KSTn – Kapitalistische schatkistbewaker

De kredietcrisis is een gevolg van de klassenmaatschappij en zal mogelijk leiden tot een nieuwe klassenstrijd.
Kijk, dat is nou eens een lekkere stelling. Ik kan hem alleen niet keihard maken. Maar ik kan u wel meevoeren in de redeneringen en observaties die ten grondslag liggen aan de uitspraak. Je kan je natuurlijk afvragen of dat zinvol is, gegeven de speculatieve aard. Maar als de uitspraak ook maar voor een deel waar is, lijkt het me relevant genoeg om het te bestuderen. Dan kan je toekomstige ontwikkelingen misschien richting geven. Ik vertrouw er op dat u voldoende inhoudelijk en gefundeerd zult pogen de stelling te ontkrachten dan wel te bevestigen.

Laat ik het tweede stuk van de stelling als eerste onderbouwen.

In de twee documentairereeksen van Adam Curtis (The Century of the Self en The Trap) zit als onderliggend thema dat het volk rustig gehouden kan worden als er via behoeftecreatie aandacht van de mensen naar werken voor consumptie gaat (veel korter kan ik het niet maken). Dit mechanisme heeft met ups and downs al enige tientallen jaren sinds de Tweede Wereldoorlog een rol gespeeld, al dan niet met opzet.
Er zat echter een limiet aan wat de onderkant van de samenleving aan consumptie kon binnenhalen. Enige tijd is er sprake geweest van het verkleinen van de kloof tussen arm en rijk. Maar de trend is de laatste tientallen jaren omgedraaid. De kloof tussen arm en rijk groeit.
Nu heeft in het verleden een groot verschil in klassen geleid maatschappelijke onrust en zelfs revoluties. Daar kan je, op enkele kleine uitzonderingen na, in het westen nu niet veel van merken. Een van de verklaringen daarvoor is mogelijk dat schrijnende armoede verdwenen is.
Maar een andere verklaring zit mogelijk in de leencultuur die de laatste tientallen jaren gegroeid is. Met name bij de lagere inkomens is het gebruiken van een lening, een grotere hypotheek of het kopen op afbetaling sterk toegenomen. En met dat lenen kwam ook de illusie van welvaart. Een flatscreen of een luxe keuken waren ineens voor meer mensen bereikbaar. Ook al hadden ze er eigenlijk het geld niet voor. Maar dat merken ze pas veel en veel later. Maar door die illusie van welvaart leek het verschil met de echt welvarenden minder groot. Met gevoel dat al dat harde werk beloond werd met een mooi leven minder reden tot afgunst.