COLUMN - Vergezichten zijn ver te zoeken in de politiek. Symptoombestrijding is nog steeds de norm. Terwijl er veel te winnen valt. Maar we zitten vast in de waan van de dag.
Wat hebben de Rijkspostspaarbank, de leerplichtwet, het Kinderwetje van Van Houten, het minimumloon, de mammoetwet en de 45-urige werkweek (Arbeidswet 1919) met elkaar gemeen? Het waren allemaal maatregelen vanuit de politiek ingezet die een structurele verbetering van de Nederlandse maatschappij en/of economie tot gevolg hadden.
Ze hebben nog een ding gemeen. Ze zijn allemaal ouder dan veertig jaar. Structurele verbeteringen, ingegeven door de overheid, zijn niet meer van deze tijd. Of u moet de privatiseringsgolf vanaf de jaren negentig durven mee te tellen. Maar daar was het streven toch vooral goedkoper en efficiënter te werken, hetgeen de maatschappij niet wezenlijk zou verbeteren. En het pakte ook niet helemaal volgens verwachting uit.
De huidige politiek is niet bezig met systeemveranderingen of structurele verbeteringen. Ja, misschien middels wat slappe aftreksels in hun verkiezingsprogramma’s. Maar niet meer in de dagelijkse politiek. Kent u een politicus die dag in dag uit, maand in maand uit in de belangstelling staat voor een groots plan? Ik niet.
Politici te over die iets roepen over de salarissen bij de banken of over het gesjoemel bij ROC’s. En natuurlijk weten ze dan ook maatregelen te verzinnen. Maar het is symptoombestrijding. Waar blijven de bevlogen, grootste plannen?
Plannen die het onderlinge vertrouwen verstevigen waardoor economische handelingen soepeler gaan. Plannen waarmee innovatie sneller gaat. Niet door er selectief geld in te pompen, maar door de spelregels zo te veranderen dat die innovatie vanzelf komt.
Wie is er bijvoorbeeld nog bezig met democratische vernieuwing? Een stelsel opschudden dat in essentie 150 jaar onveranderd is gebleven? Waarom niet een voorstel doen dat wetten niet meer dan tien jaar geldig blijven, tenzij aangenomen met een tweederde meerderheid? Dat zal de regeldruk goed omlaag brengen.
Waar zijn de plannen voor een volstrekt nieuw belastingstelsel? Of een nieuw financieel stelsel waarin gewoon sparen en gericht lenen (voor ondernemers) weer als vanzelf gaat?
Waarom geen grootse, slimme plannen om de uit de bocht gevlogen kantorenmarkt weer in het gareel te krijgen en de beschikbare ruimte nuttig te gebruiken? En gelijk dit soort excessen in de toekomst te voorkomen?
Of wat te denken van een geheel nieuwe visie op de kinderopvang en werkende ouders zodat dit allemaal veel soepeler, met minder geld, minder regels en meer liefde gaat lopen?
Waar blijft een fraaie visie op voedsel, gezondheid en preventie? Met bijpassende belastingmaatregelen zoals vrijstelling voor onbewerkte groente? Of een hogere woon-werk-reiskostenvrijstelling voor fietsen ten opzichte van autorijden, bijvoorbeeld?
En waarom geen plannen voor het maximaal grondstof onafhankelijk worden van Nederland in 2050 zodat we nooit meer hypocriet hoeven te doen naar corrupte en mensenrechtenschendende landen?
Vragen te over waar de politiek mee bezig zou moeten zijn. Dat is ze niet. Structurele nalatigheid noem ik dat.
Maar waarom is de politiek er niet mee bezig? Omdat u dat niet vraagt. Omdat u ze niet aan hun kop zeurt over visie of lange termijn plannen. Omdat u met genoegen de irrelevante laatste politieke relletjes bij Pauw en Witteman volgt. Omdat u geen zin heeft echt na te denken over wat u nu wilt. Liever trapt u aan tegen de dingen die u niet leuk vindt. Lekker makkelijk. Dat valt ook onder structurele nalatigheid.
Reacties (92)
Maar waarom is de politiek er niet mee bezig?
Privatisering?
Vrijheid?
Leuke wending op het einde, het is UW schuld! Maar goed, als je begint over afschaffing van de loonslavernij – om maar wat te noemen – ben je weer te radikaal. There’s no pleasing some people..
Sorry? Waarom zou efficiënter werken de maatschappij niet verbeteren? Als twee man het werk kunnen doen dat voorheen drie man behoefde, dan kan die derde man nu iets anders gaan doen, desnoods straten schoonmaken of als straatcoach bijdragen aan de veiligheid. Dat die banen niet gecreëerd worden, dat is iets dat je aan kunt kaarten, en dat de privatiseringen niet hebben bijgedragen aan grotere efficiëntie is iets dat je zou kunnen verdedigen. Maar een hervorming die efficiëntie bevordert is een goede hervorming; Griekenland, Spanje en (zelfs) Frankrijk zagen dat niet in en zitten nu in de problemen, Oost-Duitsland zag dat wel in en doet het nu (relatief) een stuk beter, vooral qua langetermijnsperspectieven.
Het is jammer, want ik ben het gepassioneerd eens met de rest van je stuk, maar die zin die ik nu citeer klinkt obligaat (je moet even de privatiseringen afbranden) en gemotiveerd door je verdere politieke voorkeur.
@su: ik vond het te makkelijk om te eindigen met alleen vingerwijzen naar de politiek. Ook ik laat het na politici (zeker waar ik op gestemd heb) expliciet te wijzen op verkeerde focus.
@lapis: Op zich heb je een punt mbt “efficiënter” werken. Maar in de motivatie kwamen de neveneffecten daarvan niet naar voren. In mijn ogen was het altijd in het licht van de terugtredende overheid en minder kosten maken. En hoewel dat vast ook een breed maatschappelijk belang heeft, ging het niet om een structuurverandering bedoelt om zaken wezenlijk te verbeteren.
Maar ik snap dat ik me met die uitlating kwetsbaar opstel. Heb ook zitten twijfelen of ik de privatisering (en zoiets als het akkoord van Wassenaar) moest noemen. Maar in the end vind ik ze toch geen goede voorbeelden.
Steeph heeft een punt, de verandering van de huidge kortzichtige politieke cultuur kan niets anders dan van binnenuit, dus van betrokken burgers, komen. Maar wie heeft er nog tijd of zin om vergaderingen in achterafzaaltjes bij te wonen als je de grote problemen in de wereld (van bijensterfte tot de oorlog in Syrië) ook gewoon via likes op FB kunt oplossen?
@5: Is lastig. Maar op zich maakt het ook al een verschil als iedereen massaal hypes gaat negeren en op twitter/facebook politici aanspreekt op hyperig gedrag en/of ontbreken van een schitterend plan
Politieke partijen zijn meer dan ooit belangenbehartigers geworden voor een bepaalde deelgroep in de Nederlandse samenleving. Zonder uitzondering (ja, ook de op Sargasso zo geliefde D66 en GL… ;) )willen ze dat hun achterban uit de wind gehouden wordt; vasthouden aan wat ze hebben, en alleen veranderen als hun achterban er beter van wordt. Dat is de hedendaagse langetermijn-visie. Een andere langetermijn-visie zit er niet in, mede vanwege de jachtige media, directe opinie-peilingen en burgers die NU actie eisen. Politici hebben ook liever een instant korte-termijn succesje, want dat stelt hun volgende baantje weer veilig.
@7: Maar belangrijke vraag is dan, is dat te doorbreken?
@Steeph: Ja, als de stront echt de fan gaat raken. Als een lapmiddeltje hier en daar de dijkdoorbraak echt niet meer kan tegenhouden. Eerder niet. Een generate werkeloze jongeren die zuchten onder een studieschuld, zeewater wat over de dijken komt, pensioenfondsen die leeg blijken te zijn, een staatsschuld die niet meer te houden is, you name it. Er zal pas wat gebeuren als we echt dreigen te verzuipen, eerder niet. Tot die tijd kunnen we nog ontkennen dat het echt erg is, en het best lekker gaat.
En bij grote groepen gaat het nog best lekker, die hebben weinig te klagen, ondanks de crisis. Het idee schijnt te zijn dat het even doorbijten is, dat de crisis even doorbijten is, maar dat daarna de groei naar meer en beter door kan gaan, en we op de oude voet verder kunnen leven. Dat het vanaf nu langzaamaan steeds minder gaat worden, dringt maar bij weinig mensen door.
Kudos voor het stuk, en tegelijk heeft Jack Random #9 gelijk. Pas als er crisis is, en dan ook echte crisis, dan pas, misschien, zullen mensen beseffen dat het zo niet langer kan en in actie komen.
Nou zijn de structuren van het mondiale financiele gokpaleis nog volkomen intact en is er geen serieuze stem van binnenuit het systeem die pleit voor veranderingen en gaat het pyramidespel met de toekomst van anderen gewoon op grote schaal door. Het kan haast niet anders een kwestie van tijd zijn voordat blijkt dat ons hele financieel economisch systeem op drijfzand is gebouwd. Dat we zodanig last krijgen van deze zaken dat de bodem ontstaat voor een, ahum, revolutie.
Reminds me, ik moet minister Schippers nog mailen dat een visie op de gezondheidszorg misschien handiger is dan het ideetje om mensen maar te laten beslissen waar ze dan wel op mag bezuinigen ‘omdat haar ideeen toch nooit goed zijnop weerstand stuiten’. (Wen treffende illustratie van het dieptepunt van besturen en het past naadloos bij dit stukje.)
Gezien de opkomst van de populistische partijen in de laatste 10 jaar heeft Steeph gelijk, als hij zegt, dat een belangrijk deel van het electoraat niet in een lange termijnvisie geïnteresseerd is, maar alleen in die zaken, die ze vandaag de dag als een probleem ervaren. Kamervragen worden gesteld als reactie op krantenberichten.
Is de nalatigheid waar het hier over gaat niet een symptoom van een breder probleem, namelijk dat we in een ideologisch “leeg” tijdvak leven ?
Grappig, ik herken uitstelgedrag in #9 en #10. We hebben dus nu geconstateerd dat er een probleem is, in de laatste alinea van #0 wordt zelfs geconstateerd dat dat onze schuld is, maar wanneer gaan we er wat aan doen? Mwoah, even wachten tot poep echt de ventilator raakt. Het probleem is echter dat er op het moment helemaal geen beweging in Nederland bestaat die de doelen van #0 onderschrijft en die de organisatiestructuur heeft om bij het instorten van ons systeem een alternatieve regeringsstructuur te bieden. Ik denk dat zo’n ineenstorting eerder gouden tijden zijn voor groepjes als Voorpost; bedenk dat ook de Gouden Dageraad een paar jaar geleden nog als een obscuur groepje fringe lunatics kon worden weggezet, maar door de crisis in Griekenland tot een macht van betekenis zijn uitgegroeid. Als enige linkse alternatief heb je dan de kraakbeweging, maar die hebben, denk ik, in het verleden zoveel antipathie opgebouwd vanuit de middenmoot van de samenleving dat ik die niet zie floreren.
Als je wilt dat je een crisis naar je hand kunt zetten opdat je progressief kunt hervormen, dan zal je nu al moeten beginnen je daarop voor te bereiden. Anders zal je worden weggeconcurreerd zoals progressieve groeperingen ook in Egypte zijn weggeconcurreerd door de bij voorbaat georganiseerde islamisten.
Leuk bedacht, maar het klopt niet.
– ten eerste, die wetgeving is vaak pas de eerste stap in een proces, dus pas bij nader inzien revolutionair
– er is nog steeds dat soort wetgeving, alleen over andere onderwerpen. Ik denk aan homohuwelijk, euthanasie, clustermunitie, duurzaamheid.
– De Nederlandse maatchappij is een van de welvarendste ter wereld. Wat valt er nog revolutionair te verbeteren? Het lage fruit is al wel geplukt.
Kop op mensen:
Met een beetje mazzel bestaat reïncarnatie toch en komen we, nadat de door de huidige kiezers in het zadel geholpen ego-politici de wereld helemaal naar de …….. hebben geholpen, terug in Utopia ;-)
Maar het is symptoombestrijding. Waar blijven de bevlogen, grootste plannen?
We hadden ruim 10 jaar geleden Pim Fortuyn nog. Helaas waren zijn plannen al te bevlogen. Daarom is tie afgeschoten
De meeste mensen geloven niet meer dat er iets wezenlijks uit de politiek voort zou kunnen komen. Het marktfundamentalisme regeert. Alleen de markt kan problemen oplossen, en als de markt het niet op kan lossen dan is het geen probleem.
@7: Zonder uitzondering
Nee hoor, de PvdD heeft wel degelijk een lange termijnvisie. Je kan er niet mee eens zijn, maar dat neemt niet weg dat deze partij als enige verder kijkt dan korte termijnbelangen.
Iedereen die denkt te moeten beweren dat “de politiek” slechts bestaat uit belangenbehartigers doet er goed aan deze uiterst behartenswaardige column van Joris Luyendijk te lezen (ook verschenen in NRC) :
http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20130213_00468978
“…. in een verlammend klimaat van algemeen cynisme over ‘de’ politiek, waarin de geharde idealist met de nitwits en de ophitsers over één kam wordt geschoren.”
Daarom beschouw ik politici als onbetekenende uitkeringstrekkers, die voor de vorm volksvertegenwoordiger spelen en op zijn best fiatteren wat de psychopathische elite verzint.
Politiek is een geloof en ik ben afvallige. Op zondag, eh nee, op verkiezingsdag, ga ik niet te kerke, eh nee, niet naar het kieslokaal.
@14: mits de bevolking voldoende op is geleid, maken dat soort groepen nooit de dienst uit. Ze kunnen een bepaald deel van het electoraat achter zich krijgen, en zo af en toe kunnen ze de ontevreden zwevende kiezers achter zich krijgen, maar omdat die partijen geen werkbare oplossingen bieden, krijgen ze nooit een meerderheid achter zich. Mijn schatting is dat extreem rechts en extreem links tot 10% van het electoraat trekken, en tijdens een enkele verkiezing kan dat oplopen tot 15% (25 zetels). Voor een meerderheid hebben ze dus medewerking van andere partijen nodig, en het enige gevaar is, dat die andere partijen ook veel toe gaan geven aan de waan van de dag en de grillen de extreme groepen. Dat was in het verleden ook al zo. Hitler is niet aan de macht gekomen door een glansrijke verkiezingsoverwinning de meerderheid in het parlement te veroveren, maar omdat de conservatieven hem uit angst voor het socialisme de vrije hand hebben gegeven. Als onze huidige politici de lessen uit het verleden hebben geleerd, gebeurt dat nooit meer.
Ik moet wel toegeven: mijn vertrouwen, dat dat nooit meer gebeurt, is wel enigszins aangetast door de gedoogconstructie van de afgelopen jaren. Niet, dat ik nu meteen de vestiging van een dictatuur in NL voorzag n.a.v. die constructie, maar wel omdat het weer eens duidelijk demonstreerde, hoe ver liberaal en conservatief rechts willen gaan om linkse invloed op het beleid terug te dringen. Tegelijk is het hoopgevend, dat ze geen echte regeringsconstructie aandurfden (ze weten het dus eigenlijk wel…).
@17: Fortuijn’s plannen vielen vooral in de categorie symptoombestrijding. Hij was eerder de aanjager van het benoemen van problemen zonder wezenlijke oplossing. Kijk maar naar zijn epistel: De puinhopen van acht jaar Paars. En daarmee was hij eerder onderdeel van het probleem dan de oplossing*.
* Misschien ten overvloede, en wellicht een aanklacht tegen de staat van onze maatschappij: dit is geen verantwoording voor zijn moord.
“Kent u een politicus die dag in dag uit, maand in maand uit in de belangstelling staat voor een groots plan? Ik niet.”
Nou, ik wel. Wat dacht je van de grootse visie van VVD-proleet Flos en zijn PvdA-collega en brulaap Marcouch tot (sommige dingen zijn zó imbeciel dat je het zelf haast niet kunt verzinnen…) een capuchon-verbod in het openbaar vervoer….
Een dergelijke grootse visie is wel zo’n slordige 16000 Euro, elke maand weer opgebracht door de belastingbetaler, voor deze twee uitvreters waard dacht ik zo.
http://www.krapuul.nl/overig/nieuws/99792/vrijheidsbeperkende-achterlijke-lulkoek-vvd/
@23: Fortuyn heeft wel meer gepubliceerd dan de puinhopen van acht jaar paars. Maar goed, “grootse bevlogen plannen” moeten inderdaad wel in je straatje passen. We leven in Nederland tenslotte.
@25: Ben ik toch echt benieuwd welke plannen je voor ogen had. Wat ik mij van Fortuijn kan herinneren kwamen zijn plannen vooral neer op hemzelf als modern autoritair verlosser, incluis slogan: at your service.
@26 lees een boek van hem zou ik zeggen. Dat lijkt me zinvoller dan dat ik hier tegen jouw muur aan ga zitten praten.
Moeten we niet juist blij zijn dat we in een tijd zitten van graduele veranderingen, in plaats van Grote Visies en Stelselwijzigingen? In het onderwijs hebben ze intussen hun buik wel vol van de grote veranderingen. Welk goed hebben die nu eigenlijk gebracht de afgelopen jaren?
Het is natuurlijk bijzonder verleidelijk om alles anders te willen doen, en alles tegelijk overhoop te halen, maar de gevolgen daarvan zijn meestal niet te overzien. Waar komt de gedachte toch vandaan dat nieuw ook direct beter betekent? En beter voor wie dan precies?
De reden dat veel regelingen en wetten zo onoverzichtelijk en vol met uitzonderingen en sub-regeltjes zijn geworden, is dat ze keer op keer gerepareerd zijn. En meestal om reëele problemen op te lossen die eruit onstonden. Het klinkt als een geweldig idee om die kluwe zo nu en dan er gewoon eens tussenuit te snijden en te vervangen door een nieuwe Grote Visie, maar je gaat er te makkelijk aan voorbij dat er een reden was voor al die uitzonderingen. Voor je het door heb zit je nieuwe wet net zo vol met uitzonderingen als de vorige, maar niet zonder in de tussentijd enorm veel ellende en kosten veroorzaakt te hebben voor de mensen die weer tijdelijk tussen wal en schip gevallen zijn.
Het hebben van een doel in de verte is een geweldig idee, maar ik zou willen voorstellen om elke politicus die probeert om zulke grote ideeën in één keer vorm te geven besmeurt met pek en veren af te voeren uit de Kamer.
@17: Mbt de “plannen” van Pim, die waren mager hoor.
https://sargasso.nl/de-verweesde-samenleving/
cc @23 @25 @26 en @27
@15 Niet eens met de eerste twee punten.
– Nee, wetgeving is niet de eerste stap. Dat is vaak een mijlpaal in een lang proces dat er aan voorafgaat. Wetten komen niet uit de lucht vallen. Ze worden zwaar bevochten.
– De voorbeelden vind ik niet van dezelfde aard als waar ik het over heb. Ze zijn belangrijk (geweest) maar vaak slechts een institutionalisering van wat reeds gaande was. (of irrelevant zoals het clustermunitieverhaal)
En met betrekking tot het laatste punt. Waarom die fixatie op “welvaren”? Waarom niet meer inzetten op “welzijn”? Daar valt nog heel veel te bereiken.
@19: Vrijwel alle partijen hebben een lange termijn visie. Bij de meeste staat dat ook in de verkiezingsprogramma’s of beginselen beschreven.
Echter, te vaak gaat dat niet over wezenlijke veranderingen. En als het al wel daarover gaat, zijn ze er in de dagelijkse praktijk nauwelijks mee bezig en laten dit als eerste vallen in de onderhandelingen.
Overigens heb ik het programma van de PvdD gelezen. Ik vond het wat mager qua brede en samenhangende visie op de maatschappij en de toekomst.
(wel veel groen en dieren en milieu)
@28: Grote veranderingen is niet hetzelfde als structurele aanpassingen van de spelregels. (omgekeerd wel).
En er zijn teveel grote zaken die niet met geleidelijke veranderingen opgelost gaan worden. Onderwijs is daar juist een goed voorbeeld van.
De weg van geleidelijkheid is te vaak eentje van pappen en nat houden.
En juist goed doordachte vernieuwingen leveren kleine wetten en weinig uitzonderingen op. (denk aan afschaffen kinderarbeid).
@27: Naast #29, een politieke stroming zet zijn beleid uit in een beginselprogramma, en diept dit eventueel uit in literatuur. De LPF heeft niet eens de moeite genomen om deze uit te brengen. Go figure.
Apart stuk. Men zegt vaker “toen in mijn jeugd was alles beter…” maar dit is wel erg extreem. Een paar voorbeelden van regelgeving die heeft bijgedragen aan “een structurele verbetering van de Nederlandse maatschappij en/of economie” en die jonger zijn dan veertig jaar:
De Wet op Gelijke Behandeling Mannen en Vrouwen uit 1980
De Wet op de Studiefinanciering uit 1986
De Wet Openstelling huwelijk uit 2001
Maar ik krijg de indruk dat de schrijver grootse technocratische projecten als “De Rijkspostbank” structureler vindt dan gelijke rechten voor vrouwen (toch maar een schamele 50% van de bevolking).
@33 ja su, braaf
@ steeph, leuk om die ouwe discussie weer eens na te lezen.
@34:
– De Wet op Gelijke Behandeling Mannen en Vrouwen uit 1980
Kan je aangeven wat er verbeterd/veranderd is sinds de invoering van die wet? Ik vind de impact nogal beperkt namelijk.
– De Wet op de Studiefinanciering uit 1986
Oh? Die mag je uitleggen
De Wet Openstelling huwelijk uit 2001
– Okay. Een wezenlijke. Maar toch weer niet echt een structurele verandering.
Mbt iets als de De Rijkspostbank: De komst daarvan heeft ervoor gezorgd dat betrouwbare financiele handelingen voor alle burgers en kleine bedrijfjes beschikbaar kwam. Dat gaf zoveel vertrouwen dat handel en bedrijvigheid daar enorm van geprofiteerd hebben. Zeg maar een soort economische emancipatie van de kleine man.
@28:
Nee. Graduele veranderingen zijn doorgaans niet gebaseerd op een visie, maar zijn reacties op incidenten. De laatste grote onderwijshervorming, die op een visie was gebaseerd, was de mammoetwet in de jaren 60. Alle veranderingen van de laatste decennia zijn gericht geweest op bezuinigingen en niet op een visie op het onderwijs. Veranderingen zijn niet altijd op visie gebaseerd.
De gevolgen niet overzien is het resultaat van een gebrek aan visie.
{q]De reden dat veel regelingen en wetten zo onoverzichtelijk en vol met uitzonderingen en sub-regeltjes zijn geworden, is dat ze keer op keer gerepareerd zijn{/q]
= gebrek aan visie.
Precies wat ik al zei. Gericht op directe problemen worden maatregelen genomen om een probleem op te lossen. Er worden plakbandjes geplakt, terwijl er eerst eens goed nagedacht zou moeten worden.
Maar dat is nu juist niet gebeurd. Er is geen nieuwe grote visie geïmplementeerd. Er zijn slechts noodverbanden aangebracht.
Inderdaad. Die reden is gebrek aan visie.
Dat vind ik een erg slecht idee. Zulke politici hebben we veel te weinig tegenwoordig. Of beter gezegd: dit soort politici hebben we voldoende, maar het hebben van een doel in de verte is niet gelijk aan het hebben van een visie. Bezuinigen is een doel in de verte, maar getuigt niet van een visie op het onderwijs. En dan heb ik het nog niet eens over het feit, dat zo een directe bezuiniging, die de eerste paar jaren geld oplevert, vaak jaren daarna geld kost. De verkorting van de studieduur aan de universiteiten levert bijvoorbeeld op de korte termijn geld op, maar kost ons in de toekomst waarschijnlijk geld, omdat we kwaliteit vervangen door kwantiteit. Een kortere studie betekent dat het gemakkelijker wordt een bul te halen, maar betekent tegelijkertijd, dat de afgestudeerden minder goed op zijn geleid.
Kan je aangeven wat er verbeterd/veranderd is sinds de invoering van die wet? Ik vind de impact nogal beperkt namelijk.
Dus ik moet enerzijds aangeven wat er is veranderd, maar anderzijds weet je toch al dat er weinig tot niks is veranderd?
Volgens mij is de arbeidsparticipatie, het inkomen en het opleidingsniveau van de Nederlandse vrouw tegenwoordig een tandje hoger dan in 1980.
Oh? Die mag je uitleggen
De wiki zegt: De basisbeurs werd in 1986 ingevoerd. Voorheen kregen ouders een opslag op de kinderbijslag. Hierdoor waren studenten afhankelijk van hun ouders. De basisbeurs verzekerde studenten van een onafhankelijke studiefinanciering.
Onafhankelijke en zelfstandige jong volwassenen vind ik toch wel een plus. Daarnaast heeft de basisbeurs het hoger onderwijs toegankelijk gemaakt voor grote groepen jongeren die doorgaans niet naar de hoge school of universiteit gingen (uit de arbeidersklasse, allochtonen). Misschien allemaal niet zo boeiend als de Postbank, maar toch wel een structureel pluspunt voor de “Nederlandse samenleving en economie”.
Zeg maar een soort economische emancipatie van de kleine man.
Dat de kleine man geemancipeerd is, is natuurlijk het meest structurele van alles. :)
De Wet Openstelling huwelijk uit 2001
– Okay. Een wezenlijke. Maar toch weer niet echt een structurele verandering.
Bijna vergeten, ik las heen over de “ik heb toch gelijk”-sneer aan het einde. Voor jou als heteroseksuele man heeft de openstelling van het huwelijk vast niet zoveel om het lijf. Wat ik met andere woorden probeer te zeggen: vind je niet dat je de ontwikkeling van de Nederlandse samenleving heel erg uit je eigen perspectief beziet? (namelijk: het perspectief van een blanke, heteroseksuele man met een technisch beroep).
@28:
Helemaal mee eens. Pragmatisme heeft Nederland geen windeieren geleverd. Een visie is maar eng, voor ideologisch gedreven doordrammers met oogkleppen op. Visies impliceren maakbaarheid op de lange termijn, terwijl we nu leven en nu onze problemen dienen op te lossen.
Het is niet de aard van structuren zichzelf te veranderen. Dat doen ze nooit. Als onze (stembus)democratie hapert, kan het dan ook niet onze democratie zijn die dat verhelpt.
Wie op structurele verandering uit is, doet er goed aan in tijd en ruimte om zich heen te zien. Waar werden ooit de spelregels veranderd, wie deed dat en wat was het gevolg. De Duitse integratie kwam niet door het Frankfurter parlement tot stand, maar door ‘Blut und Eisen’ van von Bismarck.
De Franse revolutie is ook zo iets. Mensen wilden toen echt iets anders, en dat kregen ze, plus de Guillotine. Koppen gingen rollen, ook die van enthousiaste revolutionairen. Mee rekening houden bij het maken van grootse plannen.
Vanaf haar ontstaan had onze Republiek behoefte aan structurele verbeteringen. Niemand die dat beter wist dan Simon van Slingelandt (1664-1736), raad en thesaurier-generaal bij de Raad van State. Het is er nooit van gekomen. Later kwam D’66 met goede ideeën, maar verpestte in de loop van haar bestaan alles. Ingekapseld en omgekocht.
Nederlanders willen bijv. geen Jury rechtspraak, wat toch een structurele zaak is.
Steef hunkert – hij schreeuwt het uit en we begrijpen hem – naar ‘bevlogen, grootste plannen?, maar over de Nederlandse ‘De Club van 10 miljoen’ hoor je hem nooit. Terwijl die club toch minstens in het bereik van zijn klimatologische belangstelling moet liggen.
‘Kent’, schrijft S. hoopvol, ‘u een politicus die dag in dag uit, maand in maand uit in de belangstelling staat voor een groots plan? Ik niet.’
Ik wel.
Met andere woorden, S., met al zijn goede bedoelingen waaraan ik hier niet wil twijfelen, is met alles wat hij beweert en voorstelt voor zo’n 100% deel van het Probleem dat hijzelf opwerpt. Begrijpelijk.
PS. S. : ‘En waarom geen plannen voor het maximaal grondstof onafhankelijk worden van Nederland in 2050 zodat we nooit meer hypocriet hoeven te doen naar corrupte en mensenrechtenschendende landen?’
Goed punt. Sluit mooi aan bij ‘Club van Tien Miljoen’. Wie structurele veranderingen bepleit, moet er wel wat voor doen, eventueel lijden. Zelf ook. Het gaat niet vanzelf en het gaat niet voor niets.
” Dat de kleine man geemancipeerd is, is natuurlijk het meest structurele van alles. :) ”
Dat ontken ik in alle toonaarden ten stelligste!
@28.
Waarom ontken je dat ten stelligste: laat me raden, want jij houdt ook van meedenken – omdat je er niet in ‘gelooft’.
Dat is ideologie, in tegenspraak met je stoere taal op @40.
@Steeph:
Of veranderingen structureel zijn is altijd pas achteraf goed te duiden. Dus of politici op dit moment daarmee bezig zijn valt nu nog maar heel moeizaam te meten.
Daarnaast denk ik dat je de ‘grootse visies’ van politici uit het verleden overschat. Zelfs zoiets principeels als de invoering van het algemeen (mannen)kiesrecht was eerder het gevolg van zeven decennia aan moeizame compromissen en langzaam voortschrijdend inzicht dan omdat enkele visionaire figuren opeens gelijk kregen van de rest van Nederland.
Het is een beetje hetzelfde als de muziek uit de jaren zestig. Zo’n beetje iedereen vindt die geweldig. Met name omdat men alle geslaagde hits wél kent, maar de terecht vergeten bagger (die toendertijd óók de hitlijsten onveilig maakte) niet. Evenzo herinnert zich niemand nu nog het achteraf onvruchtbaar gebleken politiek geneuzel van vijftig jaar geleden.
En wat je er verder van mag denken: de invoering van de euro (en alles wat daar de afgelopen paar jaar omheen is gehangen) lijkt me toch een grotere structurele verandering op te gaan leveren dan de oprichting van de Rijkspostbank.
@43
Als je het antwoord zelf al invult…
@45.
Jij blijft meestal bij een one liner. Maar wel uitleg van anderen eisen. Snap je ‘m?
@40: dat is een uiterst kortzichtige, ideologisch gekeurde visie, die je daar op hebt geschreven. Een visie kan trouwens ook heel pragmatisch zijn, dus je creëert een tegenstelling die er helemaal niet hoeft te zijn.
Alleen wanneer ideologische doordrammers pragmatische maatregelen nemen zonder aan de toekomst te denken, kan er wel een tegenspraak zijn. Met zo een mentaliteit kunnen we ons begrotingstekort gemakkelijk op laten lopen. We leven nu en dat lost onze problemen nu op. Onze kinderen betalen de rekening wel.
@39: Dat is niet wat ik wil zeggen. Er zijn veel meer wetten die heel belangrijk zijn geweest voor Nederland en inwoners (ook zoiets als abortuswet die ik dus wel vergeten was, maar ook zelfdoding en het huwelijk).
Maar die weten hebben het functioneren van de maatschappij (of de economie) niet wezenlijk veranderd. Hoe groot de impact ook voor bepaalde groepen mensen.
@48: “De maatschappij” bestaat toch uit groepen mensen me dunkt. Hoe groot was de “impact” van de Rijkspostbank voor de onopgeleide huismoeder?
@44: de invoering van de euro is slechts een van de maatregelen, die voortvloeien uit de visie van een eenwording van Europa, om oorlogen tussen Europese landen te beperken en een economische rol te blijven spelen in de wereld. De EGKS, EEG, EG, EU, het Europees Parlement, de Raad van Europa, enz, zijn allemaal uitingen van die visie.
De invoering van het algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen is ook begonnen als een visie van een rechtvaardiger kiesstelsel. Zonder die visie zou de maatschappij nog steeds uit horigen en lijfeigenen en hun heren bestaan. Voortschrijdend inzicht komt voort uit het overtuigen van anderen van een visie. Visionaire figuren krijgen zelden opeens gelijk. Het is bijna altijd een langdurig proces van compromissen en langzaam voortschrijdend inzicht. Zo een visie is immers bedreigend voor de zittende macht, en die zal haar macht niet zo maar prijs geven.
Overigens moet je echt blind zijn om de veranderende rol van de vrouw in de NLse samenleving de laatste 30 jaar niet te zien als iets “wezelijks” of “structureels”. Bijna de helft van mijn hoger opgeleide collega’s is vrouw. Mijn twee van mijn drie managers is vrouw. Dat was in 1980 echt wel anders hoor.
@49: Groot. Door meer vertrouwen in het geldverkeer haar man een eigen zaak beginnen waardoor ze meer gingen verdienen waardoor hun kinderen wel allemaal de opleiding konden krijgen die zij niet had…
:-)
@51: Maar dat is niet wat ik aangeef. Ik zie alleen die ontwikkeling los staan van die specifieke wet. Dat komt ook uit de emancipatie van de vrouwen zelf voort, maar ook bv de toegenomen voorzieningen voor kinderopvang etc…
@38:
Nou mijn kinderen kregen een basisbeurs en ik kan je garanderen dat dat niet voldoende was om een jonge zelfstandige te zijn ;-)
@53: Je beseft hopelijk wel dat jij allemaal *wetten* noemt als aanjager van “wezelijke en structurele” maatschappelijke verandering. Wie zegt dat het Kinderwetje van Houten heeft geleid tot de uitbanning van kinderarbeid? Misschien kwam dat ook voort uit de emancipatie van kinderen zelf, het toegenomen basisonderwijs, etc…
Dus blijkbaar ben je van mening dat vroeg 20e eeuwse wetten wel in staat waren om de samenleving wezelijk en structureel te veranderen, maar dat de laat 20e eeuwse wetten dat vermogen niet meer hadden.
Geloof je het zelf nog, ga toch weg man. :p
Sorry hoor, ik snap dat je schijnbaar een poosje hebt gewerkt aan je theorie van “alles wordt slechter”, maar er zitten een paar mansgrote gaten in.
@55: Nee, die wetten zelf hebben voor een grote duw gezorgd, anders had ik ze niet uitgekozen.
En nee, het ligt niet aan het tijdsgewricht dat die wetten nu niet zo werken.
En nee, ik zeg niet dat vroeger alles beter was. Integendeel, juist door de genoemde wetten werd het steeds beter.
Ik zeg alleen dat structuurveranderende wetten zeldzaam zijn geworden en dat ik niemand daar naar zie streven. En dat dit een gemiste kans is.
Verder zit ik nog steeds te dubben over de exacte impact van de gelijkberechtigingswet (die overigens ook alweer 33 jaar oud is) en die over het openstellen van het huwelijk. Vooral bij die laatste vind ik het lastig om de lange termijn effecten (buiten die voor de betrokken individuen) in te schatten. Zaken als pensioendeling en gezinsvorming zijn best stevig.
@34: De wet gelijke behandeling mannen en vrouwen uit 1980 is de culminatie van een visie van ruwweg een eeuw daarvoor. Denk aan suffragettes e.d., aan Aletta Jacobs en anderen die zich voor gelijke berechtiging van vrouwen inzetten. Het is niet het gevolg van een visie, die ergens in 1980 of de jaren daar vlak voor werd geformuleerd.
Het is overigens pas de laatste 10 tot 20 jaar, dat het hebben van een visie in een slecht daglicht wordt gesteld. Fukuyama… Maar laten we daar maar niet te veel aandacht aan besteden, want ook de neoliberale visie op de samenleving is een visie, met een ideologische achtergrond.
@50: Als er nu één ding is wat het resultaat is van kleine compromissen, dan is het het Europese project wel. Nogal vreemd on dat nu juist als voorbeeld van een grote overkoepelende visie te noemen.
@56: Dat je het lastig vind om de langetermijngelvolgen van de wetten van nu in te schatten, is nu juist het hele punt dat eeder gemaakt werd: alleen in retrospect over een voldoende lange tijd kan je beoordelen of een wet nu een grote verandering heeft veroorzaakt of niet. Dat zet nu juist je hele stelling dat we dat soort wetten tegenwoordig niet meer hebben op losse schroeven: dat kunnen we nu immers nog helemaal niet beoordelen!
@59: Behalve dan dat die wetten en maatregelen er juist kwamen met het oog op die lange termijn effecten. En dat is nogal een wezenlijk verschil.
Ik moet daarom ook bij de extra genoemde wetten eerst weer even teruglezen waarom ze ook alweer zo neergezet zijn (vanuit mijn herinnering zie ik ze in ieder geval niet zo). En dan kijken of die effecten ook juist met die wet bereikt worden.
@58: dan heb je blijkbaar erg weinig kennis van het Europese project, zoals jij dat noemt. Ik moet je aanraden toch eens wat over het idee achter de EU te gaan lezen, waar dat idee vandaan komt. Het begint bij het Schumanplan.
Ja en sorry, hoor, maar het feit, dat die visie niet zonder slag of stoot ten uitvoer gebracht kon worden, en slechts door kleine stappen en compromissen steeds dichterbij gebracht werd, is nu juist een teken, dat hier een visie achter zat, en dat dat niet op kleine pragmatische beslissingen gebaseerd is. En ondanks nationalistische tegenwerking bleek het project zo succesvol, vrijwel ieder land in Europa er lid van wilde worden. Precies volgens de visie, die Monnet, Schuman en Adenauer in 1950 voor ogen stond.
Ik moet daarom ook bij de extra genoemde wetten eerst weer even teruglezen waarom ze ook alweer zo neergezet zijn (vanuit mijn herinnering zie ik ze in ieder geval niet zo).
Je was erbij? Ik weet zeker dat je er niet bij was toen de door jou genoemde wetten werden aangenomen.
@62: Dat klopt, zo oud ben ik nou ook weer niet. Die opmerking ging over de wetten die jij hebt aangedragen.
He he, ja dat snap ik. Ik pas ze toe op jouw wetten. Discussieren enzo.
@30: Ik bedoelde dat de wetgeving die jij aanhaalt vaak pas een eerste stap was in een reeks van wetgeving die ons brengen waar we nu zijn.
Net als de voorbeelden die ik aanhaal, zitten die mijlpalen in een proces wat er voor ligt, en spelen ze zich af in een context.
Mijn voorbeelden zijn denk ik in het geheel niet van een andere orde. Het homohuwelijk was revolutionair wereldwijd, euthanasie idem dito. Dit moet uiteraard in combinatie met mijn laatste punt begrepen worden (je weet best dat ook op welzijn gebied Nederland tot de top van de wereld behoort, dus de opmerking is irrelevant voor mijn punt): de uitdagingen van vandaag zijn niet de uitdagingen van het verleden.
Meer in het algemeen denk ik dat je een naïef beeld hebt van de politiek in het verleden: wat we nu als baanbrekend zien was toen ook een compromis tussen twee kampen die vaak lijnrecht tegenover elkaar stonden. Pas later ga je zien wat echt belangrijk was, en wat niet. De modder wordt vergeten.
Dat betekent ook dat we nu niet zo’n scherp zicht hebben op wat nu het begin is van een structurele verandering, en wat ruis is.
De Europese Unie verandert in kleine stapjes, maar de veranderingen zijn uiteindelijk gigantisch.
Twee voorbeelden:
– water beheer: Nederland liep voorop met de Delta werken, en liep weer voorop in de jaren ’90 toen werd overgegaan van strijd tegen het water naar leven met het water.
– de wetgeving in de financiële sector, sinds de financiële crisis zijn er ongelofelijke veranderingen doorgevoerd die daarvoor ondenkbaar waren. De bankenlobby is haar macht grotendeels kwijt. Banken zijn genationaliseerd. Er komt een transactietaks. Etc. Niet genoeg zeg je? Uiteraard, maar de eerste stappen zijn gezet en dat is wet de Steeph over 40 jaar zal aanhalen.
De belangrijkste vraag is natuurlijk, wat zou je eigenlijk voor dramatische veranderingen willen? Ik zou daar mee beginnen, voor je de staat van de huidige politiek beklaagt.
@50: Datzelfde geldt voor alle wetgeving gericht op een duurzame energievoorziening. Daar zit een zeer duidelijke visie achter, en net als bij de EU gaat het zeer traag. Maar dan iets minder lang geleden.
@50: De euro is er niet gekomen als gevolg van een de visie van Schumann. Die is er gekomen door de visie van de politici die in 1992 aan de macht waren, minder dan 20 jaar geleden dus.
Ze bouwen voort op het werk van Schumann en Monet, zeker, maar deze beslissing was zeker niet onvermijdelijk.
Alle voorbeelden die Steeph noemt komen ook niet zomaar uit de lucht vallen.
Zelfs de Europese samenwerking is niet een idee dat plots ontstaat in de jaren ’50.
@32: Kinderwetje van van Houten:
“De wet kwam tot stand op initiatief van de liberale politicus Samuel van Houten en verbood kinderen tot 12 jaar in fabrieken te werken. Landarbeid werd niet verboden. ”
Daar werd in de decennia daarna nog flink aan gesleuteld, dacht ik zo. En mijns inziens terecht.
Heerlijk zo’n gesubsidieerde site, kijk uit met het voorstel van al uw te ambitieuze plannen! Voor je het weet worden ze uitgevoerd…
@69: Heb je ook nog iets inhoudelijks in te brengen in deze discussie? Of kom je alleen braaf nablaten wat je elders wordt voorgeschoteld?
@66: Ik heb niet het idee dat in Nederland de laatste 20 jaar een samenhangende visie achter zit. Deze maatregelen vallen meer in de categorie “laten wij ook maar wat doen anders vallen we zo uit de toon”.
Werkelijk tonen van visie en ballen zou zijn geweest het al 20 jaar geleden geleidelijk aan invoeren van een co2 belasting gecombineerd met een langjarige investering (en garantie) in bepaalde alternatieve energiebronnen en bijpassende infrastructuur.
@71: Nederland is niet perse trendsetter geweest bij de hervormingen die jij noemt, internationaal.
Je onderschat nog steeds het grote verschil tussen met terugwerkende kracht naar veranderingen kijken en tijdens die veranderingen leven. Er zit 27 jaar tussen het kinderwetje van Van Houten en de leerplicht, bijvoorbeeld. Leefde je in 1880, dan had je waarschijnlijk nog niet echt het gevoel alsof er nou zou verschrikkelijk veel veranderd was, op kinderarbeid gebied.
Zeker, op duurzaamheidsgebied lopen wij nu achter en gebeurt er nu vrij weinig in Nederland. In andere landen is op dit onderwerp echter wel degelijk visie getoond, er is een transformatie in gang gezet die ook onze economie en maatschappij verandert, en sommige mijlpalen daarvan zullen over 40 jaar in de geschiedenisboekjes staan.
De uitdagingen van nu hebben een ander karakter dan de uitdagingen van 40 of 100 jaar geleden. Dat geldt dus ook voor de terreinen waarop structurele verandering nodig is en visie.
@72: Ik onderschat volgens mij niets. Natuurlijk kunnen achteraf bepaalde wetten of maatregelen verdergaande gevolgen blijken te hebben.
Maar waar het hier om gaat zijn wetten of maatregelen nemen waarbij men op voorhand al die structurele wijziging voorziet. Ook al duurt het soms even voor het helemaal effect heeft.
En juist op bijvoorbeeld zoiets als duurzaamheid bevestig je toch dat NL hier geen visie toont (mijn artikel gaat over NL) en andere landen juist wel, met alle effecten van dien.
En of we trendsetter zijn of waren bij welke maatregel dan ook vind ik minder relevant.
@71: Op wikipedia staan interessante dingen. Zie deze alinea over de leerplicht:
@74: Ja? En? Zelfs bij visionaire zaken zijn soms compromissen nodig. Het gaat er om dat men zich hard gemaakt heeft voor iets wat toen helemaal niet vanzelfsprekend was, de algemene leerplicht.
@73: Jij beweert dat er de afgelopen 40 jaar geen wetgeving meer is geweest die van enige visie getuigd, en komt met voorbeelden uit het verleden waaruit wel visie zou blijken.
Inmiddels lijkt me wel duidelijk dat veel van de dingen die jij nu visie noemt op het moment zelf niet aan jouw criteria zouden hebben voldaan.
Er zijn genoeg mensen in Nederland met visie, ook in de politiek, maar in de democratie is deze nu eenmaal een eindeloze strijd tussen visies en belangen waarbij een serie kleine stapjes je vaak verder brengt dan een hele grote. De anekdote over de leerplichtwet illustreert dat.
Wat betreft duurzaamheid: de ideeën en de visie zijn er al lang, bij sommige partijen, en ook in de maatschappij. Gezien de ontwikkelingen in de buurlanden gaat er ook in Nederland echt wel wat veranderen, gedwongen door de omstandigheden en het veranderende denken in de wereld.
Ik blijf er overigens bij dat je de medisch ethische wetgeving van de jaren ’90 schromelijk tekort doet.
De vraag die niet echt beantwoord is: op wat voor terreinen heb je dan zo’n behoefte aan visie en verandering?
@75: jij denkt ten onrechte dat Nederland voorop liep met de leerplicht.
Pruisen: 1763
Massachussets: 1852
Suriname: 1876
Frankrijk: 1882
Kijk je naar de huidige tijd, dan zie je dat bijvoorbeeld de PvdD zich voortdurend hard maakt voor zaken die niet vanzelfsprekend zijn. Datzelfde zou je kunnen zeggen van de PVV. Op allerlei onderwerpen maken mensen zich voortdurend hard voor verandering, soms vertaalt zich dat in revolutionaire wetgeving, maar veel vaker zal je pas na behoorlijke tijd kunnen zien hoe groot de verandering eigenlijk is geweest.
In dat licht is het homohuwelijk absoluut revolutionair. Wereldwijd een enorme aanjager voor gelijke rechten voor homo’s.
@71: Steeph, ik ben het best met je stuk eens en vroeg me ook af waar de poltiek dan wél mee bezig moet zijn geweest. Dat zou wel eens vooral het proces van overheid-zijn kunnen zijn geweest: het proberen doelen te formuleren die meetbaar zijn, in plaats van visionaire plannen die moeilijk kunnen financieel beperkt kunnen worden. Een tijdje terug las ik wat kritiek op het zogenaamde “New Public Management”, dat is de benadering van de overheid op een bedrijfskundige manier, die men sinds de jaren tachtig heeft proberen te implementeren. Ik kwam het volgende citaat tegen “De vice-president van de Raad van State, Tjeenk Willink hekelt de worteling van termen als klant en producten en spreekt van ‘een bureaucratisch-bedrijfsmatige logica (Rob, 2009) waarin de problemen en hun oplossingen niet in samenspraak met probleemhebbers, professionele uitvoerders, instellingen van de burgersamenleving en burgers op hun merites worden geanalyseerd en onderzocht, maar als het ware in een mal worden gegoten die beantwoordt aan de standaardeisen van de op bedrijfsmatige leest geschoeide bureaucratie: financiële haalbaarheid, effectiviteit, effi ciency en controle. De beleidsvorming krijgt een eigen dynamiek en wordt naar binnen gericht´. [In “Het eigene van de overheid. Input voor het debat over de rol van de overheid”, CAOP, 2011, PDF!
Niemand kan ontkennen dat onze hele riedel aan verworvenheden, van afschaffing tot de slavernij via vrouwenkiesrecht tot homohuwelijk, uiteindelijk door politici zo niet teweeggebracht dan toch wel verankerd is in ons maatschappelijke bestel.
Een dergelijke groei is niet iedere samenleving gegund.
Enig optimisme, vertrouwen in de politiek en vooruitgangsgeloof is daarom, hoe ouderwets ook, wat mij betreft in ons land en in onze tijd op zijn plaats.
Politici met een visie heb je altijd, maar waarschijnlijk is het met de benefit of hindsight makkelijker te zeggen wie werkelijk politiek bedreef vanuit een heldere toekomstvisie.
Den Uyl maakt wat mij betreft in ’73 een vrij visionaire opmerking met zijn “keuze tussen welvaart en welzijn” een besef dat nu, 40 jaar later, pas een beetje in de mainstream politiek door te sijpelen.
Fortuyn zette zich volgens mij vooral af tegen bestaande maatschappijvisies zonder een samenhangend eigen alternatie te bieden.
Janmaat was weliswaar geen visionair maar zijn ooit als radicaal weggezette ideeën zouden nu bij een partij in de rechtse hoek echt niet meer opvallen. Tijden veranderen.
Ik weet niet meer wiens voorstel het ooit was, maar het verhogen van belasting op grondstoffen en verlagen van belasting op arbeid lijkt mij een interessante richting met verregaande implicaties voor milieu, mens en maatschappij.
@77: ARGH!!! Leg me toch niet de hele tijd dingen in de mond die ik niet zeg. Ik zeg niet dat NL voorliep! Ik zeg dat daar een wet is gekomen die hier helemaal niet vanzelfsprekend was en waar de maatschappij enorm van geprofiteerd heeft en veranderd is.
Bullie, juist dat laatste, grondstoffen meer belasten, hebben we geprobeerd met de vliegtax. Die is een roemloze dood gestorven.
@Steeph: ….maatschappij enorm van geprofiteerd heeft.”
Ik denk dat de maatschappij dat op dit moment onvoldoende voelt. Dat enorme profiteren wat jij ons voorspiegelt.
Misschien moet het zich eerst weer een paar jaartjes bewijzen in Pruisen^H^H^H^H^HDuitsland. We zijn blijkbaar toch niet zo trendsetterig.
Er is weinig aanhang voor grote veranderingen, de meeste mensen willen hun eigen “deel” momenteel behoudenen en de oorzaak is vrij simpel: met de huidige status quo hebben de meeste mensen het nog goed, en met aantasting daarvan is er aanzienlijke kans dat dit verminderd.
“It must be remembered that there is nothing more difficult to plan, more doubtful of success, nor more dangerous to manage than a new system. For the initiator has the enmity of all who would profit by the preservation of the old institution and merely lukewarm defenders in those who gain by the new ones.”
(geen fan van deze man an sich, maar laat de ad hominem even achterwege)
Interessant stuk, ik kan me zeker vinden in de teneur van het stuk, maar de voorbeelden worden (dus) stevig bevochten; ik had er ook mijn twijfels bij. Vooral over het visionaire is veel te doen.
Ik wil naast de voorbeelden die Steeph geeft, ook even de voorbeelden bespreken die in de reacties genoemd zijn. Iets als het Kinderwetje van Van Houten had impact op het hele segment van de bevolking (iedereen is ooit kind), bijna nagenoeg ook de leerplichtwet. Voor het algehele mannenkiesrecht is dit al anders: van ongeveer 7% stemgerechtigd van de bevolking in 1890 werd dit ca. 33% in 1910. (zie caoutchouc-artikel op wikipedia, overigens neem ik wel wat armslag: niet iedereen bereikte toen de stemgerechtigde leeftijd van 21 (23?) jaar). Met de uitbreiding tot algemeen kiesrecht (het ‘logisch’ gevolg) werd zo’n 100% van de bevolking behartigd (ook hier geldt nog: relatief grote kindersterfte aan het begin van de 20e eeuw, zuigelingensterfte in 1900 alleen al bedroeg 160/1000, nu zo’n 10/1000). De Mammoetwet bediende ook het merendeel van de bevolking.
Vervolgens kan men stellen (ik doe het nog niet) dat ‘het meeste’ wel ‘af’ is. De rechtenuitbreidingen worden geldig voor een steeds kleiner wordend deel: van tot 50% bij de wet op gelijke behandeling van vrouwen en mannen, tot ca. 25% (HBO+WO) bij de wet op studiefinanciering, tot (afhankelijk van welk onderzoek) 10% voor de wet openstelling huwelijk (per jaar worden ca. 1200 homo-huwelijk gesloten, tegenover ca. 70.000-80.000 hetero-huwelijken).
Nu rijst dus de vraag: wat is visionair? Is het iets dat je achteraf kunt bepalen aan de hand van de impact? En wat is die impact: zoveel % van de bevolking beinvloed, of een moelijkere meetbaarder ‘culturele omslag’? Is het iets dat je vooraf als doel hebt voor een groot deel van de bevolking? Of heeft het eigenlijk niets met de bevolking te maken, maar waarmee dan wel? ‘De samenleving’, of moet iets visionairs ook ideologisch geïnspireerd zijn?
Ik durf het zo niet precies te zeggen, maar ik durf wel te zeggen dat er op de lange termijn moet worden gedacht. Laat dat nou net zijn wat ik mis bij de meeste partijen, en daarom kan ik me vinden in de teneur van het stuk.
En, om het even overzichtelijk te houden:
Onafhankelijk te willen worden van grondstoffen (zelfvoorzienend) is een 19e-eeuws idee, dat tot veel oorlogen heeft geleid. Landen hebben later overeengekomen dat, omwille van de vrede, landen hun onzelfvoorzienendheid moesten accepteren en dat schaarste in een bepaalde sector (bijv. voedsel, kolen of staal) niet meer ‘opgelost’ moest worden door landjepik bij de buren te doen om het eigen ’tekort’ aan te vullen, maar door handel. Dit besef heeft uiteindelijk tot de EU geleid (niet verbazingwekkend is landbouw nog steeds een van de grootste kostenposten van de EU en is de voorloper de EGKS geweest). Of dit op wereldschaal tot lagere (regionale) importheffingen heeft geleid, durf ik zo niet te zeggen.
Overigens was ik de kortetermijnoplossingen, -visies en het vingerwijzend beschuldigen ook zat. Bij de jongste verkiezingen had ik meerdere partijprogramma’s bekeken en besloten blanco te gaan stemmen: ik was immers wel bereid te stemmen, maar voelde me niet vertegenwoordigd door een van de partijen. Na een tweede lezing, met de kleinere partijen, vond ik dat de Piratenpartij zich hier niet van bediende. Ik heb dan ook op ze gestemd, helaas zijn ze niet in de TK terecht gekomen, want ik had wel willen zien hoe ze het zouden doen. Hoe zie jij dit Steeph? Is de Piratenpartij niet visionair genoeg? (oprechte interesse)
@84: Iets als het Kinderwetje van Van Houten had impact op het hele segment van de bevolking (iedereen is ooit kind),
Volgens mij waren kinderen tot 12 jaar (want op die groep had de wet betrekking) toen ook in de minderheid. Dus…
De Mammoetwet bediende ook het merendeel van de bevolking.
????
Bij de jongste verkiezingen had ik meerdere partijprogramma’s bekeken en besloten blanco te gaan stemmen:
Gefeliciteerd! Wat een heldenmoed, wat een visie! Geen enkele partij kan tippen aan de zeer complexe en diepzinnige manier waarop jij politiek en samenleving beziet. Als je het met niemand eens bent, dan kan het niet zo zijn dat je de dingen misschien iets te eenvoudig bekijkt. Nee, dat betekent natuurlijk dat je de tijdsgeest ver vooruit bent. Het beste wat je dan kan doen is je volledig terugtrekken. Men zal zich afvragen waarom iemand van jouw morele en intellectuele caliber zich van de politiek afzijdig houdt. Wat zullen zij een spijt hebben!
/rant
Overigens vind ik dat Cerridwen zeer goed bezig is. Waar ik mij neerleg bij de indruk dat Steeph alleen interessant en boeiend vindt wat hij interessant en boeiend vindt, zet Cerridwen zeer overtuigende argumenten neer. Niet dat de ander lijkt te luisteren, maar goed.
@3: ik zoo nou niet zeggen dat de privatisering nou zo wordt aangevallen hier in dit stuk er staat enkel dat de privatisering, veel effecten had die vooraf niet voorzien waren en dat ook dat dus beter had moeten worden doordacht
@80: Het is van tweeën een: of voorop lopen is een belangrijk criterium, of niet. Voor belangrijke ontwikkelingen in het verleden vind jij het niet belangrijk dat Nederland voorop liep. Over duurzaamheid zeg je echter:
Terwijl Nederland dus wel degelijk in een op de lange duur ingrijpend transformatieproces zit als het om duurzaamheid gaat. Er is al de nodige wetgeving op dit gebied aangenomen, en er zal in de toekomst nog meer worden aangenomen. Over 40 jaar is men dan vergeten hoe traag dat proces ging, en wijst men allicht een aantal wetten aan als belangrijk kantelpunt.
Om even naar de leerplicht terug te gaan: jij noemt dat visionair. Terwijl Nederland ruimschoots achterliep en het dus weinig geestkracht kostte om deze maatregel te bedenken. Dan nog was het afhankelijk van een paard om de wet er door te krijgen, en was het een compromis. Ik weet vrij zeker dat de Steeph van 1899 nou niet het idee had te midden van visionaire politici te leven.
@85: Je hoeft geen landjepik te doen om minder afhankelijk te worden van grondstoffen. Dat is wel heel erg 19e eeuws gedacht.
@89 Dat is waar, maar de vraag is waarom je het tekort aan grondstoffen niet oplost door handel, in plaats van zelfvoorzienendheid. Natuurlijk, je bent minder afhankelijk van anderen, maar als mens leef je zo niet in een samenleving (zo min mogelijk afhankelijk zijn van anderen), en als staat lijkt het me dat je zo ook niet bestaat binnen op een wereld met tig andere staten. Heb je het trouwens alleen over energiegrondstoffen?
@86 Het gaat erom dat iedereen kind is geweest (niet iedereen is bijvoorbeeld man geweest, of vrouw, of had eerder een werkweek van meer dan 45 uur, of heeft het HBO/WO doorlopen, enzovoort undsoweiter). Hoewel de wet dus niet gold voor zij die toen al ouder waren dan 12, heeft het wel effect gehad voor alle hele komende generaties. Datzelfde geldt nagenoeg ook voor de Mammoetwet, bijna iedereen heeft op enig punt in zijn leven de middelbare school doorlopen (dus heeft effect gehad van de Mammoetwet).
Over je rant zal ik dit zeggen: Natuurlijk heb je een punt, ook vooraf werd er een beetje lacherig gedaan: “Waarom ga je blanco stemmen? Dan is je stem meteen al verloren.” Dat er geen andere manieren zijn om via het stemmen aan te geven dat geen van de partijen je vertegenwoordigt, is dan ook jammer. (Niet stemmen kan een teken van gedesinteresseerdheid zijn, terwijl ik dat niet ben, ongeldig stemmen, meerdere vakjes aankruisen, laat m.i. gewoon zien dat je het niet snapt.)
Als je dus iets wil aanvallen, moet het het stembiljet zijn. Van je sneren zal ik niet veel aantrekken. U bent nog al iemand om mij in de mond te leggen dat ik me verheven voel, had ik overigens niet al aangegegeven de partijprogramma’s gelezen te hebben? Ik heb me dus zeker wel geinformeerd, dus dat ik dingen dan -alsnog- te simpel zou zien, lijkt me eerder een probleem van ALLE programmaschrijvers, dan van mij. Of uw bewering klopt dan niet. En dat er in de media en de politiek niet gekeken wordt naar blanco stemmen (Het ‘spijt’ ze -inderdaad- niet) is dan ook -inderdaad- jammer. Had je overigens iets door gelezen, dan had je gelezen dat ik dus wel heb gestemd…
Het gaat erom dat iedereen kind is geweest (niet iedereen is bijvoorbeeld man geweest, of vrouw, of had eerder een werkweek van meer dan 45 uur, of heeft het HBO/WO doorlopen, enzovoort undsoweiter).
Ja en? Alsof kinderen van alle lagen en standen te maken hadden met kinderarbeid. Dat was vooral een probleem voor de armen, een (grote) minderheid van de bevolking. Hetzelfde geldt voor de Mammoetwet: dat maakte vooral voor de onderkant van de samenleving de doorstroming naar het hogere onderwijs makkelijker. Voor een welgesteld gezin uit Haarlem hadden deze maatregelen echt niet zoveel uitgemaakt. Nederland in de laat 19e eeuw was echt niet zoals het middeleeuwse dorp in Monty Python and the Quest for the Holy Grail.
Het is een misvatting om te denken dat in het (geromantiseerde) verleden wetten universeel, visionair, rationeel en progressief waren, maar nu populistisch en geinspireerd door deelbelangen zijn. Zie Cerridwen.
@67: de euro zou er niet gekomen zijn zonder de voorafgaande stappen. De euro als ‘de’ visie van een aantal politici begin jaren 90 beschouwen lijkt mij een onhoudbare stelling, tenzij het in het licht van de eerdere ontwikkelingen wordt gezien en een min of meer logisch gevolg of een logische voortzetting van de eerder stappen is.
De relativiteitstheorie van Einstein is ook niet plots ontstaan in het hoofd van Einstein alleen. Ook dat is het gevolg van eerdere denkers en ontwikkelingen. We kunnen ook te ver door relativeren. De toespraak van Schuman, Monnet, en Adenauer is een punt in de geschiedenis, waarop het ontstaan van de Europese eenwordingsgedachte vorm heeft gekregen, net zoals het opschrijven van de relativiteitstheorie als beginpunt van de relativiteitstheorie kan worden benoemd.
@76:
Daar heb je gelijk in, maar tegelijk wijst deze opmerking van je er op, dat Nederland achter loopt bij de buurlanden en de rest van de wereld. We hebben dus minder politici, die deze visie delen en uit hebben gedragen. Volgens mij is de strekking van het artikel niet, dat we totaal geen visionaire politici hebben, maar dat we er minder hebben dan andere landen. En zo niet, dan heb je dat met deze opmerking genuanceerd. Maar deze opmerking toont dus ook aan, dat er minstens een grond van waarheid in het artikel schuilt.
@77: homohuwelijken werden in de VS lokaal al in de jaren 70 gesloten. Denk ij ten onrechte, dat Nederland voorop liep in deze beweging, of is het voldoende bij de eersten te horen om te kunnen zeggen, dat een visie aanwezig was?