Congo, een geschiedenis

David van Reybrouck, Congo, een geschiedenis. Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam, 2010. 680 p. ; geschiedenis. Het heeft lang geduurd voordat ik iets kon schrijven over "Congo, een geschiedenis" van David van Reybrouck. Ik wilde het eerst lezen (582 pagina's netto, met verantwoording van de bronnen, de bibliografie en het notenapparaat: 680) en ik wilde er ook nog iets meer over uitkramen dan 'wow...' Inmiddels steken er zoveel veren in Van Reybroucks reet, dat gevreesd moet worden voor een ruptuur. Terecht: Congo is -ondanks de fouten- een magistraal boek. De kortst mogelijke recensie luidt: "Van Reybrouck beschrijft de geschiedenis van Congo alsof je er zelf bij bent." Dat werpt wellicht de vraag op wat Congo ons kan schelen. Hebben we niet genoeg aan onze eigen problemen? De files? Onze pensioenen? De politieke elite versus de hardwerkende burger? En wat heeft Congo ons ooit gegeven? Om met die laatste vraag te beginnen: Congo 'gaf' rubber voor onze banden, palmolie voor zeep en coltan voor mobiele telefoons. De yellow cake die gebruikt werd voor de productie van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki? Afkomstig uit Congo. Overigens werden niet alle grondstoffen met een glimlach ingepakt. Blijft over de vraag of Congo ons iets kan schelen. Waarschijnlijk niet. George Foreman vocht er tegen Muhammed Ali, het bloedigste conflict sinds 1945 vond er plaats en dan hebben we de belangrijkste mediamomentjes wel gehad. Waarom dan toch dit boek lezen? Omdat het magistraal is!

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tintin & Kuifje in Congo

  • Evert Kets, Kuifje en Tintin kibbelen in Afrika.
  • De Belgische taalstrijd in Congo, Rwanda en Burundi.
  • Uitgeverij Acco, Leuven / Den Haag, 2009.
  • 123 p. ; foto’s, chronologie, bibliografie.
  • ISBN 978-90-334-7391-3; € 19,50

Dit is een gastbijdrage van Jef Abbeel.

Congo vierde op 30 juni 2010 zijn 50° onafhankelijkheidsverjaardag en dat werd voorafgegaan en herdacht met een kleine lawine aan boeken en allerlei feestelijkheden. De bekendste boeken zijn die van David Van Reybrouck, Peter Verlinden, Rudi Vranckx en Zana Aziza Etambala.

Veel minder aandacht ging er naar de taalstrijd in de voormalige Belgische territoria Congo (1885-1960), Rwanda en Burundi (1919-1962) en naar de rol van de K.U.L. / Lovanium in Congo.

Evert Kets, journalist, Afrika-analist en onderzoeker bij Clingendael in Den Haag, onderzocht de transfer van het Belgische taalprobleem naar de evenaar. Dit is een nieuw element, want de taalperikelen in België en het koloniale verleden worden meestal los van elkaar bestudeerd, zelden samen. En menigeen ontkent dat die strijd er was, doordat de meeste Vlamingen in Congo, Rwanda en Burundi berustten in de feitelijke toestand dat het Frans er de enige koloniale taal was. Onder en door het Belgische koloniale bestuur werden die drie gebieden de facto Franstalige landen. Rwanda wijkt daar sinds kort van af door over te schakelen op het Engels.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Chinezen nieuwe slavendrijvers Afrika?

china_africa.jpgToegegeven de “Chinees in Afrika” zit bij Sargasso ook regelmatig op het verdachtenbankje. Om de enorme productie van de Chinese fabrieken van grondstoffen te voorzien investeert China steeds meer in de olie- en mijnbouw sector van Afrikaanse landen. Twee jaar geleden werd hier al het begin van de Chinees Afrikaanse eeuw gesignaleerd. Inmiddels nemen steeds meer journalisten de Afrikaans-Chinese betrekkingen onder de loep, vaak met schokkende vondsten.

Optimisten zien de Chinees-Afrikaanse zakenrelaties zich voltrekken op een gelijkere basis dan de contacten van Afrika met voormalige kolonisatoren uit het Westen. Inmiddels prefereren veel Afrikaanse overheden Chinese investeringen boven Westerse omdat deze laatste partij in toenemende mate sociale en ecologische criteria aan haar investeringen (en leningen) verbindt. China handelt eenvoudiger: “wij geven jullie een brug, drie scholen en een weg en als tegenprestatie wij mogen jullie koperaderen afgraven”. Voor beide benaderingen valt wat te zeggen maar de Britse journalist Peter Hitchens is een stuk minder optimistisch over de Chinezen in Afrika.

Hitchens is een tikkie controversieel, volgens zijn Wiki zou hij nooit iemand ‘nigger’ noemen. Maar na het lezen van het artikel How China has created a new slave empire in Africa vraag je je af of hij niet af en toe off the record het woord ‘spleetogen’ gebruikt? Het anti-Chinese sentiment druipt werkelijk van zijn teksten af. Maar als je leest wat hij allemaal tegenkomt tijdens zijn bezoek aan Zambia en DR Congo is dat misschien ook wel weer begrijpelijk?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.