De wijze waarop de overheid met het dossier om gaat heeft veel weg van wat telkens weer naar voren komt bij de mijnbouwschade in Groningen, bij de discussie over vliegvelden, stikstofemissies van wegverkeer en recent ook de toeslagenaffaire. Voor mij als geïnteresseerde en geïnformeerde burger valt daar niet tegenop te boksen, wat niet wegneemt dat mijn publicaties op Sargasso in combinatie met de contacten met de Kamerleden, raadsleden en statenleden de afgelopen 8 jaar wel invloed hebben gehad. Daarom ter afsluiting een overzicht van de successen die de afgelopen 8 jaar (meestal in stilte) zijn behaald.

Varend ontgassen: wat is het ook al weer?

Foto: Alex Schmitt (cc)

Gratis openbaar vervoer tegen de luchtvervuiling

, door

ELDERS - De Duitse regering probeert sancties uit Brussel af te wenden met experimenteel gratis openbaar vervoer.

Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje, Italië, Hongarije, Roemenië, Tsjechië en Slowakije zijn door EU-commissaris Karmenu Vella op de vingers getikt omdat hun plannen voor het terugdringen van de luchtvervuiling onvoldoende zijn. De negen lidstaten kregen een laatste kans om nieuwe voorstellen in te dienen. De demissionaire Duitse ministers Hendricks (Milieu) en Schmidt (Landbouw) en Merkel’s kabinetschef Altmaier reageerden met een plan om bij wijze van experiment in Bonn, Essen, Reutlingen, Mannheim en Herrenberg het openbaar vervoer gratis te maken. Daarnaast zouden er zones moeten komen waar zwaar verkeer geweerd wordt, en moet elektrisch taxi-vervoer en in het algemeen elektrisch rijden worden aangemoedigd.

Gratis openbaar vervoer zou automobilisten moeten overhalen de auto te laten staan. Experimenten in andere steden hebben echter laten zien dat dit niet of nauwelijks gebeurt. De prijs van het OV heeft geen invloed op het gedrag van autoverslaafden. De kosten van het autogebruik daarentegen wel, zegt verkeersexpert Cats, die een vergelijkbaar experiment in Tallinn (Estland) onderzocht.

In Tallinn heeft het gratis openbaar vervoer wel gunstig uitgewerkt voor lagere inkomensgroepen. Onder laagst betaalden is de mobiliteit gestegen, wat overigens ook een doel van het experiment was. Het belangrijkste effect na twee jaar was een toename van 14% van het OV-gebruik. Maar die toename kwam vooral van mensen die voorheen te voet gingen. Vanuit het oogpunt van gezondheid een onwenselijk effect. Slechts een klein deel van de toename van het OV-gebruik kwam van degenen die eerder de auto pakten.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Waan van de dag

Luchtkwaliteit in Europa nog steeds slecht

, door

Maar liefst 14 rekenkamers uit Europese landen hebben gezamenlijk onderzoek gedaan naar luchtkwaliteit. De conclusie: die is niet goed. Alleen Estland voldoet aan alle EU-normen. En de gevolgen daarvan zijn niet fraai:

Van alle milieuvervuilingen is vieze lucht wereldwijd de grootste veroorzaker van gezondheidsproblemen. De Europese rekenkamer rapporteerde in september 2018 dat er in de EU elk jaar 400.000 mensen vroegtijdig overlijden als gevolg van luchtvervuiling. Maatregelen van de EU hiertegen hebben niet het gewenste resultaat opgeleverd, aldus de Europese rekenkamer. Het probleem van luchtvervuiling is ook wereldwijd in kaart gebracht. De World Health Organization (WHO) heeft in het najaar van 2018, tijdens de eerste internationale conferentie over luchtverontreiniging en gezondheid, bekendgemaakt dat één op de negen sterfgevallen in de wereld te herleiden is naar vervuilde lucht.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dieselgate

, door

ANALYSE, DATA - Al een week lang groeit het schandaal rond de emissie van Volkswagen diesels en inmiddels rond alle diesels. In de praktijk blijken ze niet alleen minder zuinig dan geclaimd, maar ook veroorzaken ze veel meer luchtverontreiniging dan mag van de norm. Op zich geen nieuws, staatssecretaris Van Geel drong al aan op betere testen in Brussel. Wat wel nieuw is is dat duidelijk wordt dat autobedrijven niet alleen de randjes van de wet opzochten, maar daar ook overheen gingen. Zo zeer zelfs dat de Duitse transportraad een ultimatum heeft gesteld aan Volkswagen: voor 7 oktober een oplossing of anders een verkoopverbod voor de betreffende modellen.

Volkswagen heeft inmiddels bekend gemaakt dat er in Duitsland zo’n 3 miljoen sjoemel diesels rondrijden met te hoge luchtverontreinigende emissies. Voor Nederland heeft Datagraver uitgerekend dat het sinds 2009 (startjaar Euro VI normering) om ruim 700.000 duizend personenauto’s gaat, die nu nog op de weg rijden.

Aantal verkochte diesels naar merk 2009 tot 2015

Aantal verkochte diesels naar merk 2009 tot 2015

Wanneer de selectie beperkt wordt tot de diesels van merken die momenteel verdacht zijn gaat het volgens Datagraver om een kleine 330.000 personenauto’s.

diesels2009_2015_selectie

Inmiddels is in Duitsland duidelijk dat het bij Volkswagen ook om bestelbussen gaat en dat mogelijk ook ander merken betrokken zijn.

Quote du Jour

Quote du Jour | luchtvervuiling maakt dommer

, door

 

Verdorie. Dat je er dood aan gaat is al vervelend genoeg, maar blijkbaar word je ook nog dommer van luchtvervuiling:

Previous research has found that air pollution harms cognitive performance in students, but this is the first to examine people of all ages and the difference between men and women. … They found the longer people were exposed to dirty air, the bigger the damage to intelligence, with language ability more harmed than mathematical ability and men more harmed than women.

Waan van de dag

Update internationaal ontgasverbod binnenvaart

, door

NIEUWS - Er lijkt eindelijk een doorbraak te zijn bij de onderhandelingen over een internationaal verbod op ontgassen van vluchtige organische stoffen aan de buitenlucht. Half juli is er namelijk een publieke consultatie gestart voor wijziging van het Verdrag inzake de verzameling, afgifte en inname van afval in de Rijn- en binnenvaart (CDNI). De wijziging betreft een verbod tot het ontgassen van carcinogene, mutagene, reprotoxische en stankveroorzakende stoffen die op de lijst van de meest vervoerde milieugevaarlijke stoffen voorkomen of een politieke issue zijn. Volgens de beschikbare documentatie is er sprake van consensus over de inhoudelijke wijzigingen tussen de verdragsluitende partijen.

Waan van de dag

China schrapt milieufilm uit berichtgeving

, door

NIEUWS - De anti-luchtverontreinigingsfilm Under the Dome, die in China ‘viral’ ging met meer dan 100 miljoen views binnen de eerste 24 uur, is plotseling uit de berichtgeving van de staatsmedia geschrapt.

Aanvankelijk leek de film nog op de steun van de autoriteiten en de staatsmedia te kunnen rekenen, zo wijdde de People’s Daily alleen al tientallen berichten aan de maakster Chai Jing, maar nadat de autoriteiten op 3 maart een richtlijn over de behandeling van de film uitvaardigden, verdween de berichtgeving als de zon achter de smog:

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende