Egypte zou presidentiële stelsel kunnen (en moeten) heroverwegen

Mohammed Morsi is geen president van Egypte meer. Het leger heeft besloten Morsi uit zijn ambt te zetten, de grondwet op te schorten en in afwachting van nieuwe verkiezingen de president van het constitutioneel hof als plaatsvervangend president aan te wijzen. Hoewel er ongetwijfeld vele factoren een rol hebben gespeeld in de politieke ondergang van Morsi, verdient ook het institutionele karakter van Egypte de aandacht. Presidentiële stelsels zijn namelijk niet zonder nadelen, zeker in verdeelde samenlevingen als Egypte.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: European External Action Service (cc)

De Arabische Revolutie als Europees miljardenproject

ANALYSE - De EU schenkt een flinke som geld aan Egypte om de democratie aldaar te bevorderen. Maar president Morsi en zijn Moslimbroederschap hebben een heel ander beeld van democratie dan wij.

Vorige week maakte Herman van Rompuy, president van de Europese Raad bekend dat Europa vijf miljard Euro zal investeren in het Egyptische “democratiseringsproces.” Vanzelfsprekend won de PVV de strijd om de krantenkoppen die daarna losbarstte met “gotspe” “collaboratie met islamofascisten” en “antisemieten.” Met zulke strijdtaal concludeerden tegenstanders dat Geert don Quichot weer eens windmolens zag. En zo ging de kwestie snel voorbij zonder dat we veel wijzer werden over dit toch aardig gigantische bedrag. Een bedrag volgens de EU al dit jaar wordt uitgegeven. Of eigenlijk: weggegeven.

Europa transparant

In november had de Europese Raad bij monde van buitenlandchef Catherine Ashton al vijf miljard toegezegd tijdens haar bezoek aan Egypte. Dat geld werd later die maand onderdeel van discussie vanwege de zorgen om de onlusten in het land en de ongrondwettelijke maatregelen van president Morsi. Van Rompuy zei later dat hij over hetzelfde bedrag als dat van Ashton sprak. Dus er was niets nieuws onder de zon. Maar: Ashtons vijf miljard was puur bedoeld om de Egyptische economie te steunen. Van Rompuys vijf miljard is er voor het idealistische doel van het “democratiseringsproces.” Dus er is wel degelijk wat veranderd. Waarom weten we niet. Zoals we ook niet weten of het hier grotendeels leningen betreft of giften.

Foto: Hossam el-Hamalawy (cc)

Hoop voor een seculier Egypte, nog net

ANALYSE - De seculiere oppositie in Egypte heeft het desastreuze verloop van het referendum over de grondwet vooral aan zichzelf te danken. Maar er is nog hoop op verandering, betoogt Jarik Stollenga, die net terug is uit Caïro.

In de grootste en drukste stad van het Midden-Oosten is het park één van de laatste toevluchtsoorden voor kalmte en rust. Dus toen daar op een doorsnee decembermiddag ineens de bekende leuzen ‘Neer met Morsi! Neer met het regime!’ klonken, keken de parkbezoekers met ergernis richting de bron van het geluid. Een stel kinderen kwam aanrennen, vluchtend en angstig achter zich kijkend. Een tweede groep kinderen rende er achteraan en gooide stenen naar de vluchters. Op het grasveld hergroepeerden de vluchtende kinderen zich, keerden zich om en lieten zelf een salvo stenen losgaan. De achtervolgers krijsten en vluchtten in paniek weg. ‘Neer met Morsi!’ jubelden de overwinnaars nog één keer.

Na anderhalve maand van rellen en onrust in Egypte sijpelt de chaos zo op onverwachte en ongewenste plekken het dagelijkse leven binnen. Dagelijks stromen beelden van gewelddadige demonstraties door het land bij de tv-zenders binnen. Brandstichtingen en schermutselingen met de politie zijn daarbij aan de orde van de dag. De slagaders van het Caireense verkeersnet, de toegangswegen tot het Tahrirplein dat zelf diens hart vormt, werden eind november geblokkeerd door veiligheidstroepen en demonstranten. Die blokkade duurt nog altijd voort zonder dat een einde in zicht is.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: European External Action Service (cc)

Revolutie in Egypte

ANALYSE - Wat ooit begon als een roep om meer vrijheid zou zo maar eens kunnen uitdraaien op een machtsovername van President Morsi en zijn Moslimbroederschap. Valt er voor ons lering te trekken uit de dreigende ontsporing van de Arabische Lente in Egypte?

Afgelopen weekend verleende de Egyptische bevolking per referendum haar goedkeuring aan een nieuwe grondwet. Volgens critici worden hiermee vrijheid en democratie ondergeschikt gemaakt aan de beslissingen van ongekozen Islamitische schriftgeleerden. President Mohammed Morsi, voorzitter van de aan de Moslimbroederschap geliëerde partij Vrijheid en Recht, riep nog maar eens op de aandacht te verleggen naar het herstel van de economie.

Het debat rondom de omstreden grondwet en het bijbehorende referendum verliep niet bepaald hoopgevend. Rechters wensten niet mee te werken en riepen op tot een algemene staking. De Egyptische Moslimbroederschap beschreef demonstranten tegen de nieuwe grondwet als ‘schurken’ en ‘betaalde vertegenwoordigers van buitenlandse machten’. Gisteravond werd bekend dat de Egyptische hoofdaanklager een onderzoek is begonnen tegen enkele vooraanstaande oppositieleden wegens vermeend hoogverraad.

Zodoende lijkt de Arabische Lente in Egypte inmiddels aardig op weg een bekend patroon te volgen, zo merkte schrijver en journalist Chris Hedges al eerder op:

When Ayatollah Ruhollah Khomeini returned to Iran after 14 years in exile on Feb. 1, 1979, he set out to destroy the secular opposition forces, including the Communist Party of Iran, which had been instrumental in bringing down the shah. […]

This is what is under way in Egypt. It is the story of most revolutions. The moderates, who are crucial to winning the support of the masses and many outside the country, become an impediment to the consolidation of autocratic power. […]

In short, the revolutionary elites give liberty only to those who they believe deserve it. And all revolutions, even purportedly secular ones such as the Bolshevik Revolution, are in essence religious experiences. They hold out glorious utopian visions and insist they have harnessed the forces of history, racial purity, destiny or God. They bifurcate the world into good and evil. They are exempt, as revolutionaries, from everyday morality. They embody an absolute truth. To tolerate differences is to abet evil.

Egypte heeft nu ook een Black Bloc

Egypte heeft nu ook een Black Bloc. Naar model van de gelijknamige beweging van autonomen in het Westen manifesteren deze gemaskerde lieden zich tijdens demonstraties. Naar eigen zeggen is het egyptische Black Bloc tegen het ‘fascistische bewind van Morsi’. Ze praten echter niet met de pers…

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Vorige Volgende