"Discussies hebben (…) is één ding, maar (…) intimideren door misdaden te plegen gaat alle perken te buiten…."
Wat? Weer een actie van radicale boeren? Of koffiedrinkende complotdenkers? Nee, deze keer reageert Christian Geselle, de burgemeester van Kassel, op acties gericht tegen Documenta 15, dat van antisemitisme wordt beschuldigd.
Al voor de opening (18 juni) lag de belangrijkste kunstmanifestatie ter wereld onder vuur. In januari maakte het ‘Verbond tegen antisemitisme Kassel’ (BGA-Kassel, Bündnis gegen Antisemitismus Kassel) bezwaar tegen de deelname van een Palestijns kunstcollectief. BGA-Kassel voert als motto “Er bestaat geen antizionisme zonder antisemitisme”.
In april werd een tentoonstellingsruimte beplakt met stickers met teksten als “Vrijheid, niet de islam! Geen compromis met barbaarsheid! Vecht consequent tegen de islam!”. In mei werd ingebroken in het pand waar voorbereidingen voor het Palestijns kunstcollectief gaande waren. De ruimte werd bespoten met cryptische teksten als ‘187’ en ‘Peralta’.
Onveilig gevoel
Dat ‘187’ is een verwijzing naar een wet uit Californië betreffende moord. ‘Peralta’ verwijst naar de extreemrechtse Baskische activist Isabel Medina Peralta, die in 2021 nog deelnam aan een training bij de Duitse neonazi groep ‘Der III Weg’.
Dat werd als bedreigend ervaren, waarop de Kasselse burgmeester met de reactie kwam waar we dit artikel mee begonnen (bron).
Niet dat het tot enige rust leidde. De beschuldigingen dat Documenta antisemitisme zou steunen, leidden tot debatten in de Bundestag. Uiteindelijk zag Documenta zich genoodzaakt een aantal gespreksavonden te schrappen.
Ander dieptepunt in de hele kwestie is de verwijdering van een groot doek waarop twee antisemitische karikaturen te zien zouden zijn: een soldatenfiguur met varkenshoofd en “Mossad’ op de helm en een figuur waar een Joods-orthodoxe man in te herkennen zou zijn en op wiens hoed “SS’ staat geschreven. Als reactie op de kritiek werd het doek eerst afgedekt, later geheel verwijderd.
Voor we verder gaan: in dit filmpje komt het werk ter sprake en worden de gewraakte karikaturen getoond:
https://www.youtube.com/watch?v=onDivqtEQsA
Het betreft het werk ‘People’s Justice’ van het Indonesische collectief ‘Taring Padi’. Het is in 2002 gemaakt en symboliseert de wreedheden door het Soeharto-regime begaan. Tevens werden bepaalde landen die het regime destijds steunden op karikaturale wijze afgebeeld.
Excuses
Het collectief trekt zich de hoog opgelopen discussie in Duitsland wel aan en maakt publiekelijk excuses naar eenieder die zich geraakt voelt. In een verklaring op hun website schrijft men:
We hebben een mogelijke betrokkenheid van de regering van de staat Israël op een verkeerde manier in beeld gebracht. Antisemitisme heeft geen plaats in ons hart en onze geest.
Vervolgens gaat het collectief diep door het stof:
We betreuren ten zeerste de mate waarin de beelden van ons werk "People's Justice" zoveel mensen hebben beledigd. Onze excuses aan alle kijkers en het team van documenta vijftien, het publiek in Duitsland en vooral de Joodse gemeenschap. We hebben geleerd van onze fout en erkennen nu dat onze beeldspraak een specifieke betekenis heeft gekregen in de historische context van Duitsland. Daarom hebben we samen met Documenta 15 het spandoek van onze tentoonstelling verwijderd.
‘Taring Padi’ betekent ‘Tanden van de rijstplant’, de scherpe puntjes op de bladeren van de plant. Die puntjes heeft de plant ontwikkelt als afweer tegen vijanden als sprinkhanen en andere insecten. Het kunstenaarscollectief heeft er het symbool voor de ‘kracht van het volk’ van gemaakt.
Het collectief maakt drukwerk (houtsnedes), sculpturen, muurschilderingen en spandoeken. Ook werken ze met het bekende Javaanse poppenspel, straattheater en punkrock en techno-muziek.
Een paar werken uit het oeuvre van Taring Padi.
tahan lahan jaga hutan dan lautan, untuk bekal masa depan
De tekst op deze muurschildering: ‘houd vast aan het land, bewaak het bos en de oceaan, voor de toekomst’. Onderaan staat: ‘Opgedragen aan de mensen van Jogja ora didol (Jogja is not for sale).
Jogja ora didol is een kunstenaarsbeweging die door middel van muurschilderingen de toeristische ontwikkelingen van Yogyakarta aan de kaak stelt. Men ageert onder andere tegen het platgooien van betaalbare woningen, waar dure hotels voor in de plaats komen.
reformasi dikorupsi / melawan impunitas menolak lupa (de strijd tegen straffeloosheid weigeren we te vergeten)
Reformasi Dikorupsi was een protestbeweging die in 2019 een zevental eisen aan de regering stelde. Onder andere een einde maken aan de straffeloosheid van mensenrechtenschendingen.
Met een portret van Maria Catarina Sumarsih, mede-oprichter van Aksi Kamisan (de Black Umbrella movement). Zij is de moeder van een student van de Atma Jaya Universiteit, die omkwam door politiekogels tijdens de Semanggi-protesten in 1998. In interview (2011) met haar lees je hier.
tanpa buruh pabrik-pabrik jadi rumah hant - zonder arbeiders is de fabriek een spookhuis
Sekarang mereka besok kita - Nu zij, morgen wij
Documenta 15 loopt nog tot 25 september en heeft een totaal andere opzet dan voorgaande edities.. Curator is het Indonesische collectief Ruangrupa, dat kunstenaars en collectieven uit Azië, Afrika, Latijns-Amerika en Oceanië uitnodigde. Met ook een aantal Surinaams-Nederlandse kunstenaars.
