Een nieuwe benadering van eergerelateerd geweld

In de voorgaande zes artikelen zagen we dat overheid en hulpverlening geen eenduidige, wetenschappelijke gefundeerde definitie van ‘eer’ en ‘eergerelateerd geweld’ hanteren en dat het leggen van correlaties tussen tendenzen die aan culturen worden toegeschreven enerzijds en (toekomstige) handelingen, karaktereigenschappen of gevoelens (‘eergevoel’) van individuen anderzijds onjuist en niet ethisch is. Het is tijd voor een aantal nieuwe, frisse en eerlijke uitgangspunten voor hulpverlenings- en opsporingsinstanties. Voorstellen voor de praktijk Overheidsinstanties, hulpverleningsorganisatie en kenniscentra hanteren zowel in hun beleid als in hun praktijk allemaal precies dezelfde eenduidige, wetenschappelijk gefundeerde definities en criteria van centrale begrippen. Ze doen dat zoveel als mogelijk onder verwijzing naar de relevante (internationale) wetenschappelijke literatuur. Zo weten de burgers hoe ze worden beoordeeld en waar ze aan toe zijn. Termen die in de wetenschappelijke literatuur vaag of meervoudig gedefinieerd zijn – zoals ‘groepsculturen’, ‘eergevoel’, ‘eerculturen’, ‘gesloten gemeenschappen’, ‘westers’ – kunnen niet worden gebruikt in een onderzoek, een verslag, proces-verbaal, of in beleidsstukken. Ik stel voor om nieuwe begrippen als ‘Schadelijke Traditionele Praktijken’ en ‘afhankelijkheidsrelaties’ die niet wetenschappelijk zijn gedefinieerd, laat staan dat hun relatie met eergerelateerd geweld dat is, over te laten aan het politieke domein – waar ze thuishoren.

Door: Foto: © Sargasso logo serie cultuur eer
Foto: © Sargasso logo serie Eer en cultuur Morele reputatie

Eer = morele reputatie

, door


In deze reeks van artikelen nemen we begrippen onder de loep die gebruikt worden in het discours over migranten in Nederland, en met name over eergerelateerd geweld. Die termen zijn bijna allemaal erg vaag. Dit heeft grote gevolgen die we onder ogen moeten zien.

In de eerste bijdragen over de consequenties voor hulpverlening, het werken met lijsten in plaats van onderzoek te doen, de meerdere definities, het probleem van lukraak ingevoerde nieuwe termen (zoals Schadelijke Traditionele Praktijken) en een voorstel om dezelfde eer voor iedereen te hanteren, beschreef ik welke problemen er zijn met de termen cultuur, eer, eergerelateerd geweld.

Het label ‘eergerelateerd’ komt via de lijstjes bijna uitsluitend terecht bij burgers met een niet-westerse migratie-achtergrond en heeft voor hen enorme juridische, sociale en emotionele gevolgen, waartegen ze zich nauwelijks kunnen weren.

Eer: morele reputatie

Met de lijstjes wordt de deur naar verboden willekeur in de omgang met mensen uit minderheidsgroepen ver opengezet. Ik stel daarom voor te stoppen met het gebruik van de lijstjes.

In plaats daarvan kunnen we de algemene betekenis van eer gebruiken die al gangbaar is in ons eigen taalgebruik en dat van de Verenigde Naties: bij eer gaat het altijd om morele reputatie.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: © Sargasso logo 3 serie cultuur eer

Een eer voor iedereen

, door

ANALYSE -
In deze reeks van artikelen nemen we begrippen onder de loep die gebruikt worden in het discours over migranten in Nederland, en met name over eergerelateerd geweld. Die termen zijn bijna allemaal erg vaag. Dit heeft grote gevolgen die we onder ogen moeten zien.

In de eerste vier bijdragen (hier, hier, hier en hier) beschrijf ik welke problemen er zijn met de termen cultuur, eer, eergerelateerd geweld en nieuwe termen als Schadelijke Traditionele Praktijken.

Definitieproblemen

De Nederlandse overheid heeft in de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (2013) een bestrijdingsprogramma van eergerelateerd geweld opgenomen.

Echter, bij gebrek aan definities moeten de overheidsinstanties en hulpverlening met culturenlijstjes en signalenlijstjes werken om mogelijke eerzaken te determineren. Zo kunnen ze zonder onderzoek o.a. het label ‘eergerelateerd’ aan een zaak toekennen.

Of een zaak wel of niet als eergerelateerd gelabeld wordt heeft vooral gevolgen voor burgers met een niet-westerse migratie-achtergrond en nagenoeg niet voor autochtone burgers.

Wat is eer?

In mijn vorige stukken heb ik aangetoond dat we niet weten wat eer specifiek voor niet-westerlingen betekent. Daarom stel ik voor de algemene betekenis van eer te gebruiken die in ons eigen taalgebruik wordt gehanteerd.

Eer wordt al gebruikt in onze rechtspraak. En eer komt voor in Artikel 12 van de Universele verklaring voor de Rechten van de mens:

Foto: Kort - illustratie Sargasso

KORT | Ministers schrikken van ’toename’ eerwraakslachtoffers

, door

ACHTERGROND - De Volkskrant:

Minister Lodewijk Asscher is niet verrast door de cijfers, maar wel opnieuw geschrokken. […]

Ook minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie schrikt van de nieuwe cijfers. ‘Dit is ernstig en moeten we op alle fronten ongelooflijk de kop indrukken.’

Zoals ik hier al opmerkte, valt het echter wel mee met de toename in slachtoffers.

Het Landelijk Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld (LEC EGG) houdt cijfers bij (pdf) sinds 2010:

Aantal zaken:

2010: 498
2011: 504
2012: 492
2013: 506

Er lijkt me dus geen sprake te zijn van een significante toename.

Gezien de grotere aandacht voor eergerelateerd geweld, onder andere door het LEC EGG zelf, suggereren gelijkblijvende cijfers echter eerder een daling in het aantal daadwerkelijk delicten dan een stijging.

De enige forse stijging zit in het aantal dodelijke slachtoffers (inclusief door zelfmoord):

2010: 12
2011: 9
2012: 15
2013: 20

Maar gezien het relatief kleine aantal delicten met dodelijke afloop, kun je je afvragen of je hier redelijkerwijs een trend uit kunt destilleren.

Het aantal gevallen van eergerelateerd seksueel misbruik daalde overigens met 58%, het aantal mishandelingen met 14%. Is dat dan ook een trend?

Kortom: er veranderde niks, maar de ministers zijn toch geschrokken. En de media rapporteren dat braaf.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.