Drie van de Antillen (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) worden een soort gemeenten van Nederland, zo is de bedoeling. Dat leidt tot een heleboel grondwettig gedoe, want de drie eilanden krijgen niet alle rechten en plichten van gewone Nederlandse gemeenten. Ze hebben bijvoorbeeld minder grip op hun eigen financiën. Omdat de eilanden niet onder de Nederlandse grondwet vallen, is artikel 1 niet van toepassing, met als gevolg dat het homohuwelijk er niet bestaat.
Kortom, er wordt geschipperd met de ‘bijzondere gemeenten’ op een manier die bij hun Nederlandse equivalenten volstrekt onaanvaardbaar zou zijn. De Tweede Kamer was dan ook zeer kritisch over de voorstellen en nam vorige week een karrenvracht moties aan die staatssecretaris Ank Bijleveld nog net niet onder curatele stelt in het dossier. Hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga zette de bezwaren op een rijtje met als conclusie: “Het betekent (…) dat de regering en de Raad van State geen zuivere grondwettoets hebben uitgevoerd.”
Elzinga komt echter ook met een aardige loophole waar Nederlandse gemeenten gebruik van zouden kunnen maken om aan een gekozen burgemeester te komen. In de huidige voorstellen kunnen de Antillen namelijk ook de grondwet omzeilen inzake burgemeestersbenoemingen. Wanneer – willekeurig voorbeeld – Texel eenzelfde bijzondere status krijgen als de Antilliaanse eilanden, zou het zijn burgemeester kunnen gaan kiezen. Voor Staphorst zou zo’n status aantrekkelijk kunnen zijn om homohuwelijk, abortus en euthanasie buiten de deur te houden.
En zo wordt er constitutioneel aangemodderd, omdat de simpelste oplossing – maak er een provincie met drie gemeenten van – op bezwaren stuitte. Maar zijn drie kleine eilanden met in totaal 20.000 inwoners al dat gehannes waard?
Reacties (7)
Waarom kunnen die eilanden niet bij een bestaande provincie gevoegd worden (Zeeland, Holland of Friesland lijken me voor de hand te liggen vanwege hun ervaring met eilandgemeentes)? Ik vind het hoe dan ook vreemd om een gemeente buiten de grondwet te laten vallen. Dat is vragen om juridische (en vast ook nog andere) problemen.
@Christian: Kun je dit even uitleggen:
”Omdat de eilanden niet onder de Nederlandse grondwet vallen, is artikel 1 niet van toepassing, met als gevolg dat het homohuwelijk er niet bestaat.”
Het is toch zo dat in Nederland wetten toch ook niet aan de grondwet getoetst kunnen worden, maar dat nationale wetten wel lokaal uitgevoerd moeten worden? Dan is er toch geen botsing met de grondwet (want daaraan wordt toch niet getoetst), maar met de compatibiliteit tussen locale BES wetten en nationale Nederlandse wetten?
Maar inderdaad: het is een grote juridische truc. Misschien is het wachten op de eerste persoon die vindt dat zijn grondrechten geschonden worden.
btw: hoe gaat die spagaat in Nederland trouwens? Zo van: als er een wet over is, dan gaat de grondwet niet op?
@2 De grondwet is niet voor het hele Koninkrijk der Nederlanden, maar alleen voor Nederland, exclusief de Antillen. De regels binnen het koninkrijk worden bepaald door het koninkrijksstatuut. Het homohuwelijk is een uitvloeisel uit artikel 1, maar daar hoeven de Antillen zich niets van aan te trekken. Het is dus niet echt een logische gevolgtrekking dat het homohuwelijk er niet bestaat, maar een gevolg van het feit dat de Antillen op dit vlak autonomie hebben.
De rechter toetst niet aan de grondwet, maar het parlement hoort dat wel te doen. Kortom, als het parlement beslist dat het verbieden van hoofddoekjes niet in strijd is met de grondwet, dan kan de rechter niet zeggen dat het toch tegenstrijdig is. Maar als het erg flagrant in strijd is met de grondwet, komt het niet door een parlement dat zichzelf serieus neemt.
Dit vind ik nu eens een geval van dhimmitude (Carribitude?) tov de nieuwe gemeentes.
@4: Is het enige doel van de hele juridische operatie het homohuwelijk op Saba, St. Eustatius en Bonaire verbieden? Ik ging er van uit dat er andere redenen waren waarom het geen gewone gemeentes konden worden (Christian haalt het provincieprobleem aan).
@5: Dat lijkt me zo eenvoudig op te lossen (gewoon een 13e provincie erbij), dat het niet mee zal spelen. Maar het speelt zeker mee. Het grootste probleem is waarschijnlijk sociale wetgeving: als die naar Nederlands model wordt ingevoerd, dan wordt verhuizen vanaf Curacao of Sint Maarten naar Bonaire of Saba voor veel mensen erg aantrekkelijk.
Van beiden kanten wordt er dus gerommeld. Ik zou zeggen: doe het gewoon in één keer goed en maak er 3 gewone gemeentes in een gewone provincie van. Heb je eenmalig misschien kosten (voor Nederland) en sociale onrust (voor de nieuwe Caraïbische gemeenten), maar nu wordt het vast weer jaren voortmodderen.
@6: Ik ben toch benieuwd of Antillianen liever naar Saba of Bonaire gaan dan naar een andere Nederlandse gemeente. Verder met je eens, doe gewoon geen rare poespas, krijg je straks toch alleen maar spijt van. Daarnaast, als Saba, St. Eustatius en Bonaire zo graag Nederlandse gemeentes willen worden, hoort daar de Nederlandse grondwet bij.