Kom maar op met die crisis!

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hieronder volgt een gastbijdrage van Marjolein van de Water, woordvoerder van het XminY Solidariteitsfonds.

Sinds de zomer van 2007 voltrekken zich spectaculaire economische ontwikkelingen. Aanvankelijk was dat vooral zichtbaar op de aandelenbeurzen en in de mondiale financiële markten. Maar de effecten zijn nu ook op de ‘reële’ economie overgeslagen en iedereen verwacht een verdere recessie. Even spectaculair zijn de reacties op de crisis door Westerse regeringen, die ongekende hoeveelheden kapitaal uitgetrokken hebben om het financiële systeem op de been te houden. In dat teken staat ook de nieuwe ‘BrettonWoods’ conferentie die de G20-landen op 15 november beleggen. Uit linkse kringen zijn tot nu toe – zeker in Nederland – weinig fundamentele geluiden te horen geweest.

Vrijwel iedereen is het erover eens dat de kredietcrisis een drama is en de ogen zijn wanhopig op minister Bos gericht. Het vertrouwen in hem is tot buitenproportionele hoogtes gestegen en er wordt hem door niemand een strobreed in de weg gelegd. Het enige dat op dit moment telt, is het veiligstellen van de bedrijven en de spaarcenten. Het is ook verboden verklaard om dieper na te denken over de oorzaken van deze crisis. Het argument: ‘een brandweer gaat ook niet eerst de lucifer zoeken voordat hij de brand blust’. Dat is natuurlijk waar, maar we kunnen ervan uitgaan dat de meeste brandweermannen geen pyromanen zijn. De Nederlandse regering is dat in dit opzicht echter wel en zij hoeft de lucifer dan ook niet te zoeken. Als mede aanstichter van de brand weet ze heel goed waar deze te vinden is.

Sinds het neo-liberalisme hoogtij is gaan vieren met Reagan in de VS en Thatcher in Engeland, is een proces in gang gezet van steeds verdere deregulering van nationale en internationale markten en de economie in het algemeen. Overheden of andere vormen van sociale controle dienden zich terug te trekken van uiteenlopende economische terreinen en ‘de markt’ wordt in staat geacht allerlei problemen op te lossen, ook op sociaal en ecologisch gebied. Het neoliberalisme werd opgevoerd als een nieuwe wereldreligie en er ontstond een ware kruistocht om dit geloof over de wereld te verspreiden, met als dogma’s: deregulering, privatisering en liberalisering. Dat gaat nog steeds door. Zowel de VS als de Europese Unie werpen alles in de strijd om met zoveel mogelijk landen vrijhandelsverdragen te sluiten.

Ook in de financiële wereld werd deregulering het toverwoord. Overheden trokken zich steeds verder terug en lieten banken en bedrijven vrijwel zonder controle hun gang gaan. Steeds ingewikkeldere financiële producten werden op de markt gebracht, die zelfs degenen die zich in die wereld bewegen, niet meer konden doorzien. Met de bankrekeningen van de bankiers en managers van multinationals ging het in ieder geval goed, dus van die kant was geen reden tot klagen.

Voor de risico’s van dit systeem werd al in een vroeg stadium gewaarschuwd door uiteenlopende experts en bewegingen uit het spectrum van de andersglobaliseringsnetwerken. De stemmen die waarschuwden voor de instorting van dit systeem, namen de afgelopen jaren flink toe. Niemand wilde luisteren of structurele maatregelen nemen. Nu het systeem dan echt is ingestort, doet iedereen, inclusief de Nederlandse overheid, alsof deze crisis als een grote verassing komt.

Hoe dan ook, de crisis is een feit en overal ter wereld springen overheden bij om banken te redden. Zelfs de grootste fans moeten nu toegeven dat het klassieke neoliberale systeem voorbij is. De crisis toont aan dat als grote banken of anderssoortige bedrijven in de problemen komen, er plotseling miljarden door de overheid worden vrijgemaakt om hen te redden. De vraag waarom deze miljarden niet al veel eerder werden ingezet om de schulden van de armste ontwikkelingslanden kwijt te schelden, zodat zij hun eigen ontwikkelingspad konden kiezen, of om de miljoenen hongerigen te helpen, wordt niet gesteld.

Ondanks wanstaltige rijkdom aan de ene kant van de aardbol, leeft een groot deel van de mensen in ontwikkelingslanden nog steeds in grote armoede. Er zijn de afgelopen decennia allerlei initiatieven ondernomen om de armoede te bestrijden via de zogenaamde vrije wereldmarkt, maar desondanks is de ongelijkheid in de wereld alleen maar toegenomen. Terwijl er honger wordt geleden, worden de vruchtbaarste gronden en de zoetwatervoorraden massaal ingezet voor de productie van luxeproducten voor het westen. Het waarborgen van de koopkracht van de rijksten wint het dus van het voorzien in de basisbehoeften van de armsten en de bescherming van natuur en milieu.

Ook in de huidige kredietcrisis zijn de grootste slachtoffers de mensen in de ontwikkelingslanden, vooral als de valutacrisis ernstige vormen aan gaat nemen. In Nederland zullen de mensen die ook al voor de crisis in armoede of op het randje daarvan leefden het zwaarst getroffen worden. Deze groep van minima zal door de crisis alleen maar groter worden. Niet verwonderlijk dus, dat veel mensen bang zijn voor de toekomst en zich angst aan laten jagen door politici die de oude orde willen herstellen.

Tot nu toe lijken maatregelen zich vooral te beperken tot de herstel van de financiële markten. De kredietcrisis gaat echter samen met een klimaatcrisis, een voedselcrisis, een energiecrisis en een biodiversiteitcrisis en deze zijn niet los van elkaar te zien.

Maar ondanks alle ellende, zijn wij blij met deze crisis. Het zijn scheuren in een systeem dat alleen kan bestaan door uitbuiting van mens en natuur, en dat van de ene crisis naar de ander voert. Dat wordt nu voor iedereen zichtbaar. We zien dit moment als een unieke kans die structurele verbeteringen in de wereld teweeg kan brengen. Dat zal uiteraard niet vanzelf gaan. We moeten daarvoor gezamenlijke actie en alternatieven organiseren. Dit is het moment voor fundamenteel andere keuzes zowel binnen als buiten de formele politiek. Onze gemeenschappelijke taak is om tegelijkertijd zoveel mogelijk te voorkomen – zowel in het Westen als in ontwikkelingslanden – dat de crisis afgewenteld wordt op de allerzwaksten zoals in de kapitalistische economie gebruikelijk is.

Wat nu nodig is, zijn fundamentele hervormingen van het economisch bestel, zowel lokaal als internationaal. Het economische beleid moet – zoals we op school leerden – erop gericht zijn dat schaarse hulpbronnen op een efficiënte manier worden ingezet ter voorziening van basisbehoeften. We moeten af van de dwangmatige groei en een einde maken aan het ‘meten’ van de stand van de economie met autistische indexen als het BNP. We moeten de omslag maken naar een economie die gericht is op het zekerstellen van de basisbehoeftes voor iedereen binnen duurzame ecologische grenzen. Daarin zal uiteindelijk geen plaats zijn voor multinationals of excessieve verrijking door een kleine bovenlaag. De privatisering van publieke diensten zowel in Nederland, de EU als binnen bilaterale vrijhandelsverdragen, moet worden teruggedraaid. Overheden of andere vormen van collectief beheer moeten er weer verantwoordelijkheid voor worden dat alle inwoners toegang hebben tot huisvesting, water, energie, transport, onderwijs en zorg. Dat zal ook andere vormen van democratie en bestuur vergen. Er zijn talloze groepen en organisaties die zich al jarenlang bezighouden met het formuleren en uitwerken van dit soort alternatieven. Dit is hun kans, nu is hun tijd gekomen.

Deze maatregelen hoeven trouwens niet ten koste te gaan van het welzijn van de bewoners, ook niet in het rijke westen. Het leven zal er in kwaliteit op vooruit gaan zonder die oneindige consumptie, zonder de continue zoektocht naar meer, groter en nieuwer. Niemand zal zich daarbij nog langer schuldig mogen maken aan het exorbitant misbruiken van natuurlijke hulpbronnen en het uitbuiten van miljarden mensen elders in de wereld. Hoe sneller we deze omslag maken, hoe meer we bovendien voorkomen dat de schade nog groter wordt, die generaties na ons zullen moeten oplossen.

Natuurlijk zal het leven niet voor iedereen beter worden. Zij die de afgelopen jaren buitensporig geprofiteerd hebben door anderen uit te buiten en van geld verdienen hun enige levensdoel hebben gemaakt, zullen het wellicht en beetje moeilijk krijgen en een nieuwe hobby moeten zoeken. Maar dat is een redelijk onbelangrijk detail dat niet opweegt tegen het belang van de velen die door deze structurele veranderingen een menswaardig leven zouden krijgen. We blussen de brand, gooien alle lucifers weg en gaan de pyromanen laten zien dat een andere wereld mogelijk is!

Reacties (16)

#1 Rostie

Het is slechts leuk dat er iemand, zoals de schrijfster van dit artikel, is die ziet hoe het zit en waar het naar toe moet. Zo zijn er velen die daar een uitgesproken mening over hebben.
Maar degenen die beslissen waar het heengaat, of heen moet gaan, moeten zich orienteren op een vooruitziende blik en hebben zich er niet van vergewist of het voorgestane idee, want meer was het niet, haalbaar zou zijn.
Er heeft geen proefproject plaatsgevonden en men is er niet bezwaard door enige kennis van zaken ingedoken.

Er is, toen duidelijk was dat het verkeerd zou aflopen, de voorkeur gegeven aan ten hele gedwaald in plaats van ten halve gekeerd. Het gevolg is dat we moedwillig in een crisis terecht zijn gekomen.

De enige legitieme vraag nu is “zijn deze mensen eigenlijk nog wel bekwaam te achten een land te besturen”.

  • Volgende discussie
#2 ConTemplate

Marxisten roepen altijd dat er een hele harde crisis aankomt. Als het hun ondanks dan een keer gebeurt kunnen ze – zoals in dit stuk – roepen dat ze gelijk hebben gehad. Kunsjt.

Het kapitalisme kent regelmatig ernstige crises zonder dat dat het einde van het systeem betekent. Dat zal ook nu het geval zijn. Enige jaren van recessie waar vooral de allerarmsten in zullen lijden, dan gaat het weer over.

Dat deze auteur daar “blij” mee is illustreert het morele failliet van de “andersglobalisten”. Het moet eerst erger worden voor het beter kan gaan – klassieke Verelendung.
Het maakt daarbij niet uit hoe slecht de ‘doelgroep’ het heeft, als het glorieuze alternatief maar gebouwd kan worden.

Waar ook ter wereld hebben alternatieven voor het kapitalisme echter alleen maar geleid tot meer honger, dood, milieuvervuiling geleid. De ergste mensenrechtenschendingen en vervuiling vonden de vorige eeuw plaats in niet-kapitalistische landen.

De andersglobalisten kunnen geen menselijk alternatief bieden voor het kapitalisme. Dit artikel is wel heel lang, maar er staat niets concreets in. Noord Korea, Cuba: dat zijn de enige overgebleven restanten van een failliet alternatief. Ga daar wonen als je het er zo leuk vind.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 HansR

Maatregelen, maatregelen, maatregelen.

Zolang er niet beseft wordt dat het systeem chaotisch is – dwz de uitkomst van een maatregel niet echt te voorspellen is, zeker niet naar de wat verdere toekomst, de vlinder etc… – zijn maatregelen van de een even goed als de maatregelen van de ander. De auteur van dit artikel is in die zin even goed of slecht als de door haar verguisde Nederlandse regering. Elkaar liberaal, marxistisch dan wel iets anders noemen helpt niet.

Alleen een maatregel met de minste weerstand zal effectief zijn.
Doe maar wat.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Chiel

Het kapitalistisch systeem is het meest adaptieve dat er er bedenken is en leidt daardoor altijd tot betere resultaten dan centraal geleide en geplande vormen van bestuur.
Dat er wat mis gaat dat met een element van het kapitalisme te maken heeft, wil natuurlijk niet zeggen dat je alle onderdelen van het systeem ‘failliet’ moet verklaren.
De auteur gooit nogal wat zaken op een hoopje die niet direct iets met elkaar te maken hebben, maar hooguit indirect en trekt vervolgens via een aantal logisch incosistente denkstappen foute conclusies.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 su

@4: Wellicht moet je je stelling toelichtten. In principe staat het kapitalisme los van of zaken centraal of decentraal worden geregeld.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Hanedop

marjolein van de water is een ondernemend mens. ze ziet de problemen van een ander en duikt meteen in het gat. Ijzer smeden als het heet is, gebruik maken van het moment. de markt is er klaar voor, dus lanceren we de boel. een kapitalistisch denkend modelburger. Hulde!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 lmgikke

Kapitalisme gaat uit van oneindige groei. Of dat nu 1% of 10% is, procentuele groei is altijd exponentieel. Een exponentiele functie is in een reeele wereld per definitie onhoudbaar. Denk maar aan eindigheid van de ruimte, grondstoffen etc op deze aardbol. Een duurzame samenleving is dus noodzaak.

De keus is nu aan de mensheid om zelf vrijwillig voor die duurzame optie te kiezen (duurzaam in de zin van sustainable), of anders zal de ‘Natuur’ of ‘economie’ de correctie uitvoeren. En dan hebben we geen controle over de uitkomst.

Allemaal leren we op de basisschool over de vossenpopulatie die krimpt en groeit naar gelang er konijnen zijn. Wij zijn die vos, echter kunnen wij denken en dus vooruitzien. Maar dat laatste doen we dus helaas niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 zwartwit

@ 2

Eigenlijk had je jouw volledige betoog kunnen beperken tot:

“Ga daar wonen als je het er zo leuk vind.”

En daarmee verhef je jezelf tot stereotype, hulde!

Misschien wordt het scheldwoord “marxisten” wel weer hip!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 m44

Idealistisch wat roepen op Sargasso zet nooit zoveel in gang.

Hier: het zou veel beter zijn als het idee van deeltijdwerk vooral door de werkgevers werd aangenomen en gestimuleerd !

Zie je ?
Gebeurt niks.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 HansR

@m44
Wel een logje schrijven hè, dan heeft het effect!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Passiefish

Waardoor ging het communisme ook al weer ten onder? Ik meen dat er een conflict was met de menselijke aard; iets met het in de hand werken van laksheid en corruptie. Hier een eco-draai aan geven lijkt voor sommigen vernieuwend, maar de onderliggende ideologie verbetert er naar mijn idee niet door.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Hemaworstje

Ach een hippie theemuts. How adorable,
Biologie les 1
Door evolutie/migratie zijn wij getrokken naar het vruchtbare westen , door onderzoeksdrift hebben we ons verrijkt.
Ergo wij zijn het summum van de mensheid.
Top of the class.
U wenst dat terug te draaien?
Vooruitgang is het enige wat telt, het individu is daar aan ondergesteld.
Niet leuk maar het is niet anders als je wilt overleven als diersoort.

voorbeeld: u holbewoner ik ook gezellig naast elkaar hungabunga ik heb te eten u niet. U denkt toch niet dat ik dat voedsel deel zonder dat u wat vleesch met mij deelt?
pets knuppel en ik heb allebei.
Noem het lust noem het macht ,noem het instinct. kijk naar Congo. en wordt wakker.

Realiteitscheck 2: wanstaltige rijkdom in het Westen?
In wiens ogen die van jou of van de baliemederwerker van de stadsbank?
Autonoom afrikaans leven kun je in deze stedelijke maatschappij niet.
Kan moeilijk a la willem lex everzwijnen gaan knallen op de Veluwe want dat zul je ook wel niet goed vinden.
Boompje omhakken vuurtje stoken , nee.
Moestuin moahahaa ,

ja maar je hebt toch internet. ja meid, dat is sociaal een eis hier in nederland om te kunnen functioneren in deze maatschappij waar de zieken en armen oh zo goed behandeld worden..

filosofische hippie met je fondsenwervingburo.
doe wat nuttigs met je leven en help mensen ipv je eigen ego te strelen en in arbeid te voorzien.
Over de schutting kijken en je er zorgen over maken is een luxe probleem.
Heb je in ieder geval nog nooit bij mij in de tuin gezien, of denk je ach , survival of the fittest ?
De Voedselbank is vanoorsprong een kerkelijke instelling, nu jij weer mvr de communist/socialist.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Papeleo

Hi, ha, hemaworst.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 ConTemplate

&7 bullshit, want technologie maakt veel mogelijk. Ooit van Maltheus gehoord? ook al zo’n hysterische voorspelling die nooit is uitgekomen. Communisme ging trouwens ook uit van oneindige groei, ze zouden zelfs de kapitalisten voorbijstreven!

@8 Ach ik kan in ieder geval beknopt schrijben in plaats van een 5 uur durende toespraak a la de oude kameraden te moeten neerpennen.

Maar inderdaad, vroegah wilden de oude communisten met hun grote bek ook nooit in Moskou gaan wonen. Waarschijnlijk omdat ze dan een kogel in hun nek hadden gekregen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 vast goed

De crisis is niet het gevolg van opkomend neoliberalisme, maar van de toegenomen rekensnelheid van chips. Die ontwikkeling liep namelijk parralel, dus is causaal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 HansR

@ConTemplate
Ooit van Maltheus gehoord? ook al zo’n hysterische voorspelling…

Ik neem aan dat je Malthus bedoelt. Hem hysterisch noemen getuigt toch niet van veel ontwikkeling. Misschien nog even contempleren.

  • Vorige discussie