Bezeten van bezit

'Gij zult niet stelen' is een duidelijk gebod. Het is lekker kort, en volstrekt duidelijk. Eigendom is heilig. 'Lag het maar zo simpel...' verzucht prof. dr. Hans Achterhuis tijdens de achtste lezing in de reeks 10 geboden revisited. Want wanneer ben je nu eigenlijk een dief, en wanneer niet? Sinds de bankencrisis is een grote verontwaardiging opgerezen over de manier waarop bankiers zichzelf ongestraft kunnen verrijken ten koste van anderen. Maar wat ze doen is geen stelen, of toch?. Het idee van diefstal veronderstelt een bepaalde definitie van bezit, en dat is er een die in de loop van de tijd veranderd is. Daarom, het achtste gebod opnieuw bekeken. Eerlijk zullen we alles delen Achterhuis legt uit dat het gebod in de zesde eeuw voor Christus eigenlijk precies het omgekeerde betekende van onze hedendaagse opvatting. Eigendom was in het oude Israël niet absoluut: de vrucht van de aarde was voor iedereen gezamenlijk geschapen. Daarom hadden arme mensen, als ze hongerig waren, ook het recht om de door de velden van de rijken te struinen en te eten wat ze nodig hadden. Dat zie je ook terugkomen in het Bijbelverhaal van Ruth en Naomi, die tijdens hun reizen leven van andermans akkers. De rijke persoon die alles voor zichzelf hield, die was schuldig aan diefstal. De rijke handelaren en grootgrondbezitters werden zo door dit gebod gewezen op de verantwoordelijkheden die hoorden bij hun eigendom.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Alexandre Dulaunoy (cc)

Verantwoordelijk voor welvaart

INTERVIEW - Bald de Vries, universitair docent en onderzoeker rechtstheorie en staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Utrecht, over eigendom, gebruiksrecht en verantwoordelijkheid.

Hoe belangrijk is het begrip eigendom?

‘De notie van individueel eigendom is een organiserend principe van onze Westerse maatschappij. Het is de kurk waarop de marktgeoriënteerde economie drijft. Om de markteconomie goed te laten functioneren hebben we een stelsel van eigendomsrechten ontworpen. Vanuit dit perspectief kan het recht op individueel eigendom ook opgevat worden als een centraal mensenrecht dat bepalend is voor hoe de moderne, westerse samenleving functioneert.’

Verantwoordelijk?
‘Bezit impliceert een exclusief gebruiksrecht. Dat wat van jou is, daarover ben je soeverein, althans dit is het uitgangspunt. Eigendom betekent gebruik, maar ben je ook verantwoordelijkheid voor de effecten van dat gebruik?

De moderne, westerse samenleving wordt gekenmerkt door industrialisering en democratisering binnen staten. Burgers participeren in de productie van welvaart binnen de natiestaat en participeren in de verdeling van die welvaart via hun democratische rechten. De productie van welvaart, en het gebruik daarvan in de vorm van eigendom heeft echter neveneffecten die meer en meer zichtbaar worden op mondiaal niveau. In zijn klassieker The Risk Society noemt de Duitse sociaaltheoreticus Ulrich Beck deze neveneffecten ‘risico’s’. Neem jij verantwoordelijkheid voor de effecten van het gebruik van je spullen?’

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.