ANALYSE - Eind van het jaar – CoP-tijd. CoP staat voor de Conference of Parties, de jaarlijkse bijeenkomst van partijen die in 1992 het VN-klimaatverdrag hebben ondertekend. Het Kyotoverdrag vloeide daar uit voort. Deze CoP vindt plaats in Warschau. Polen rijmt op kolen, flauw natuurlijk, maar rond Sinterklaas mag dat wel, en de realiteit is nu eenmaal dat de Polen niets voelen voor verdere emissiebeperkingen. Ze hebben zelfs parallel een kolenconferentie georganiseerd. De Poolse kolen- en elektriciteitssector (die voor ruim 80 procent op kolen draait) kan daar uitgebreid zijn verhaal doen en de CoP-gangers ervan proberen te overtuigen dat er geen extra klimaatbeleid nodig is, dan wel dat kolenstook probleemloos ook met klimaatbeleid door kan blijven gaan. Met die benadering hebben de Polen ervaring. Dit onder meer via de Engelse lobbygroep-in-denktankvermomming Global Warming Policy Foundation GWPF van Nigel Lawson. Een club die volgens The Guardian financieel gesteund wordt door de grootste kolencentrale van Europa, de Belchatów-bruinkoolcentrale, 5.000 megawatt vuil aan de haak. De GWPF werkt volgens het bekende recept van het verspreiden van misinformatie en het zaaien van twijfel, om beleidsmaatregelen te voorkomen. De parallelle kolenconferentie heeft een identiek doel.
Maar het gaat hier niet om de kolen van Polen. Die staan slechts model voor de wereldwijde tegenkrachten die effectief klimaatbeleid stoppen. De Australiërs bijvoorbeeld moeten weinig van internationaal klimaatbeleid hebben: terwijl de bosbranden eerder en heviger woeden dan ooit tevoren, ontkent de nieuwe premier Tony Abbott elk verband met klimaatverandering. Daarentegen heeft hij de officiële Climate Commission die zo’n verband wel aannemelijk vond de laan uit gestuurd. Canada wil zijn teerzanden probleemloos kunnen exploiteren; de conservatieve regering- Harper stopte al eerder de medewerking aan het Kyoto-akkoord. De Amerikanen lanceerden deze zomer eindelijk het langverwachte eigen klimaatplan, maar de weerstand tegen onderwerping aan welk internationaal verdrag ook is zo groot dat elk pleidooi in die richting politieke zelfmoord betekent. De Russische president Poetin kiest de harde lijn tegen activisten die in zijn ogen de exploitatie van fossiele voorraden in het Arctisch gebied in gevaar brengen.
Zo zijn er tal van krachten die de voortgang van het internationale klimaatbeleid blokkeren. Die invloeden hebben hun weerslag op degenen die wél internationaal klimaatbeleid ambiëren. Bij de grote meerderheid van klimaatexperts is het geloof in internationale top-down-afspraken geheel verdwenen. Daarvoor in de plaats komt een palet aan benaderingswijzen. Volop inzetten op duurzame energie, verder zien we wel. Pak één of twee issues bij de lurven, zoals vervanging van de klassieke vervuilende cook stoves in ontwikkelingslanden die bakken zwart roet verspreiden door moderne apparaten. Of zet in op vervanging van alle energievretende lampen door LED-verlichting. Volg het Duitse model van de Energiewende, en duim dat het elektriciteitssysteem de grote hoeveelheden zon en wind kan opvangen. Of probeer met een coalition of willing countries een bodemprijs voor CO2 te regelen.
En zo meer. Al die opties tellen weliswaar niet op tot dusdanige emissiereducties dat de temperatuurstijging deze eeuw nog onder de 2 graden kan worden gehouden, maar god zegene de greep, en we moeten toch íets. En tja, +3 graden in 2100 is altijd nog minder ontwrichtend dan +5.
Dat is allemaal begrijpelijk, en mondiaal-politiek gezien nog realistisch ook.
Maar het probleem is: realisme maakt de wereld zeker 5 graden warmer. Strategische en tactische redelijkheid houdt het misschien beperkt tot +3. Met een oorlogseconomie-achtige inzet is wellicht 2 graden nog haalbaar. Alleen, haast niemand heeft het gevoel dat zo’n oorlogseconomie nodig is. Dat is het risico van het verdwenen geloof in een effectief mondiaal klimaatbeleid: dwingende pleidooien daarvoor verstillen ook, en ten onrechte. Ik koester daarom de organisaties en personen die dat wél blijven doen: Naomi Klein, Bill McKibben van 350.org, Urgenda en haar rechtszaak tegen de staat, en de niet te vergeten de bemanning van de Greenpeace Arctic Sunrise. Helden. Uit noodzaak misschien, maar toch: helden.
Jan Paul van Soest is partner van De Gemeynt. Deze column verscheen eerder op Energiepodium.
Reacties (13)
Beetje wrokkig verhaal dit. Je zou op zijn minst kunnen erkennen dat de zogenaamde klimaatexperts na meer dan 15 jaar geen opwarming een geloofwaardigheidsprobleem hebben. En dan de Energiewende aan halen als geslaagd voorbeeld? Energieprijzen voor Otto normalverbaucher rijzen de pan uit terwijl de dokter en de notaris gierend binnenlopen op de subsidies. Neststabiliteit in gevaar en en klap op de vuurpijl de wordt komende 2 jaar 8 Gig kolen on line gebracht. Hoe mislukt wou je het hebben?
Tijd om vooruit te kijken. En naar het oosten. Japan heeft in navolging van Canada en Australië erkent dat het gekozen beleid milieutechnisch volstrekt zinloos is en daarenboven desastreus voor de economie. In plaats van ermee door te gaan zet Japan nu in op innovatie, maar liefst $100 miljard de komende 5 jaar om energietechnologie te ontwikkelen die economisch wel haalbaar en milieutechnisch toereikend is.
Stop met trekken aan het dode IPCC paard, doe als Japan en probeer eens wat nieuws.
And then now for something completely different :
How do you stop running out of skilled labor?
http://edition.cnn.com/2013/11/07/world/fukushima-nuclear-power-disaster-problems/
http://www.youtube.com/watch?v=Rrxmy6R3m90
http://www.youtube.com/watch?v=Pz1j4IHcsP4
@2: Aantal doden/MWh van kolen staat met stip op 1, van nucleair als allerlaatste. Nucleair sluiten ten faveure van kolen, nog zo’n eclatant succes van emotiegedreven energiebeleid.
Kenmerkend voor dit stuk is het ontbreken van EU beleid of zelfs een aanzet daarvoor. Blijkbaar is ook in die zin de EU mislukt en mag ieder land het zelf regelen.
Een krachtige inzet voor energiebesparing is ook niet de moeite van het noemen waard, terwijl dat goedkoop, snel en effectief is, maar je moet wel het willen. Blijkbaar ontbreekt die wil ook in de EU. Dan overtuigt wijzen naar anderen, zoals ook hier, niet.
Prachtig, maar op een rustige nacht moeten de kolen- en gascentrales aan. Dáár zit het probleem: er is nog helemaal geen serieuze alternatieve bron van elektrische energie, laat staan dat we daar voluit voor kunnen gaan.
De twijfels over het effect van CO2 en de zekerheid dat zon & wind ook niet alles zijn, maken dat het aanvankelijke enthousiasme en het gevoel dat er snel iets moest gebeuren wat zijn weggeëbd, vandaar de stagnatie.
Dat neemt natuurlijk niet weg dat er wel wat moet gebeuren. Maar wil een alternatief echt duurzaam zijn, dan moet het leveren als er gevraagd wordt. In plaats van de focus op CO2 moet er een focus komen op continuïteit, dat wil zeggen op energie-opslag die de complete variabele productie kan opvangen, desnoods voor weken achtereen. Pas dan kunnen er kolencentrales echt dicht.
@Kacebee: ” maar op een rustige nacht moeten de kolen- en gascentrales aan.”
Zie jij de winst dan niet? Het gaat er ook om dat het kostbare aardgas en de vervuilende kolen niet opgestookt worden als er zon is en het toch genoeg waait.
“Maar wil een alternatief echt duurzaam zijn, dan moet het leveren als er gevraagd wordt.”
Je kan ook andersom denken. Mijn ouders hebben zonnepanelen en mijn moeder denkt als volgt: “Hé de zon schijnt nu, ik ga nu dat wasje draaien en niet vanavond”
@6:
Dat is waar, maar zon en wind kunnen door het onregelmatige aanbod nog niet de helft van het verbruik van kolen en gas vervangen. Dat blijf je dus opstoken, al plant je de hele Noordzee vol met molens en plak je alle daken af met zonnepanelen. Zonder een omvangrijk energie-opslagsysteem kom je nooit van het verbruik van gas en kolen af.
@7: ” … nog niet de helft van het verbruik van kolen en gas vervangen.”
Maar 40% reductie is een prima begin. Maar je hebt gelijk dat het “intermittency problem” een immense uitdaging is.
http://en.wikipedia.org/wiki/Intermittent_energy_source
Maar als de prijs van de stroom sterk fluctueert met de weersomstandigheden, wordt het steeds aantrekkelijker om energie op te slaan. In Duitsland ontstaan de laatste tijd veel initiatieven om de energie op te slaan. Innovatie op dat gebied is hard nodig en door de toename van zon en windenergie ontstaat er vraag naar en ook het economische model om dat daadwerkelijk mogelijk te maken.
Er zijn nog meer mogelijkheden. Nederland pompt nu al de Noorse stuwmeren vol bij een overschot aan energie en kan die energie weer gebruiken bij een relatief tekort (zie NorNed-kabel).
Het is een immense uitdaging, maar ook een leuke. Er zijn best wel veel mogelijkheden te bedenken om het op te lossen.
@7: “zon en wind kunnen nog niet de helft van het verbruik van kolen en gas vervangen”
Een vreemde en onjuiste bewering
Een overschot aan zon-windstroom – een probleem dat nu al speelt in Spanje, Duitsland, … – kan worden omgezet in waterstof en in het aardgasnet als brandstof ingezet worden.
http://www.ameland.nl/duurzaamameland
“belangrijk onderdeel van verduurzaming is besparing, immers: Wat niet wordt verbruikt, hoeft ook niet te worden opgewekt.”
Lance Armstrong, dat was pas een held, een voorbeeld voor velen. Totdat hij van zijn voetstuk tuimelde. Met grote regelmaat suggereren nu mensen dat vooral de ‘over’ bevolking het grote probleem is en Kevin Anderson, professor of energy and climate change at the University of Manchester stelt nu voor dat de rijken zich vrijwillig in recessie moeten dompelen. Wie weet richten wij over 10 jaar een standbeeld op voor Pol Pot als grondlegger van het nieuwe klimaatdenken….
@10: Gekkie…., dat meen je toch niet.
@9: Zon en wind kunnen alleen voor 100% de energiebehoefte dekken als er ook voor voldoende opslag wordt gezorgd. Kas Hemmes van de TU Delft heeft een aardig idee: de combinatie van een fluctuerende stroomleverancier als de windturbine met brandstofcellen die uit aardgas elektriciteit maken als het te weinig waait, maar met elektriciteit aardgas in waterstofgas omzetten (en terugpompen) als het hard genoeg waait. Die omzettingen halen behoorlijke rendementen, energetisch gezien.
Er zijn twee maren. Ten eerste is aardgas ook eindig, en moet productie van waterstof uit aardgas uiteindelijk worden vervangen door elektrolyse van water, wat minder efficiënt is. Daarnaast is er weinig reden dit soort installaties te bouwen zolang opwekking uit wind en zon niet wordt belast met de kosten van buffering die nu worden gedragen door (nota bene!) de concurrenten. De werkelijke prijs van wind- en zonne-energie is dus hoger dan het nu lijkt.
@12: Eens bij de prijs van zon-windenergie horen de opslag en netkosten. Saldering voor zonnepanelen is gratis, dus anderen betalen die kosten zelfs voor bovengemiddeld elektriciteitsverbruik! Grote windmolens kennen geen saldering en zijn zo in het nadeel.
– De kosten van kolenvervuiling ontbreekt ook in de “werkelijke” prijs. Een kolenheffing zou een eerste stap zijn, helaas ook groeperingen als Greenpeace vinden dat onbelangrijk.
– Edoch de bizar is de lage grootverbuikersprijs.
Zonder veel verzet wil de regering die deels nog verlagen!
Wie hoor je over bijv de subsidie aan Andel??
Begin daar en daarna “een werkelijke prijs van wind- en zonne-energie”