Gematigd Hedonisme

Een serie over de belangrijkste filosofische stromingen van het vroege Hellenisme – de tijd na Alexander de Grote en voor de opkomst van de Romeinen – waarin verschillende rijken bestuurd door Griekse elites het hele Midden-Oosten, Griekenland en Zuid-Italië beheersden. We bekijken daarbij hoe de filosofen zich tot elkaar verhielden. In deze aflevering: de Epicuristen. Epicurus’ tuin van het genot Epicurus heeft in zijn leven flink wat gereisd. Waarschijnlijk werd hij geboren op Samos, in die tijd een Atheense nederzetting. Zijn diensttijd bracht hij in Athene door en daarna was hij een tijdlang op Lesbos te vinden, alwaar hij zijn Hedonistische leer begon te prediken. Een eeuw nadat Aristippos het filosofisch hedonisme had uitgevonden, omstreeks 305 voor onze jaartelling, kocht hij vervolgens een huis met een grote ommuurde achtertuin in Athene. In die beroemde tuin, de tuin van Epicurus, onderwees hij zijn versie van het Hedonisme.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 17-10-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 19-10-2022

Cynische filosofen

, door

ACHTERGROND - Filosofie van het Hellenisme 1: Cynisme

Als het gaat om klassieke filosofie gaat de aandacht meestal vooral naar Plato en Aristoteles. Griekse filosofische na deze denkers worden in overzichtswerken vaak maar kort besproken. En dat is jammer, want deze filosofische stromingen hadden een heel eigen kijk op filosofie en wetenschap, die ook in onze tijd relevant kan zijn. Vandaar dat Klokwerk voor u een serie plaatst waarin hij de belangrijkste stromingen van de filosofie van het Hellenisme behandelt.

Eerst even de historische achtergrond. In de oudheid na Alexander de Grote zag de wereld er anders uit dan in de tijd daarvoor. Voor Alexander heersten in bonden georganiseerde Griekse stadsstaten over de mediterrane wereld, geflankeerd door het oude rijk van de Egyptenaren, en Perzië. In het Helleense tijdperk zoals dat genoemd werd waren het voormalige Perzische rijk, Griekenland en Egypte verenigd in enkele grote rijken die door een Griekse elite werden geregeerd. Hierdoor veranderde het wereldbeeld, en ook de filosofie.

In de vroege Helleense tijd onstonden verschillende Grieks-geïnspireerde filosofische scholen, die theoretisch sterk van elkaar verschilden, maar praktisch veel overeenkomsten kenden. Waar de filosofen in de klassieke tijd zich vooral op maatschappelijke vraagstukken richtten, bekommerden de Helleense filosofen zich vooral om de vraag hoe een mens gelukkig kan worden.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De gedoemde kunstschatten van Afghanistan

, door

De koning en de draken A nation can only be free when its culture is not forbidden – Tekst op spandoek tijdens een demonstratie voor het nationaal museum in Kabul in 2003

Het is een doodzonde wanneer een volk haar eigen culturele erfgoed niet kan bewonderen. Maar dit is eigenlijk al sinds 1979, na de invasie van de
Russen, het geval in Afghanistan. Sinds dat jaar zijn de vele kunstschatten telkens weer in veiligheid gebracht, eerst voor de Russen, vervolgens voor de mujahedeen, daarna voor de Taliban en nu weer voor de strijdende clans die de waardevolle voorwerpen goed kunnen gebruiken ter financiering van hun gewapende strijd. Het probleem van het verschuilen van de kunstschatten in oorlogstijd is dat er veel voorwerpen zoek zijn geraakt en niemand meer kan vertellen waar ze gebleven zijn of dat door het uitbreken van de oorlog het archeologisch onderzoek is gestaakt en de vindplaatsen ondertussen zijn geplunderd. Daarnaast bestaat er nog steeds grote verontwaardiging over het opblazen van de Boeddhabeelden in Bamiyan door de Taliban, beelden die niet in veiligheid konden worden gebracht en die werden geslachtofferd als gevolg van monotheïstische geldingsdrang.

En dat terwijl er vanaf 1922 een nationaal museum in Kabul verrees waarin de archeologische vondsten werden tentoongesteld. In samenwerking met de Délégation Archéologique Française en Afghanistan (DAFA) werd er een opgravingsprogramma samengesteld waarbij de vondsten werden verdeeld tussen het nationaal museum in Kabul en het Musée Guimet in Parijs. En dat er veel in de grond moest zitten was wel duidelijk; Afghanistan bevond zich op de handelsroute tussen Oost en West en had in de loop van de geschiedenis vele culturen over haar grondgebied zien passeren. Zo vestigde bijvoorbeeld Alexander de Grote zich vanaf 329 v. Chr. in Bactra en kende het noorden van Afghanistan tot het midden van de 2e eeuw na Chr. een hellenistisch tijdperk. De vondsten werden vaak per toeval gedaan door boeren of door koningen die zich bekwaamd hadden in de amateur-archeologie.

Vorige