De dagelijkse Voetnoot van Arnon Grunberg
Arnon Grunberg heeft heel veel succes met zijn boeken en daarnaast ook met van alles en nog wat en het zij hem gegund. Ook al heeft hij enige tijd geleden in een reclamespotje meegespeeld. Ik vind dat zoiets toch altijd imagoschade oplevert, ook al was het maar een keer en slechts voor iets zo weinig verwerpelijks als de Telefoongids. Hoe ging het ook alweer? Grunberg houdt een lezing en een mooie jonge vrouw hangt aan zijn lippen terwijl hij alleen maar uit het bedrijvengedeelte van de Telefoongids voorleest. Uiteindelijk schijnt zij van verlangen te smelten als hij zegt: “Geen voorrijkosten”. Uiteraard leest hij alleen een simpele zakelijke mededeling voor, maar door de hele setting lijkt deze een heel andere betekenis te hebben.
Het viel mij een keer op dat hij daarnaast een zekere belangstelling voor algemeen economische theorieën heeft. Nu hij het door zijn succes naar ik aanneem altijd heel druk heeft, kan hij daar ongetwijfeld ook zijn voordeel mee doen of doet hij het zelfs al, want in die theorieën gaat het doorgaans om de efficiënte omgang met schaarste. Als rationele schrijver zou Grunberg gewoon prioriteiten moeten stellen en beginnen met het werk dat voor hem het meeste oplevert. Dat is dan in het eenvoudigste geval gewoon geld, maar dat hoeft niet, het kan ook zoiets abstracts als nut zijn. Op deze manier waarborgt hij in ieder geval dat hij altijd de voor hem meest nuttige dingen doet. Verder zou hij zijn nutsoptimum bereiken als het voor het laatste woord waar hij mee bezig is precies niet meer uitmaakt of hij het nog net wel of net niet meer opschrijft. Als dit punt eenmaal is bereikt, is hij gewoon klaar. Hij zit dan in zijn optimum. Hij heeft alles opgeschreven wat de moeite waard was en nog meer schrijven is de moeite niet meer waard.
In de praktijk zal het er ongetwijfeld niet van komen dat iemand bij elk woord deze afweging maakt, maar misschien wel bij elke bijkomende opdracht, bij elke bijkomende column bijvoorbeeld. Het kan aan mij liggen, maar bij Arnon Grunberg heb ik altijd het gevoel dat zijn in deze zin marginale column zijn dagelijkse Voetnoot op de voorpagina van de Volkskrant is. Als de dokter hem ooit zou aanraden het, om welke reden dan ook, iets rustiger aan te doen, zou de Voetnoot vermoedelijk het eerste zijn waarmee hij zou stoppen. Altijd denk ik dat deze column het laatste is wat hij er nog net even bij doet, als het maar niet te lang duurt, omdat er nog vele belangrijkere dingen op hem wachten. Misschien vertelde hij zoiets ooit in een interview en heb ik daarom altijd het gevoel dat hij zijn Voetnoten vaak op een luchthaven schrijft als hij even op een overstap moet wachten. Laptop op schoot, columnpje schrijven, verzenden en dan snel weer verder. Of dat hij ’s ochtends bij het ontbijt zit, krantje erbij, even een voetnootje schrijven en dan maar weer beginnen met het echte werk, een roman of zo.
Enkele voorbeelden: